Haur etorkinen bertakotze berezi bat auzi


2021eko uztailaren 28an
Erromako Elizaren ordezkari espainiarrak oso kezkaturik zeuden 1972ko urte hasiera hartan. Hiri eta hirixka urrutienetaraino begiak luzatu, Espainiatik emigratu beharrean aurkitu zirenen bizilekutaraino hain zuzen, eta erabat asaldatu zituen arazoa sumatu zuten: heziketagatik beren hizkuntza galtzera derrigorturik zeuden haien seme-alaba gaixoena! "Zaputz eta kalte izugarria" besterik ezin ekar zezakeen hark, nola ez Eliza Saindua artegatu? ZERUKO ARGIAk ere bat egiten zuen ardura harekin, baina urruneko haurren zorigaiztoak ezezik, gertuago zeuzkan neska-mutikoenak ere guztiz kezkatzen zuela nabarmenduz.


ZAPUTZ ETA KALTE IKARAGARRIA

Horixe zen editorialaren izenburua, "Zaputz eta kalte ikaragarria". Arrazoia? Jarraian zihoana: "Danok dakigunez Tabera kardenala dugu Peninsulatik atzerrira joaten diranen arduradun nagusia, Elizaren aldetik. Kezkaturik daukagu lehendakari agurgarri au, erbestean arkitzen dituzten arazoetaz. Azkeneko urte ontan argitaratu duen eskutitzean ume atzerriratuen eziera-arazo larria aipatu digu. Onela dio beste gauza askoren artean: ‘Bihotz barruan itsatsitako zerbait dugu nork bere izkuntza. Zerbaitegatik artu izan da beti erri baten ezaugarririk jatorrena bezala’.
Eta aurreraxeago-edo: ‘Zaputz eta kalte ikaragarriak sortu besterik ez dezazke egin umearen etxeko izkuntza batbatean moztu eta izkuntza arrotzean irakaskintza jarraitzeak… Bi kulturek erdibitu dute ume atzerriratua. Ez bata eta ez bestea bereganatu ditu behar bezala'".
Argi mintzatua zen Tabera kardenala, eta ondo samar ulertu zion Z. ARGIAk esan nahi zuena. Haatik, bazen hartan guztian erabat konprenitzera iristen ez zen gauzarik ere, antza denez.
"Badauzkate, jakin dugunez, Gobernuak berak ordaindurik, gaztelaniazko eskolak ume atzerriratuentzat Parisen, esate baterako. Zalantzarik ez dago; aurrari lur berrian itsasten lagundu behar zaio. Piskana-piskana egin behar da joan dan tokiko kulturaren jabe. Ez diteke bapatean etxeko girorik moztu. Ori aurra bihurritzea eta erdibitzea da".


NORK BERE HARAGIAN JASANDAKOAK

Horretaraino, konforme. "Baiña au, nork bere aragian jasandakoak daki ondoen. Hamaika ikusiak gaituzue, gure ikastetxeetan, erderarik ez genekianok. Ez genekian izkuntzan irakurri, idatzi, entzun eta ikasi behar. Tamala benetan! Zenbat ikara, zenbat atzerapen, zenbat denbora galtze! Saiatuena ere etsiaraztekoa eta ukaraztekoa zen egiaz jokabide makur ura. Eta onela gizaldiak eta gizaldiak Euskal Erriko seme-alabak, izkuntza eta kultura arrotzean ezi nahiez. Erderaz ondo zekitenen aurrean parregarri, arlote, gizajo eta ezjakin agertuz. Eskerrik, ikastolak sortzeari ekin zioten euskaldun jator batzuek. Eta galdutakoak berpizteari, indartzeari eta zabaltzeari. Baiña oraindik gorago jo behar dugu. Euskal Unibersidaderaiño iritxi behar dugu".
Asmo bezala, ezin hobea, bistan da, baina hutsean gelditzeko arriskuan zegoena ere bai dirudienez... Dena dela, garai hartako euskaldun orok ondotxo ezagutzen zuen egoera gogora ekartzea baino ez zen hura guztia... Baina zer zela-eta aurpegiratu ote zion, hain zuzen, zegoenerako hain keztatua agertzen zen Elizari? Bada, apika segidan azaltzen zuenagatik, hara:
"Eta bitartean? Euskal girorik ez duen ikastetxe gehiegi dago bazterretan. Elizaren erakutsiei jaramonik egiten ez dion ikastetxe asko. Fraille edo mojen ikastetxe gehienak edo denak agian".
Hortxe, beraz, gakoa! Erlijioso eta moja gehienen ikastetxeetan euskarari muzin egiten zitzaiola! Nolanahi ere, horiekin bukatu balitz euskararen aurkakoen zerrenda, gaitz erdi. Gehiago ziren, ordea:
"Eta zer esan delako eskola nazionalei buruz? Noizkorako legeak agintzen duen bi izkuntzetako eziera? Noizkorako eziera-legeak diona? Kondaira-zaleek begiak pozteko altxor bat izan dezaten urteen joanean? Larehunen bat eskola jasotzera omen doaz Gipuzkoan aur txikientzat. Gogoan izango ote arazo au? Kontuan edukiko ote etorkiñen bertakotze au? Eskola ugaritze au ez ote da euskal-eskolak ustutzeko arrisku gertatuko? Gutxienik berriak sortzeko zailtasunak bihurtuko?".
Zekienak, erantzun zezala

Zepai bertsolaria
Auxe il-berri degun bertsolari jatorra. Idiazabalgo bere ardangelan ikusi genduan azkenengo, eta onen bertsokako jarduna oso ezaguna gertatzen da gure gizaldikuontzako. Akilino Izagirre Amenabar beronen izen deiturak. 1906 garrenean jaio eta 1971 garren ontan illa. Hogei eta bost urtetarako ezaguna zan bertsolari bezela. (...) Gerora, noiz-nai azaldu izan zan bertsolari-guduetan. Ala 1935 ta 1936 garreneko leiaketan, bietan irugarren gelditzen zala. Arrezkero, alde guztietan ezaguna egin zan gure Zepai jatorra (...) (1972-I-16)

Esaera zaharrak
Izotz aundiez lur-gure (AN. Eraso) Izotz aundiek lurra arrotu ta giro onean uzten dutela.
- "Iruñan zer berri?" galdetu omen zuan Karlos V-garrenak. "Iruñan gari asko". "Gari asko, gari asko! Baño baterez neretako!" (AN. Ultzama)
- Iltzen denari ez baño, jaiotzen denari egin bear zaio nigerra (AN. Baztan) (...) (1972-I-16)

Gasteiztik
Abenduaren 24, 25 eta 26an, Euskal Liburu eta Diskoen lehiaketa Gasteizen. (...) Liburu eta diskoak saltzen edo saltzen saiatuz behintzat. Garrantzi haundiko gauzak nabaritu ditut. Esate baterako, jende asko (euskaldun eta beste) ezagutu dut. Bestalde, euskeraz asko egin dudala, batikpat, eta hori nere aburuz inportanteena da, bertako jendearekin. Zetorkidan jende guztiari, lehenik "Euskaraz ba ahal dakizu?". Eta euskeraz ez zekitenei, "ba ez dago debekatuta ikastea, oraindik behintzat". Hutsuneak. Topatu nintzan Economicas deritzan karrera bukatu duen batekin, orain Valenciako Unibersidadean irakasle, euskal ekonomiaz liburu baten bila. Arlo honetan, hainbestetan bezala, hutsune handi bat nabaritzen da. Eta gainera, Gurutz Ansolak prestatua, sekuestratua... Eta hori, deskapitalizatzeaz mintzatzea erreakzionario omen dela eskerrak... Baina hasi gara geure buruari galdetzen zergatik ez diren sekuestratuak izan ezkertiar liburu guztiak... edo batzuk gutienez... Gauzak honela, pentsa dezakegu gaurregunean Marxen eta sozialista ortodoxo guzien liburuak ez direla Ansolarena bezin arriskuzkoak (...) (1972-I-16)


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Ernaik Berriozarren egingo du Gazte Topagunea, apirilaren 17tik 20ra

Berriozarren (Nafarroa) egingo da Gazteon eskutik lelopean, antolakundearen ustez gero eta gazte gehiagok egiten dutelako bat independentziaren aldeko borrokarekin. Topagunea "ekimen soil bat" baino gehiago dela aldarrikatu dute: "Euskal Herriko txoko... [+]


Eguneraketa berriak daude