Ospe handiko jendea liburuetan, biografietan, hilezkortu ohi da. Baina ospetsuena bezain bizitza interesgarria aurki dezakegu pertsona arruntengan. Horiei buruz, ordea, ez da inoiz idatzi. Ez behintzat Edward Roset idazlea biografiak idazten hasi zen arte. Orain 350.000 pezetaren (14.000 libera) truke liburu bateko protagonista izan zaitezke, eta 500.000 pezetagatik (20.000 libera) zortzi aletan bizirik iraungo duzu betirako.

"Oñati, ni jaio nintzen herria, haran zoragarri batean dago Gipuzkoaren bihotz-bihotzean, mendiz inguratuta (...). 1938ko ekainaren 16 hartan, diotenez, eguna zoragarri argitu zen, eguzkiak indartsu argitzen zuen, zalantzarik gabe haur jaio berri hari ongi etorria emateko". Jaio berri hura, Eduardo izenez bataiatu zuten Oñatiko San Migel parrokian, eta Edward Roset izena eman zioten Britainia Handiko kontsulatuan. Hitz horiekin hasi zuen Rosetek bere biografia. Baina horrekin nahikoa ez eta edonori gauza bera egiteko aukera eman nahi dio, alegia, gure bizitzako gorabeherak, argazki eta guzti, ehun bat orritan kontatzeko aukera.
Bere biografian kontatzen duenez, euskaldun-britainiar hau Hondarribian bizi da gaur egun. Duela hamabi bat urte Stanley argitaletxea sortu eta ingelesezko testu liburuak idazten hasi zen. Horrek, ordea, ez zuen bere idazteko grina asetzen eta historia nobela batzuk idatzi zituen. "La Conquista del Amazonas", "El estratega Cartagines" eta "Invasion!" eleberriek Mundo Conocido argitaletxe sortu berriaren baitan ikusi zuten argia. Argitaletxe berak eskaintzen digu orain, etxeko apalategian geure biografia edukitzeko aukera. Baina hauek ez dira salgai jartzekoak, ez ditugu liburudendetan ikusiko. Edward Rosetek adierazi digunez, beraiek ez dute inolako eskubiderik liburuen gainean: "Liburua norberarentzat da eta bere gogora argitaratu nahi badu berak ikusiko du zer egin, baina guk ez ditugu salgai jartzen, normalean senideentzat izaten dira".



Biografia guztiak urratsez-urrats osatzen dira. Bai Juan Sebastian Elkanorena baita Julen Gerrerorena ere. Liburudendetan ikusten ditugun liburukoteak ez dira idazlearen etorri onaren emaitza hutsa, noski. Ezta Mundo Conocido argitaletxekoak ere. Bertan, biografiei buruzko sekretu guztiak ez, baina ia denak argitu dizkigu Edward Rosetek. Izan ere, dokumentazio eta idazketa lan astunak arintzeko formula bat baino gehiago asmatu da ezinbestean eta horietako bat azaldu digu biografiagileak.
Galdera sorta bat, grabagailua, eta historia garatzeko eskema jakin bat dira oinarrizko baliabideak Mundo Conocido argitaletxean. Hasteko, lehenengo egonaldian, lehendik eginda duten biografia bat erakusten diote bezeroari eta berak nolakoa nahi duen zehazten du. 500.000 pezetagatik zortzi liburu eskura ditzakezu. Beste aukera bat ale bakarra egitea da: 350.000 pezeta. Hortik aurrera eskatzen diren aleek 40.000 pezeta (1.600 libera) balio dute.
Biografiak arinak eta irakurterrazak izan daitezen, letra eta lerro tarte handi samarrekoak egiten dituzte. Orriak horixkak izaten dira, eta liburuaren azala gogorra eta eskuz egina. Larruzko azalarekin ere eska daitezke, baina 25.000 pezeta garestiago da. Liburuaren egitura zehaztu ondoren, edukia lantzen hasten dira: protagonista izango denari galdera sorta eta grabagailua ematen dizkiote, eta berak egiten du dokumentazio lana, pixkanaka erantzunak grabatuz. Baina maiz, norberak ez du jakiten grabagailuari nola hitz egin eta nahi izanez gero, edo behar izanez gero, idazleak lagun diezaioke.
Hilabete baten buruan liburu bateko protagonista bihurtuko zaituzte Edward Rosetek eta bere taldekideek. "Normalean hilabete batean egiten dugu; hilabete idazten, baina lehenago informazioa biltzeko lauzpabost bidaia egin behar izaten dira laguntza behar badu, nahiz eta normalena lan hori protagonistak egitea den. Grabagailu bat eman eta galderen erantzunak grabatzeko eskatzen dugu, informazio horrekin istorioa osatzen da; egun batean haurtzaroa, gero gaztaroa, bitxikeriak, bidaiak, bere gustuak...", azaldu digu Rosetek. Gero horri nobela itxura eman behar zaio:
"Horretarako, normalean, eskema bera jarraitzen dugu, baina bitxikerien arabera alda daiteke". Modu kronologikoan atontzen dute liburua, bizitzako aro bakoitza atalka banatuz. Argazkiek ere leku garrantzitsua betetzen dute, bestela, idazlearen hitzetan, "gatzik gabea" gerta baitaiteke liburua. Nahi izanez gero, zuhaitz genealokioa ere sar daiteke.


Orain arte Mundo Conocidon idatzi dituzten biografiak pertsona helduenak dira, 80 eta 90 urte bitarteko agureenak. Izan ere, zaharrak hamaikatxo bizitakoak dira eta askok bizipen horiek gogoan izan nahi dituzte, beren bilobei kontatu eta... Baina adinean aurrera egin ahala geroz eta leku gutxiago izaten du gure memoriak eta kontu horiek bizirik mantentzeko liburua gordailu aproposa da. Edward Roseten iritziz biografiak lekukotza baten gisakoak dira: "Ondorengoek irakur dezaten oso polita da, askotan atzera begiratu eta gure aiton-amonek zer egin zuten ez baitugu jakiten". Horrexegatik, agian, bezero gehienak protagonista izango denaren bilobak edo seme-alabak izan ohi dira: "Beraien artean bildu eta, hamar baldin badira, bakoitzak 50 mila pezeta ordainduta, beren aitona zenaz bizi guztirako oroitzapen polit bat izango dute, prezioa ez da beste munduko ezer".
Kronika gogorrak kontatu dizkiote Roseti orain arte argitaratu dituzten liburuen protagonistek: makien garaiko istorioak, Stalingradon "Dibisio urdina"rekin egondakoenak, Frantzian erresistentziarekin jardun zuen baten gorabeherak, apaiz izandako batek kontatutako istorio «intimo» eta delikatuak..."Honetara jartzen den laurogeita hamar urteko aitona besaulkian eserita ikusi eta harritu egiten naiz, baina kontua da istorio mordoa dutela kontatzeko, eta oso polita da hori jasotzea. Nik neuk nire biografia idatzi nuenean emozioz beteriko asteak igaro nituen, guztia oroituz eta berriz biziz... Gauza asko ahantzi ohi dugu eta horrela behintzat idatzita geratuko dira".
Modurik "txoroenean" hasi zen Roset biografiak idazten: "Lagun batek esan zidan Frantzian emakume bat biografiak idazten hasi zela eta arrakasta handia lortu zuela. Berekin hitz eginez niri ere horrelako zerbait egiteko gogoa sartu zitzaidan", azaldu digu idazleak. Duela hilabete batzuk ereindako haziak lau liburu eman ditu. Orain artekoak gazteleraz idatzi dituzte baina euskaraz, frantsesez edota ingelesez ere egin dezakete. Rosetekin batera, lau kolaboratzaile ari dira honetan, filologoak denak; eta etorkizunerako asmo jakinik ez duten arren, bizirik dagoen pertsona ospetsu baten biografia idaztea gustatuko litzaioke Roseti. Bitartean, Matahariren biografia prestatzen ari da, eta laster beste eleberri bat amaituko du: "Desaparecida".
Urteek aurrera egin ahala ugaritzen dira bizipenak, eta horiek ahanzturan gal ez daitezen, gordetzea gauza ederra da. Baina batzuetan gure ganbarak huts egin diezaguke eta hobe izaten da oroitzapenei leku seguruago bat aurkitzea. Rosetek eskaintzen duena izan daiteke leku horietako bat