«1512-1530EKO BASAKERIA EZKUTATU DUTE»
Beraz, horrez geroztik ikerkuntzari buru-belarri ekin zenion.
Aipatu behar da, haatik, 1977an Elizondoko alkate bihurtu nintzela, eta horrek eragin handia izan zuen niregan. Bi arazo nagusi izan genituen: Mirentxu Purroy kazetaria ("Punto y Hora de Euskal Herria" agerkarikoa) espetxeratu zuten eta Bergarako alkateen taldean sartu ginen. 1980 aldean mendiak berreskuratu genituen. Ikertu eta kausitzen nuenari esker, herriz-herri eman nituen hitzaldiak, jende orok aurkikuntzen berri izan zezan. 1983 eta 1987 artean zinegotzia izan nintzen, ikastolak izan zituen iskanbilak pairatzeko. Liburu batzuk argitaratu nituen. Urte horietan, halaber, 1512ko konkistaren inguruan edireniko guzia gorde eta liburu bat egiteko asmoa nuen, baina azkenean lau liburu sortu dira. Argitaletxeren batek gehiegi zela erran zidan. Hondarrean, Txema Aranaz (Pamiela argitaldariko editorea) animatu eta dena liburu berean plazaratzea erabaki genuen.
Eta duela gutxi liburua aurkeztu berri duzu, bederatziehun orrikoa, "Navarra 1512-1530. Conquista, ocupación y sometimiento militar, civil y eclesiástico". Izenburua irakurririk, gaia agerian dela ezin ukatu, baina zergatik burutu duzu horrelako lan itzela?
Zer gertatu zen Nafarroan 1512 eta 1530 artean, zein izan zen nafarren jarrera?
Jende anitz hil zen?
Okupazio militarra basakeria izan zen, baina ezkutatu den basakeria. Iruñeak amore eman zuenean hiriburuko jendea hiltzea ekidin zen. Nafarroa Beherean guda handia izan zen, ihes eginiko guziak hor zirelakotz. Jende anitz hil zen, hamaika, baina bakarrik ematen zuten goi mailako hildakoen albistea, kapitain batena eta horrela, ez jende xumearena. Horrela, eta irudia ezosoa dela uler dezagun, heriotz zigorren berri bakarrik dugu baldin eta, ondasunak zirela medio, erreklamazioren bat bazegoen. Bertzenaz, ez. Adibide bat, Martin Leatxe notarioa. Bertze notario bati eman zizkioten bere ondasunak, horiek heredatzen ziren arren. Hor agerian da hil zutela, baina inoiz ez zuten hori aipatu. Horren berri dugu bertze notarioari emanikoaz aritu zirelakotz idazki batean. Heriotz anitz ezkutatu zen, eta egun ez dago zehazterik.
Zein ondorio izan du? Egun ere eragina du?
Gu nafar estatua ginen. Orain espainiar probintzia gara. Irakurleak berak hausnarketa egin behar du, irakurleak eta politikariak. Europako Batasunean, txanpon bakarra, helburu bakarrak, laster armada bakarra ere izango da. Nafarroak eta Euskal Herriak oro har ez du zertan ordezkaririk behar Madrilen. Europarekin harreman zuzena ukan behar da, bitartekaririk gabe. Hobe litzateke pertsonendako, administraziorako, ekonomiarentzako...
Hainbat egilek, Tomas Urzainkik kasu, liburu hau "definitiboa" dela azpimarratu du. Zuk uste duzu gaiaren gaineko ikerkuntza hagitzez gehiago sakontzen ahal dela? Datu, artxibategi lan gehiago burutzen ahal da?
Zein lan duzu orain eskuartean?
Lehenik eta behin, Hondarribiko setioa. Alardea militarrek zibilei eraginiko mozkorraldia da jendea ez ohartzeko hiltegirat eramanen dutela (harakina naiz). Gero, jai hori, nahi duten moduan ospa dezatela, baina bertzelako gauza da. Nik nahikoa erran dut zenbait artikulutan.
Zein da zure iritzia lurraldetasunaz, eta basko-nafar-euskaldun nortasunaz?
- «El ferrocarril europeo de Navarra» (Iruñea, 1982).
- «Alduide, corazón de Navarra» (Iruñea, 1983).
- «El A-mejor-a-mienten» (Iruñea, 1983).
- «Navarra frente al Estado. Negociaciones y convenios desde el siglo XVIII» (Iruñea, 1983).
- «Cien años de Gamazada» (Iruñea, 1993).
- «Juan de Jasso. Nabarro de San Juan de Pie de Port, vecino de Temixtitan, México, a partir del año 1502» (Iruñea, 1993).
- «Iturri-Ederra. Fomento de Elizondo. 111 años de administración vecinal» (Iruñea, 1998).
Artikuluak hedabideetan
«Deia», «Egin», «Navarra Hoy», «Bidasoa» eta «Gara»n, besteak beste.
Historia jardunaldietan irakurritako artikuluak
- «Las relaciones de Navarra con el Estado en la época de Primo de Rivera y sus consecuencias».
- «Navarra y la Constitución Española».
- «El sentir navarro de Luis Oroz Zabaleta».
- «Tudela en defensa de la independencia navarra»
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.
_2.jpg)
EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.
----------------------------------------------------
Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]
Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]
Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]
Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]
Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]
Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.
"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.
.jpg)
Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]
Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.
Berriozarren (Nafarroa) egingo da Gazteon eskutik lelopean, antolakundearen ustez gero eta gazte gehiagok egiten dutelako bat independentziaren aldeko borrokarekin. Topagunea "ekimen soil bat" baino gehiago dela aldarrikatu dute: "Euskal Herriko txoko... [+]