Aurrekontuen auzia oso korapilotsua izan da. Pozik al zaudete Eusko Legebiltzarrean aurrekontuak direla eta egindako jokaldiaz?

Halakoetan gauza bat izaten da norberak jokaldiaz egindako diseinua eta beste bat gero nola bukatzen den. Gure kasuan nahiko ondo joan da. Guk aurrekontuen eztabaida baldintzatzea nahi genuen eta, neurri batean behintzat, lortu dugu.

Hauteskundeen ostean autokritika bat egin genuen eta esan genuen instituzio batzuk ez direla Euskal Herriak behar dituenak, baina egon hor daudela eta, azken finean, guk Euskal Herriaren interesen alde erabili behar genituela. Ez dugu Eusko Legebiltzarra mespretxatzen, baina guretzat ez da nahikoa.

Instituzio bakoitzak bere araudia du. Nafarroako Parlamentuan, zuzenketak banan bana bozkatu ohi dira. Udaletan ere, batzuetan osoko zuzenketa denak batera bozkatzen dira eta beste batzuetan ez. Gasteizko Parlamentuan, ordea, araudia finkatu zenetik emendakin desberdinak bereizten dira. Lehenbizi ikusten da ia taldeak ados dauden Gobernuak aurkeztutako aurrekontuekin eta gero egon daitezke beste bozketa batzuk. Atutxak, hala komeni zelako, araudiaren interpretazio berri bati heldu zion. Logikoena zer den? Gobernu batek gehiengoa lortzea aurrekontuak aurrera ateratzeko, hori berari dagokion lana da eta; bestela, aurrekontuak aurkezteko ekimena oposizioaren eskuetan ere egon beharko litzateke, eta hori ez da horrela.

Guk gainditu nahi genuen erabiltzen ari den eztabaida faltsua: "Batasunarekin egingo genuke akordioa, baina ezin dugu egin borroka armatua hor dagoelako". Batetik, Batasunak behin eta berriro aldarrikatu du bide demokratikoekiko konpromisoa, eta bestetik, gai horretaz eztabaidatu behar bada, bada goazen eztabaidatzera, bakoitzak azalduko du bere jarrera eta gero ikusiko da hortik zein sintesi atera dezakegun. Baina hiruko Gobernuak hori aitzakiatzat erabiltzen du. Guretzat benetako eztabaida da, ea guztiok ba ote dugun burujabetzaren aldeko ekinean bide berri bat jorratzeko. Edo bestela esanda, EAJren hizkera erabiliz: posible ote da egungo instituzioetatik urratsak ematea Euskal Herriaren hitza errespeta dadin? Gu baiezkoan gaude.

Nik ez diot garrantzirik kendu nahi borroka armatuaren arazoari, esan nahi dut egungo markotik haratago joan nahi ez delako erabiltzen dela aitzakia gisa. Borondatea egonez gero, beste egoera batzuk ere eman daitezkeela erakutsi da beste momentu batzuetan. Guk EAJrekin hainbat akordio sinatu dugu, lehenbizi HBren izenean eta gero EHrenean, eta garai horietan borroka armatua hor zegoen. Borroka armatua gainditu daiteke, baldin eta beste bide batzuk jorratzeko borondatea badago, hor dago erronka eta eztabaida.

Ibarretxek sekulako akats pertsonala dauka: ez da oso pertsona malgua, unearen arabera maniobratzeko gai dena, gidoi bat dauka eta horri heltzen dio nahitaez, eta horrek arazoak sortzen dizkio. Bere gidoian, batean hiruko gobernua zegoen eta bestean blokeoaren taldea, gu barne. Jakina, guk hasieratik apurtu genuen irudi hori, gure helburua ez baitzen aurrekontuetan EAJri egurra ematea, gure proiektua irudikatzea baizik. Joseba Alvarezek gure proposamena eman zionean, hasieran gidoiari eutsi zion hamar bat egunez. Asteazken batean, goizeko 8:30etan gure bulegoan Ibarretxeren nota bat jaso genuen gurekin biltzeari uko eginez; eguerdian berriz, Ibarretxe eta Hiruko Gobernuaren deiak jaso genituen bilera eskaria eginez. Hurrengo egunean Ibarretxerekin goizean eta Hirukoarekin eguerdian bildu ginen, guk egindako proposamenari oraindik erantzun formala eman gabe zuten eta. Bilera honen ondoren bildu ginen Ibarretxerekin. Beraz, guk uste dugu hor egon zela desblokeoa, gurekin hitz egitera behartuta ziren eta hori jantzi zuten PP eta PSOErekin ere beste bilera bana eginez.

Batzordera joan arte, EAJk ez du botoen beharrik izan, besteen zuzenketak aztertzen zirelako, baina lege proiektu bat izatean bozkatu beharra zegoen eta hor errealitatearekin egin dute topo: ez dute gehiengorik eta hala ere norbaitekin adostu gabe atera nahi zuten aurrera lege proiektua. PPk eta PSOEk ezezkoaren jarreran jarraitu zuten, eta gu gurean, hau da, aurrekontuak bai baina eraikuntza nazionala eta sozialaren norabidean. Emendakinak aztertzen hasi, eta Jaurlaritzak planto egin zuen. Beraz, datorren asteazkenera arte guk gurean jarraituko dugu, akordioetara heltzeko prest.

Autogobernuaren osoko bilkuran, goizeko hizketaldian Ibarretxek hasiera batean zazpi printzipioren inguruan egituratu zuen bere diskurtsoa, baina arratsaldean, PSOEren botoa irabaztearren-edo, printzipio haiek alboratu zituen eta orain bakarrik Estatutuaren potentzialitatea geratzen da aztergai. Beraz, EAJren borondatea batzorde honetan ez da beste marko baterantz abiatzeko beste bide batzuen aztertzea; ongi, egin dezatela nahi dutena, baina hori ez da gure bidea. Guk autogobernuaren batzarrera autodeterminazio eskubidea eta lurraldetasunaren aldarrikapenak eramango ditugu.

Gu ez gaude ados horrekin, baina hori planteatzea zilegi da.

Gatazka bideratu nahi badugu Euskal Herri osorako bideratu behar dugu. Beraz, zerbait galdetzekotan Euskal Herri osoan galdetu beharko litzateke. Entitate administratiboak -EAE kasu- ezin dira subjektu izan, subjektua Euskal Herria da. Gero ikusiko da herri hori nola antolatzen den. Irlandan ere bi erabakigune zehaztu dira, baina Irlanda osoak partehartzen du horretan.

Lehenengoa litzateke adostea ea Euskal Herria subjektu politikoa den eta ea autodeterminazio eskubidea Euskal Herri osoari dagokion. Hala balitz, eta EAJk bakarrik jokatu nahi badu EAEren markoan, guk ez, guk Euskal Herri osoan jokatu nahi dugu. Beraz, heldu ahal izango ginateke akordioetara EAEn eta bestean ikusiko da nola lortzen den. Hara, adosten badugu beste euskaldun batzuek ere halako kontsulta batean parte hartu behar dutela nahiz eta hauek EAEtik kanpo bizi, hitz egin dezagun horri buruz. Nola ukatuko diegu guk beste euskaldun batzuei partehartzea? Hori gertatzekotan, estatuek egingo lukete, baina abertzaleok inolaz ere ez.

Guk ez dugu esaten kupo osoa, kupo likido osoa baizik, hau da, Estatuak bere esku dituen zenbait eskumen direla eta, hiru lurralde hauetako herritarrek ordaintzen dugun diru kopurua, nagusiki armada, polizia eta errege etxea finantzatzeko erabiltzen da. Jakina, gu ez gaude defentsa, polizia eta halakoak ordaintzearen alde; Hobetuz dela eta, Estatuak ez ditu egindako hitzarmenak errespetatzen eta ez zaigu itzultzen EAEko herritarrek zergen bidez kontzeptu horregatik ordaintzen duguna, horra hor Hobetuzekin gertatzen ari dena.

Gure ustez bestelako harreman ekonomikoak behar dira. Gu burujabetza fiskalaren alde gaude, baina hori independentziaren eszenatokia izango litzateke... Beraz, egungo eremuan, eskumen banaketa bat dagoenez, izan dadila akordioa bakoitzak dituen eskumenen ordainketan, eskumenek finantzaketa behar dute eta. Dena den, badira justifikaziorik ez duten eskumenak, eta horiek dira kupo likidokoak, aipatu berri duguna. Hobetuzena, adibidez, izugarria da: beraiek ez dute formazio iraunkorraren eskumena transferitu nahi eta horregatik ordaintzen ditugun zergak, gero ez dizkigute zerbitzu horrekin bueltatzen! Estatuak Kontzertuaren aldebitako espiritua apurtzen badu, guk ere berdina egin beharko genuke.

Sarritan badirudi gauzak berez gertatzen direla, baina ezker abertzalearen posizioak badu zerikusirik honetan ere. Hasieran Jaurlaritzakoek esaten zuten ez zegoela diru arazorik, Europako ordezkaritza kontuak bakarrik zirela oztopo. EAJk oinarrizko akatsa egin du Kontzertuaren iraupen mugagabearekin, uneren batean harreman fiskalak aldatu nahi badira, logikarik ez duelako harreman horiei izaera mugagabea ematea. Hori aldiro berraztertu behar da, bestela zuk uko egiten diozu zure burujabetzari. Azkenean, 40.000 milioi pezeta horiek ez onartzeko erabakia ere, ezker abertzaleak egindako presiotik dator.

Hemen beti berdina gertatzen da: Euskal Herria erasotzen dutenean, ahal bada ezkutatzen da, eta hori lortu ezean EAJk protagonismoa nahi izaten du. Erasoa askoz zabalagoa da: Unibertsitate Legea, lan harremanetarako esparrua, eremu judiziala -Garzon- eta errepresioa... Ibarretxek hartu duen erabakiaren defentsan kalera ateratzea iruzur egitea da, eraso handi bat eremu murritz batean kokatzea, eta hori akatsa da.

EAJk masa fronte bat nahi badu beraiek antolatu beharko dute, ezker abertzaleak ez dio egingo masa frontearen mesedea. Argi dugu, ez garela kalera aterako Ibarretxek hartutako erabaki baten defentsan. Estatuaren eraso orokorren aurrean zerbait planteatuz gero, orduan bai, guk ere parte hartuko genuke, eta hori egin daiteke bakoitzak bere printzipioei eutsiz