Vietnam izan da munduko armada garaikide indartsuenari garaitzea lortu duen bakarra. Garaipen hori lortzeko, ordea, bereak eta bost jasan behar izan zituen bertako herriak. Eta estatubatuarrek jaurtikitako Napalm bonba eta bestelakoen eraginpean jarraitzen zuen oraindik 1972an, Jose Luis Alvarez Enparantzak, «Larresoro» izengoitiz, "Bada garaia" idazlana plazaratzen zuenean.
SARI LAZGARRIA
"Apirilaren haseraz geroztik Viet-Nam-dikako berriak nagusitu dira berriro aldizkarien lehenengo orrialdeez", aurreratzen zuen «Larresorok», ez ordea horretarako egon zen arrazoia azaldu gabe: "Odolaren eta deihadarren sari lazkarria ordainduz, viet-namdarrek berriz lortu dute mundua beretaz oroitzea. Bonbaketak inoiz baino urrunago joan bide dira dinamita-ketaz eta zigor-hedaduraz: 850 hegazkin-mordo Iparraldera atzo joanak!".
«Lagun amerikarrak» bere indarrak metatzen jarraitzen zuen Ho Chi Minhen jarraitzaileen lurraldean, beraz. Eta begibistakoak ziren horren ondorioak, baina hainbeste urtetan gauza beretsua errepikatzen ari zenez, «Larresorok» zioenez, jada ez zen deigarria gertatzen egoera tamalgarri hura bizitzea egokitu ez zitzaienen artean.
"Gizona edozein egoeratan ohitzen omen da. Eta Viet-Nam-go kasoan hau gauza nabarmena da (Gauza bera gertatzen ari zaigu Ulster-i buruz). Alegia: Nahiz hango egoera benetan izugarria izan, ohitu egin gara; eta zuzenbideak han zer eskatuko ote lukean ez dute batzuek garbi ikusten. Areago: zenbaitek (gutxik, nik uste) komunisten jokoa egin bildurrez, hilkintzak eta bonbaketak gora joatean txalo jotzen du! Pozoinketa nagusitu da gutzaz, beraz. ‘Intoxication’, alegia".
KOMUNISTEN BALIZKO GARAIPENA
Arazo larri hari, nola edo hala aurre egin behar zitzaion, «Larresoro»ren ustetan. Eta hona hemen hori egiteko proposatzen zuen bidea. "Pozoinketa-kasu horietan, oso ona izaten da, ene ustez, problema itzulera jartzea. Zenbait korapilo askatzeko, oso jokabide argi-emaile izaten zait hau; eta oso gogoko dut nik bederen. Washington-ek, Nixonek esan berri duenez, ez du inolaz ere ontzat hartuko Viet-Nam-en komunistak nagusitzea. Bego. Irakurleak dakikeanez, Itali-barruan dagoen erresuma askatu ttiki-ttiki bat da San Marino. Eta San Marinon, jakina denez, komunistak dira nagusi. San Marino-ko gobernua, beraz, Viet-Kongen alde egotea normala da. Nixonek eskubiderik baldin badu komunistak han nagusitzera ‘inolaz ere ez uzteko’, San Marinok ere baluke (zergatik ez?) gauzak bestaldera ‘inolaz ere’ ez onartzeko. Zer falta du? Indarra. Nixon-en jokabidea onartzea, beraz, indarraren nagusikeria onartzea da; eta fazismo-mota guztien kakoa onartzea".
Adibide gehiago ere aipa zitzakeen, dena den. Eta horixe egiten zuen jarraian. "Goazen aurrera, ordea. URSS-ek indarra badu. Eman dezagun, beraz, URSS-ek, Hanoiko gobernuaren egokitasunaz sinetsirik, eta beti ere Washington-en jokabide berbera harturik (alegia: maite ez dituen joerako gobernuak ‘inolaz ere' nagusitzera ez uztekoa), Ipar-Viet-Nam-era ‘kontseilari militarrak’ bidaltzen hasten dela: 500.000 ‘marines’, eta URSS-en VII Armada, hegazkinak eta guzti, hara agertzen dela; eta egunero, 850 hegazkin-mordo bidaltzen dituela bonbaka Saingon-a. Zer esango genuke?
Eman dezagun orain, beste alde batetik arazoa aztertzeko, Viet-Namdarrak lehorrera direla Kaliforniako itsasertzean: beste 500.000 ‘marines’ hain zuzen, Amerikatarrek memento batez izan zituzten hainbat; eta egunero, Washingtonen ‘burgesak’ nagusi ez daitezen, 850 hegazkin-bonbaketa egiten dituztela Chicago, Cincinatti, New York, Miami, Filadelfia eta abar suntsituz. Eta horrela urtetan barrena, eta 1995era arte gutxienez. Zer pentsatuko genuke?".
Horrela jarraitzen zuen Larresorok, antzeko etsenpluak eskaintzen, beti ere "Zer esango genuke?" galdera errepikatuz. "Erantzuna ez litzateke zalantzazkoa izango: inperialismo-ekintza ikaragarri horiek arras gaitzetsi beharra dago, atzerritar okupazio horiek atzera behar dira egin. Hitz batez: kanpora okupatzaileak! esango lukete denek. Eta gero, gerokoak".
Baina baieztapen horrek beste galdera batera zeraman artikulugilea: "Zergatik ez, hortaz, gaurko gudu ikaragarri eta ezin bidegabeago horretaz? Komunistak nagusituko direla esateak ez du ezer garbitzen, komunista ez diren hauek edo haiek nagusituko direla esateak garbituko ez lukean bezala". «Larresoro»rentzat argi eta garbi zegoen auziaren giltza: "Ala inperialismo guztiak gaitzesten dira, ala atea zabalik uzten zaie kolore guztietako zapalkuntzei. Ala Viet-Nam-go gudua osoki kondenatzen da eta, beraz, gero zer gerta ere, amerikarren aldegiera eskatzen; ala Praga, Biafra, Budapets, Ulster eta irakurleak dakizkien gainerakoak onartu beharra dago. Ateka hertsia baita, benetan. Zalantzarik gabe, beraz, guk ere ‘USA, go home’ famatua esaten dugu. Viet-Nam-go herri zoritxarrekoak hogei-ta-hamar urte honetan ordaindu duen odol-saria aski eta sobera baita"
Mondragoeko kooperatibetan euskerarik ez
Oraintsu, Mondragoeko kooperatibetan beren Batzar Nagusiak ospatu dituzte. Guztiok dakigunez, herri honetako kooperatibak Euskal Herriko aurreratuenak dira. 4.000 langile bazkide gisa, eta 5.000 miloiren salmenta gutxi gorabehera. Guztiak bazkide direlarik, estruktura demokratikoagoa lortu nahi dute; hori dela eta, langile guztiek hitza eta botoa daukate. Batzordea berek aukeratzen dute; Batzar Nagusia goi mailako agintaritza da. Batzar Nagusia egiten denean, egitura demokratiko honetan, langileek berek nahi duten erara eta modura joka dezaketela pentsa daiteke. Badirudi euskera mintza ditekeela Batzar Nagusiotan, izan ere ez baita euskera etxe zokoan egoteko egina. Baina ez da honela. Batzar Nagusi guzietan euskeraz hitzik ez (barkatu! Batean hiruzpalau esaera esan ziren); igaz gehiago, aurten gutxixeago. Ez da hori bakarrik. Batzar Nagusian, bazkideetako bat euskeraz hasi zenean, talde batek txistu jo zion. Batzordeak, demokratikoki agertu nahi duenez gero, zergatik ez du euskeraz hitzegiten? Hor ez da aurpegi demokratiko bat ageri; azalez demokratiko, zeren eta demokrazia langilearen nahiak hobeto betetzeko bada, hor ez da honelako nahirik betetzen ez asetzen. Arrasateko kooperatibek ez dute azaldu, oraingoz behintzat, herriaren hizkuntzaren alde daudela, herritar demokraziaren alde daudela. Euskal Herri osoak, euskal langile guztiak, langile kooperatiben erantzun zintzo bat espero du. Euskal kooperatiba badira, saia daitezela euskaldunago izaten! (1972-V-28)