Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2025eko otsailaren 13an

«GATAZKA POLITIKOAK EZ GAITU BELDURTU BEHAR»

2021eko uztailaren 19an

Espainiako Unibertsitate Legearen aurreproiektuari aurre egingo dion beste Unibertsitate Lege proiektu bat iragarri berri duzu. Azalduiguzu ekimena, mesedez.

Gauzatu nahi dugun proiektua Espainiakoaren bi ardatzen kontra joatea nahi dugu. Batetik, Konstituzioak unibertsitateari onartzen dion autonomia barruan bere politika burutu dezan. Oraingo legea arau txikietan sartzen da eta ez du autonomia errespetatzen. Bestetik, Espainiako Unibertsitate proiektu berriak ez du aintzakotzat hartzen EAEk alor horretan dituen eskuduntzak. Gainera, Madrileko Gobernuak bere lege proiektua onartu ondoren (Madrileko Gortetan izapideak egiten dituen bitartean) gure unibertsitateak ezin die bere erronkei erantzun. Espainiako legearen aldaketarik eman ezean, gure unibertsitate propioa garatzeko Legebiltzarrean geure proiektua aurkeztu behar dugu ezinbestean.

Nola burutu nahi duzu egitasmo hori?

Unibertsitate guztien premiei erantzuteko, EAEko unibertsitate publikoa, Deustuko Unibertsitatea eta Mondragon Unibertsitatearekin elkarlanean aritzeko konprometitu naiz. Urte honen amaierarako lege proiektu propioaren zirriborroa prestatu eta urte hasieran Euskal Legebiltzarrera bideratu nahi dugu bertan erabaki dadin.

Baina, azken finean ekimenak egungo ordenamendu juridikoarekin topo egiten badu, ez duzue Lege propioa aurrera ateratzerik izango.

Gobernuaren hauteskunde programan agertzen denez, egun dugun autogobernu mailan aurrera egin behar dugu; Gernikako Estatutuaren eskuduntza guztiak bete beharko lirateke. Une honetan dugun autogobernu maila erasotua izan da oinarrizko legeen bitartez, eta egoera honi buelta eman behar diogu. Finean, herritarren borondatea harantzago joatea denez gero (Gobernu honen programak dioenez) guk herri honen burujabetza bidean bultza egin behar dugu. Gu ez gara abertzale arrazoi erromantikoengatik. Ongizatean sinesten dugunok autogobernuaren eskuduntzak ezinbestekotzat jotzen ditugu herri orekatuago eta libreago bat izateko.

Demagun Unibertsitatearen autogobernuan sakontzeko lege propio hori Legebiltzarrak onartzen duela. Madrileko Gobernuak Auzitegi Konstituzionalean helegite bat aurkeztuko du eta betikoan egongo gara.

Guk ere badugu Auzitegi Konstituzionalean helegitea aurkeztea, baina egia da, Madrileko Gobernuak «hogeita hamaika» eskutik ditu. Espainiako Gobernuak auzitegi horretan suspentsioa eskatzeko gaitasuna duelako, sakoneko iritzia eman aurretik. Aitzitik, guk helegitea aurkezteko eskubidea daukagu, arrazoi emango digute edo ez, baina ez daukagu suspentsioa eskatzeko gaitasunik.

EAEn eman den testuinguru politiko berriarekin ba al dago aurre egiteko aukerarik?

Gatazka politikoa sortzea badugu behintzat. Bere gordintasunean esanda, gatazkak ez gaitu beldurtu behar. Alderantziz, gatazkak bere oneritzia lortuko duen heinean, Legebiltzarraren gehiengoak onartzen duen heinean, gatazka beharrezkoa ikusten dut. Elkarrizketan oinarrituta eta denon arteko adostasun zabalean gauzatua betiere. EAn eta Euskal Gobernuan hortik abiatuta beste marko juridiko batera joateko konprometitu gara.

n Errealistak izanik zein mailan jarri daiteke marko juridiko berria?

Hasteko herriaren gehiengoak nahi duen mailan. EA nire alderdia independenziaren aldeko izanik ere, guk gehiengoaren erabakia errespetatuko dugula diogu. Gure autogobernuari eta gure legeei edozein eraso egiten zaion mementutik gure proiektu propioa aurkeztuko dugula ere esaten dugu. Esaterako, Unibertsitatearen kasuan Eusko Legebiltzarrean aurkeztuko dugun lege proiektu hori egiteko, ditugun eskuduntzetan oinarrituko gara, estatutuan kontenplatzen diren eskuduntzetan. Unibertsitatearen arloan elkarlan bat egin behar dugu, eta Europa mailan egin ere. Guk ez dugu sinesten autarkian. Elkarlanean aritzeko prest gaude baina ez inoren erasorik onartzeko.

Europa aipatu duzu. Euskal irakaskuntzan lau hizkuntza ikasi beharra adierazi duzu berriki. Artean, euskara bera ez da ongi garatua gure irakaskuntzan.

Gizarte normalkuntza lortzen ez dugun heinean, zaila da hizkuntz normalkuntza lortzea. Euskara ez da guztiz garatua irakaskuntzan. Hala ere, Eusko Jaurlaritzatik ahalegin berezi bat egin da azken urteotan eta emaitzak onak dira. Euskara asko garatu da hezkuntz sistemaren bitartez, eta beste bi belaunaldietan euskalduntze prozesua sendotuko da EAEn. Eleaniztasuna bultzatzeko konpromiso bat hartu dugu Eusko Jaurlaritzan. Horrek ez du esan nahi euskarari buruz egin diren ebaluaketa guztiekin konforme gaudenik. Edozein kasutan, nik ez dut sinesten elebakartasunean, eleaniztasunean sinesten dut Europako Batasunean mugitzeko eta enplegu munduan aukera gehiago izateko.

Politikaren gordinera etorriz. AABk presoek eta bere senideek jasaten duten sakabanaketa politikaren konplizeak izatea leporatzen diote EAJ eta EAri.

Sakabanaketaren ardura EAri aurpegiratzeak ez du hanka ez bururik. EA betidanik izan da presoen sakabanaketaren kontra, presoen eskubideak eta bereziki bere senitartekoenak bortxatzen dituelako. Senitartekoek ez dute inolako lege hausterik egin, ez dute indarkeriarik bultzatu. Salaketa orokor hauek ezjakintasunean egindako salaketak dira. Sakabanaketarekin bukatu behar dugu behin betirako eta horren alde izango gaituzte beti.

Batasunak Mayor Orejak nahiko lukeen errepresio politikaren aliatuak izatea ere aurpegiratu dizue, horretarako Ertzaintza erabiliz.

Ez nator bat iritzi horrekin, herri honetako normalkuntza politikoa ez delako soilik bide polizialetatik etorriko, neurri politikoak beharrezkoak dira herri honetan bakea sendotzeko. Hala ere, edozein indarkeri espresio burutzen den neurrian edozein polizia demokratikok bere lana egin behar du. Legea hausten dutenen kontra aritu behar du Ertzaintzak. Bizitza eskubidea oinarrizko eskubide bat da eta edozein poliziak edozein pertsonaren aurkako erasoa saihestu behar du. Poliziaren betebeharra hori izanda ere, horrekin ez da konponduko hemengo arazoa, konforme. Arazoak sustrai politikoak ditu, eta honelako arazo baten aurrean neurriak ez dira mugatu behar bide polizialera ez errepresibora bakarrik. Eusko Jaurlaritzak ez du holako politika bultzatzen eta gaiari bere orokortasunean ekiten dio. Zer nahi du Batasunak, bide poliziala albo batera uztea batzuek indarkeria erabiltzen duten bitartean?

Zeregin horretan poliziaren tortura salatu ohi da. Zuk espainol polizien eta Ertzaintzaren arteko betebeharra ezberdinduko al zenuke?

Hasteko, onartezina da atxilotuaren deklarazioak lortzeko tortura erabiltzea. Poliziak ezin du aritu giza eskubideak urratzen dituztenen kontra euren eskubideak bortxatuz, jakina. Ez dakit Guardia Zibila eta Espainiako polizia nola aritzen diren, baina ez dut uste Ertzantzak torturatzen duenik. Ertzaintzak ez du torturatzen eta kasuren bat emango balitz salatu beharko litzateke. Hemen batzuek giza eskubideak guztiz urratzen dituzte eta beste batzuek Ertzaintzaren zeregina zalantzan jartzen dute prentsaurreko baten bidez. Ertzantzak torturatzen duela plazaratzea interesatzen zaie. Auzitegira jo dezaten eta bertan benetako salaketak diren edo herritarren artean mesfidantzak sorrarazteko eginak diren erabaki dadila. Hori egiten ez den bitartean ez dut sinesten tortura praktikatzen denik.

Ertzaintza polizia integrala izatea ere zalantzan jartzen da. «Gerra zikina» bezala kontsideratu diren kasuak ez dituela inoiz argitu. Donostian izandako azken atentatua, kasu.

Ertzaintzak ikerketak bideratu ditu eta ez du erantzulea aurkitu. Ikerketak burutu bai baina beti ez da lortzen erantzulea harrapatzea. Ebatzi gabeko kasu asko dago, tamalez. Donostian orain gutxi, Muskizen eta Abandon orain urte batzuk, eta trantsizio garaian Alonsotegin gertatutako atentatuak daude argitzeko. Egia da, susmoak daude eta ez dira egundo argitu. Baina ez Ertzaintzaren ardura eskasagatik. Ertzaintza polizia integrala da eta segitzen du ikertzen eta bilatzen.

Euskal Gobernuak normalizazio politikoa lortzeko gehiengoa dauka orain. Batasunak ezin izango du politika baldintzatu lehen bezala. Zein da zure ikuspegia?

EH zenak eta orain Batasuna denak uste zuen legealdia baldintzatuko zuela, aurreko legealdian ardatz bat izan zelako. Zoritxarrez, ETAk suetena apurtu ondoren, Batasuna nolabaiteko isolamendu politiko batean kokatu da eta beste alderdiek ez dute harreman normalizaturik izan nahi egoera horretan. Herri honen bakea eta normalkuntza lortzeko ezinbestekoa da alderdi guztien arteko harremanak garatzea. Ikuspegi abertzale batetik begiratuta abertzaleen arteko gutxieneko puntu batzuk adostea beharrezkoa dugu.

Ezker abertzalearekin berriz harremanak gauzatzea posible ikusten duzu?

Saiatu beharko genuke, behintzat. Lehenbizi, hauteskunde ondorengo emaitzei buruzko gogoeta egin beharko genuke alderdi guztiek. Ez dut esan nahi Batasunak egin ez duenik, denok egin behar dugula baizik. EAJ-EA koalizioak lorturiko arrakastaren gakoa, neurri batean, PP eta PSOE alderdi espainolisten aldetik jasan genuen erasoaren ondorioa izan zen. Baina, batez ere, egungo marko juridikotik beste marko baterantz joateko konprometitu ginelako da. Beraz, burujabetasunean sakondu behar dugu herritarrekiko konpromisoa betetzeko.

Gobernu honek erantzukizun handia du beraz?

Bai. Bake prozesua eta normalkuntza politikoari abiada sendo bat emateko herritarren gehiengoaren iritzia sartu behar da ordenamendu juridikoan. Legegintzaldi honetan saio berezi bat egin beharko genuke, eta erabateko aldaketa ezin bada egin, egungo ordenamendu eta marko juridikoan gutxienez autodeterminazio eskubidea de jure sartu beharko litzateke. EAE eta Nafarroako erkidego autonomikoen legedian eskubide historikoen aipamena egiten da eta horrek ez du aipamen hutsean geratu behar, baizik eta herri eta nazio bezala eskubide horiek eguneratu behar ditugu. Konstituzioan eskubide hori azaltzen da eta hori da gure borroka politikoa.

Zeintzuk dira borroka politiko horrek bilatzen dituen emaitzak lortzeko eragozpenak?

Hasteko indarkeriari buruz gogoeta bat egin behar dute batzuk. Hondamendira baino ez garamatza indarkeriaren estrategiak, abertzaletasuna indartu beharrean ahuldu egiten baita. Batasunak gogoeta egin beharko luke eta batik bat ETA erakunde armatuak.

Autodeterminazioari buruzko galdeketa aurreikusten duzu legealdi honetan?

Ezinbestekotzat jotzen dut autodeterminazio eskubidea sartzea gaurko marko juridikoan. Egungo markoa herriari kontsultatuz onartua izan zen eta oraingo markoaren aldaketa lortu nahi badugu herriaren iritzia kontuan hartu behar da. Tamalez, ez dut uste independentzia biharko lortuko dugunik, baina herriaren iritzia ezinbestekoa da demokrazian. Hori autodeterminazioaren eskubidea aitortzea da. Legealdi honetan eskubide hori sartua izan dadin kontsulta egin behar zaio herriari

EZKERREKO ABERTZALEA

Gasteizko Lakuan bildu gara Intxaurragarekin. Bizkaiko Zeanuri herrian jaioa eta bertan bizi izanagatik -12 urtez izan zen herriko alkate- bere amaren aldetiko jatorri arabarra seinalatu digu, Mendibil eta Larrinoa bere abizen arabarrak aipatuz. Ezker abertzalea aipatu diogularik, zehazpen bat egin digu:«Ni neu ere ezkerrekoa eta abertzalea sentitzen naiz». Ez du gogoko «ezker abertzalea»ren zigilu eta erabilpen esklusiboa.

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Gasteizko EHUko campuseko irakasle bat salatu dute ikasleei jazarpena eta ukituak egitea leporatuta

Zigor Olabarria Oleaga

“Nola da posible irakasleak EHUn jarraitzea? Urteak daramatza erasoak egiten, eta jakina zen”

Zigor Olabarria Oleaga

Hankamotz jaiotako Osasun Mahaia herrenka iritsi da azkeneko fasera

Jone Gartzia

EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

Lander Arbelaitz Mitxelena

Bere militante batek eraso “faxista” jasan duela salatu du Tolosaldeako Kontseilu Sozialistak

Unai Lomana Uribezubia

Azkenak

2025-02-13 | Axier Lopez

Balea eta izurde sarraskiaren aurkako boikota

Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]

2025-02-13 | Gedar

Errusiako gasa Europara itzuli da, TurkStream bidetik

Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".

2025-02-13 | Zigor Olabarria Oleaga

GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldea

“Nola da posible irakasleak EHUn jarraitzea? Urteak daramatza erasoak egiten, eta jakina zen”

Gasteizko Campuseko Filologia Hispanikoko irakasle baten aurkako salaketen berri izan bezain azkar, asanblada irekia egin zuen GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldeak. Aste bakarrean “hamarnaka” salaketa eta testigantza berri jaso dituzte. Irakaslearen... [+]

2025-02-13 | Mikel Garcia Idiakez

Aski Da mugimendua Irungo Udalarekin bildu da: hizkuntza politika berri baten lehen urratsak?

Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]

2025-02-12 | Urko Apaolaza Avila

1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]

2025-02-12 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Irakasle baten jazarpena eta ukituak

EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]

2025-02-12 | Eneko Imaz Galparsoro

Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.

2025-02-12 | Hala Bedi

Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]

2025-02-12 | Eneko Imaz Galparsoro

Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]

2025-02-12 | Euskal Irratiak

Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]

2025-02-12 | Jenofa Berhokoirigoin

Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]

2025-02-12 | Euskalgintzaren Kontseilua

Nafarroako Gobernua euskararen presentzia murrizten ari da hezkuntzan, Kontseiluak salatu duenez

2025-02-12 | Miel Anjel Elustondo

Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu

“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]

2025-02-12 | Diana Franco Eguren

Teknologia

Bilakaera kontzientea

Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.

Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]

2025-02-12 | Onintza Irureta Azkune

Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia

Eguneraketa berriak daude