Ibilbidea Printzerri ospetsuari izena ematen dion hiritik hasiko dugu, garrantzi defentsibo (nafar mendebaldeko ertza betetzen du), historiko (Santiagoko Bidearen pasabide eta Printzerriaren hiriburu), monumental (hainbat tenplu eta jauregiz josita) eta pertsonaia ospetsuen sorterri (Navarro Villoslada) eta hil-herri (Cesar Borgia) izan den Bianatik.
Hiritik Logroñorantz jaitsiz, oraindik harresiak ukitzen ditugula eskuinera joko dugu, "Aguilar de Codes"erantz. Bidean, 7. km.rako eliza baten hondakin ikusgarriak ikusiko ditugu, arku apuntatu handi bat eta gutxi gehiago geratzen baita. Berandutxoago Aras herritxoa zeharkatuko dugu.

14. km.rako jada Joar mendia ikusgarriki agertzen hasten zaigu, eta handik km. batera mendiko eta monolitoetako ikustaldia ederra bihurtzen da. Jaisten garen bitartean landaretza gehiago agertuko zaigu, eta laister Kodes herriko etxe-ilarak sortzen duten osotasun polita ikusiko dugu.
Kodeserantz hurbiltzen ari garela, Joar eta bere magaleko natur mirariak gero eta ikusgarriago ageri zaizkigu; Azuelo herriskan monolitotzar hauetara hurbiltzeko lehenengo aukera iritsiko zaigu (23,5 km. daramagu). Ikuskizuna bertan benetan ikaragarria da.
Nahiago badugu, berriz, beste kilometro eta erdi segitu, ezkerrerantz eginez Torralba herria igaro, eta Kodeseko Santutegi ederretik ere, bere alboko zelai-aparkalekutik hain zuzen, izen bereko monolitoetarantz zuzen gaitezke (ibilbidean 29,5 km. daramatzagu).
Batetik edo bestetik joan, ikusiko duzue nola ahaleginak azkenean sari handia izango duen, eta, noski, santutegiaren edertasuna kokatuta dagoen ingurune zoragarriaren pare-parekoa dela esan behar da.

Bianak Nafarroako erronboaren ezkerreko ertza betetzen du, eta kokapen honengatik Gaztelaren aurreko bastioi eta nafar Santiagoko Bidearen azken geldialdi bihurtu zen. Bere interes historiko, arkitektoniko eta artistikoaz gain, hiri hau Navarro Villoslada idazlearen sorterri eta Cesar Borgiaren hilobi izan da. Azken hau, Birpizkundeko pertsonaiarik ospetsuenetakoa eta Nafarroako armadaren jenerala izan zen.

Hiria Santxo VII.a Indartsuak fundatu zuen, 1219an, eremu estrategiko hau indartu asmoz. Ordudanik, bertako monumentu, jauretxe eta jauregiek erakusten duten moduan, garrantzi historiko handia izan du. Horren adibide, 1423an Carlos III. Nobleak Bianako Printzerria fundatu zuela. Nafarroan eta geroago Gaztelan sartu ondoren, XVI. eta XVIII. mendeen artean hiriak garapen handia ezagutu zuen; ordukoak dira ikus dezakegun monumentu eta jauregi askotxo.

Gotorlekuaren inguruan, oraindik harresien hondakinak ikus daitezke, eta bestalde plazaren inguruan antolatutako Erdi Aroko kutsua duen alde zaharretik ibiltzea gomendatzen dugu.
Santa Maria Eliza gotikoa 1250-1329 artean eraiki zen. XVI.ean berriz, dorrea altxatu eta Birpizkundeko estiloko egundoko ataldea landu zen. Honen aurrean, hilarri batek Cesar Borgiaren hilobia seinalatzen du.
Foruen plazan ere, XVII. mendeko Udaletxea dugu. Bertan aurrealde barroko ederra nabarmentzen da, erdian armarri monumentala eta alboetan bi dorre dituela. Udaletxearen zezen-balkoia, zezenplazan altxatutako eraikina da, ohorezko palku izan zedin. Azkenik, aipatu dugun moduan, alde zaharretik ibiliz gero, tarteka-marteka hainbat armarridun jauretxe topatuko dugu, XVI. eta XVIII. mende artekoak. Horien artean, Añon y Busto, Ripa, Itxaso, Muskiz-Aldunatetarren jauregiak nabarmentzen dira. Dicastillo, Urra eta Cereceda-tarren gazteluak ere oso interesgarriak dira.

Nafarroako ezker izkinan, Kantauriko mendizerraren ekialdeko muturrak Euskal Herriko mendirik ikusgarrienetakoa gordetzen du, inguru osoa mendean hartzen duen Joar mendia, alegia. Honen hegoaldeko isurialdean, mendi honek gure herrian paraje bakar eta harrigarria osatzen duten monolito erraldoiak erakusten ditu, ikustaldi ezin ikusgarriagoa osatuz.

Gainera, inguru basati honetara ailegatzeko aukerarik baduzue, inguruetako bidezidorren bat aprobetxatuz (geroxeago azalduko dizuegu pare bat), izugarrizko harritzar gorrixka hauen artean txundituta geratuko zarete. Dena den, natur mirari honetara hurbildu baino lehen, mendi berberaren pean dagoen santutegia bisitatuko dugu.

Izen bereko mendiaren pean eta Torralba herria igaro ostean, atzeko mendi-haitzen aurrean ikusgarriro agertzen zaigun tenplu hau dugu. Gaur egungo jainkotegia (lehenago X. mendeko monasterio hispaniar-bisigodoa zegoen) XVI. eta XVII. mendeen artean eraiki zen.
Harmaila ederra igo ostean, aurrealde monumental eta gorrixkadunak dorre handiosoa erakusten digu. Barruan, nabe bakar batez egituratua, sabai izardunek gurutzeria erraza dute ikusgai, baina batez ere gehien nabarmentzen dena erretaula nagusia da. Erretaula nagusi hau ederki landutako burdin hesi barroko baten ostean gordetzen da, eta bertan XIV. mendeko Kodeseko Ama Birjinaren irudi gotikoa azpimarratu behar dugu, Bibliako pasarteak erakusten dituzten bestelako margo batzuen artean; zehazki, Jaiotza, Jasokundea eta Igokundea.

Hauen artean handienek "Kodeseko Bi Ahizpak" izena hartzen dute (nahiz eta benetan lau izan), zeren kondairaren arabera, beren amorde krudelak esklabizaturik zeuden bi neskato umezurtzei dagozkie. Hauek egun batean ihes egin eta basoan ezkutatutakoan, amordeak "harrizkoak bihurtuko al dira" madarikazioa bota zien eta hurrengo egunean haitz erraldoi hauek agertu ziren. Beldurra sortzen duten orratz bertikal hauetara hurbiltzeko pare bat aukera duzue, santutegitik bertatik edo lehenago dagoen Azuelo herritik. Lehenbizikoa motzagoa eta lauagoa bada ere, bidea ez da oso erraza eta agian zenbait lekutan intuizioaren laguntza ere beharko duzue. Dena den, batean zein bestean, monolito garaiak uneoro dituzue bistapean, eta ondorioz, galtzea nahikoa zaila gertatuko zaizue.
Santutegitik abiatzen bazarete, honen fatxadaren ezkerraldetik ateratzen den bidetxo bat hartu behar duzue, lehenbizi kotxez egin daitekeena, metro batzuk aurrerago dagoen zelai-aparkaleku bateraino. Bideak zelaia gorantz eta ezkerrerantz zeharkatzen du (kotxea bertan uztea hobe), eta monolitoetarantz zuzentzen da.
Monolitoetara hurbiltzen ari garela, bidezidorra gero eta estuagoa bihurtuz doala, baso baten erdian sartzen da, eta leku gehienetan segitzeko erraza bada ere, bakar batzuetan sasiek oztopatu egin dezakete eta nahastu gaitzaketen bidebanatzeak ageri daitezke.
Dena den, intuizioarekin jokatuz eta jadanik parean ditugun monolito ilararen behealdetik irten behar dugula kontuan hartuz, bide egokia aukeratzea ez da oso zaila. Azkenik, ilararen azpian gaudenean bide zabalago bat aurkituko duzue; honek zuzenean Penitenteen Haizpitartearen barreneraino eramango zaituzte. Orain, adi, behean bakarti "Lama makurtua" izeneko haitz zorroztua duzue eta goian sekulako haitzar lerro beldurgarria ageri da.
Azuelotik irtenez gero, egin beharrekoa zera da, gorantz doan Kale Nagusia hartu ostean ipar-mendebalderantz (monolitoak ikusten diren norabidean) doan Genevillako bidea hartu. Bide hau bihurgune batzuk egin ostean urontzi baten ondotik pasatzen da. Bidebanatze batean eskuinera eta monolitoetarantz doan bidea hartu, eta bihurgune handi eta bikoitz baten ostean, hurrengo bidebanatzean zuzenean "Lama makurtua" haitzera hurbiltzen den bidea hartu.
Artadi batean sartzen garela bidetxoa ez da hain garbi ikusten, baina egin beharreko bakarra harkaitz hori eskuinaldetik igaro eta zuzenean monolito ilaren arteko Penitenteen Haizpitartean sartzea da. Ezkerreko ilara Penitenteen Arista deitzen da, bertako monolito txikiago eta zuriek penitente-kaputxadunen prozesioa diruditelako.
Ibilbide bata zein bestea hartu, azkenean haizpitarte horren erdian ahalik eta gehien aurreratzea gomendatzen dizuegu, nahiz eta bidea gero eta zailagoa bihurtu, goialdetik monolitoen beste ikuspegi harrigarri bat hartuko duzuelako. Azkenik, kontuan hartu bi ibilbide hauek paseo arruntak baino gehiago egun erdiko txangoak direla, beraz komeni da oinetako egokiak (bidezidorrak ez dira errazegiak), janaria eta edaria eramatea.