IRAGANAREN GEROA
Euskararen iraganaz, orainaz eta geroaz hausnarketa egin nahi du Euskaltzaindiak bere hamabosgarren biltzarrean. Arlo desberdinak izango dituzte aztergai Bilbon eta Baionan. Bizkaiko hiriburuan, hizkuntza ereduez, hiztegigintzaz, eta hizkuntzaren historiaz jardungo dute. Baionan, berriz, Lafitte zenaren omenez, gramatikaz eta literaturaz ariko dira. Hainbat hitzaldi eta eztabaida izango da jardunaldiotan, eta orotara hamazazpi txosten aurkeztuko dituzte, besteak beste: Mikel Morrisen "Hiztegigintza elebiduna: Egindakoa eta egitekoa", Luis Mari Mugikaren "Euskal Toponimoak Burgosen (aztarren berriak)", eta Axun Aierberen "Teknolekto ugari baliatzen dituzten hizkerak".
Nazioarteko Biltzarra izaki, Europako zenbait hizkuntz gutxituen herrialdetako hizkuntzalariak ere gonbidatu dituzte. Kataluniako, Galesko eta Finlandiako adibideak aintzat hartu nahi dituzte: "Ez gara gu gure delako xoko horretan egoiten, zabaltzen gara; nahi dugu ikusi besteek zer egiten duten", adierazi digu euskaltzainburuak.
Hizkuntza ereduei buruzko jardunaldiak emango dio hasiera biltzarrari. Euskaltzaindiak, hastapenetik, euskara batuari garrantzi handia eman dion arren, euskalkiak ez dituela bazter utzi erakutsi nahi du: "Euskara batua sortua dela, orain zertan garen eta zeri buruz goazen ikusi nahi da, baina denbora berean ere badirela gure euskalkiak, Euskaltzaindiak ez baititu inoiz baztertu eta euskalkien alde, bereziki Hizkuntza Atlasarekin, nehork egin duen lana egin du", azaldu digu Haritschelharrek. Hala ere, beharrezkoa ikusten du hizkuntza bat, euskara batu bat, bereziki idazketan ezarria: "Erran nahi baita, idatzia Euskal Herri osoan erabil daitekeen hizkuntza dela, eta aldiz, bakoitzak bere tokian baliatzen ahal duela bere euskalkia". Horretan aurrera ekiteko hizkuntza ereduak aztertzeari beharrezko deritzo Euskaltzaindiak. Koldo Zuazoren hitzaldiak hasiko du gogoeta hori, eta Jean-Paul Bronckart frantsesak eta Vicent Pitarch katalanak segituko dute.
Euskararen jatorriaren inguruko teoriek ere bere lekua izango dute biltzar honetan. Euskararen nondik norakoak, barne historia, eta euskarak erromantzeekin izan dituen harremanak izango dira mintzagai hilaren 19an. Jakin-min gehien sortu izan duen teorietako bat ere hizpide izango dute, alegia, euskara eta Kaukasoko hizkuntzen parekotasuna. Kaukasoko zenbait hizlarirekin aztertuko dute hori.
Baionara joko dute ostegunean. Bertan bi egunez Lafitte zenaren gai minenez ariko dira: gramatikaz eta literaturaz. Euskarazko gramatikari buruz munduko hainbat herrialdetan egindako hogeita bost bat txosten bildu ditu Euskaltzaindiak, eta lan horren lekuko izango dira Baionako jardunaldiak. Literaturari dagokionez, Lafitten aurreko idazleak ekarriko dituzte gogora.
XVIII. mende amaieran eta XIX. mendean hasi zen euskara batzearen aldeko lehen iritziak plazaratzen hainbat euskaltzale. Asmo horrek sortu zuen 1918an Euskaltzaindia. Resurreccion Maria de Azkue izendatu zuten erakundeko buru eta alfabeto sistema bateratzeko lanak hasi ziren. 1936an, Espainiako Gerra Zibilak euskaltzainak sakabanatu zituen, une latzak jasan zituen Akademiak, baina lanean jarraitu zuen. 1968an, Arantzazun egindako batzarrean heldu zion literatur hizkuntza bakarra eratzeko asmo sendoari. Hogeita hamahiru urte hauetan erabateko bilakaera izan du euskara batuak.
Euskalarien Nazioarteko I. Biltzarra 1980an egin zen, eta azkena, berriz, duela zazpi urte Leioan. Astelehenean hasiko du XV. biltzarra, hausnarketarako bidea emango duena Haritschelharren hitzetan: "Bi mila eta batgarren urtean gaude, milurteko bat bukatu da, mende bat ere bukatu da, beste milurteko eta mende batean sartzen ari gara, beraz, nahi genuke ikusi zertan gauden"
Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]
Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.