Espainiako Estatuko ekonomiarentzat aurreikusitako bilakaera laburbiltzeko esan genezake "moteltzea eta inflazioa" nagusituko direla 2001. urtean. Horixe bera dio BBVAko Azterketa Zerbitzuak ekonomia eta finantza gaien inguruan argitaratzen duen eta adituen artean oso ezaguna den «Situación» aldizkarian, ekaineko alean, aurreikuspen ekonomikoei buruzko txosten batean. Aldizkari horrek Espainiako Estatuko ekonomia kontuan harturik egiten ditu bere txostenak eta aurreikuspenak; beraz, euskal ekonomia ez da inolaz ere zehazten azterketa orokor horretan. Dena den, Euskal Autonomia Erkidegoko merkataritza ganberek, Confebaskeko patronalak eta Zubizarreta consulting-ak orain dela gutxi euskal lurraldeko ekonomi egoerari buruz argitaratu dituzten azterketetan ekonomiaren moteltze hori egiaztatu dute.

1996. urteaz geroztik goranzko hazkunde ekonomikoa eta beheranzko inflazioa nabarmendu dira, baina egoera izugarri aldatzen ari da 2000. urtearen erdialdetik hazkundeari dagokionez, eta urtebete lehenagotik BBVAk aurreikusitako inflazio joerari dagokionez. Ameriketako, Japoniako eta Alemaniako egoera ekonomikoa moteldu edo ahuldu egin da, eta ez dugu ahaztu behar herrialde horiek direla munduko gainerako ekonomiei benetan eragiten dietenak.

BPG BEHERA, INFLAZIOA GORA. 2001. urtean Barne Produktu Gordina (BPG) %2,8 haziko da, azkeneko bi urteetan izandako batez besteko hazkundea baino 0,33 puntu gutxiago, baina hazkunde potentzialetik gora egonik oraindik (%2,6koa izango dela jotzen da). Bestalde, inflazioak 2000. urtean baino 0.3 puntu gehiago izango ditu 2001. urtean, %3,7ko batez besteko tasa izanik. Horren ondorioz, Europako Monetaren Batasuna (EMB) osoan 2000 urtean 1,1 puntu izatetik 1,2 puntu izatera iritsiko da. «Situación» aldizkariak dioenez, jardueraren moteltze hori gorabehera, Espainiako Estatuaren ekonomiak EMBrekin bat egiteko prozesuari eutsiko dio.

2000. urtean Espainiako Estatuko ekonomiak %4 inguruko hazkunde-maila izan zuen BPGari dagokionez -euskal ekonomiak hamarrenen bat gehiago izan zuen-. Hala ere, iazko bigarren hiruhilekoaz geroztik, ekonomiaren moteltzea gero eta nabariagoa izan zen. Barne-gastua, bai kontsumoan eta bai inbertsioan, geldotzen hasi zen, bi urte lehenago hura bultzatu zuten faktoreak desagertu ahala. Alde horretatik oso kontuan hartzekoak dira egiazko interes tasen beherapena, euroaren balio galera, lehengaien "shock" positiboa eta soldaten neurritasuna, eta baita halaber 1999ko zerga aldakuntzak familien errenta baliagarriaren gainean izandako eragina ere. Euroaren balio-galerak bakarrik lortu du hazkundea "areagotzea", beste herrialde batzuetara gehiago esportatzen delako, nahiz eta aldi berean inflazioa handitu eta EMBren barruan salmentak gutxitu, Espainian benetako truke efektiboak euroaren esparruarekiko duen apreziazioagatik; hau da, lehiakortasuna etengabe galtzen ari delako.
Egoera hori kontuan izanik, apirila eta maiatza bitartean, Espainiako Gobernuak eta nazioarteko erakunde batzuek (ELGE eta FMI) Espainiako Estatuaren ekonomiari buruz sei hilabete lehenago eginda zeuzkaten aurreikuspenak eguneratu egin dituzte. Kasu guztietan 2001. urtean hazkunderako aurreikuspenak gutxitu egin dira. Europako Batzordean, esaterako, hiru hamarren gutxiago aurreikusi dituzte (%3,5etik %3,2ra) eta ELGEn, berriz, sei hamarren gutxiago (%3,5etik %2,9ra).
Egindako berrikuspen guztietan barne eskaeraren hazkunde beherakada (bai kontsumoan, bai inbertsioan) adierazten dute eta kanpo sektoreak hobera egingo duela espero dute. Horri dagokionez, uste izatekoa da ondasun eta zerbitzuen inportazioak gutxitzeak esportazioetan neurritasuna ekarriko duela. «Situación» aldizkariak gogorarazten digunez, BBVAk urtarrilean egina zeukan %3,2ko aurreikuspena berraztertu eta %2,8ra jaitsi zuen, inbertsioaren joerari buruz zituen itxaropenak zapuzten ari zirelako, batez ere ekipamenduen arloan eta etxeetako kontsumo gastuetan. Gehienbat ekipamendu ondasunetan izandako inportazio kopuruaren beherakadak, igurikapenen eta etxeetako gastuen adierazleen ahulaldiak, eta bestalde, inflazioaren gorakadak eta aurreko urteetako hazkundea bultzatu zuten faktoreak desagertu izanak 2001. urterako aurreikusitako moteltze hori areagotu zuten, ekonomiaren hazkunde potentzialetik goraxeago dagoen tasa batera iritsiz.

«Situación» aldizkarian argitaratutako txostenak dioenez, etxeetako kontsumoak eta errentak eta ekipamenduetako inbertsioak gero eta geldiago daude. 2001. urtean etxeetako amaierako kontsumo gastuak beheranzko joera izango du iazko urtearen erdialdean hartu zuen bideari jarraituz. Alde horretatik, 2000. urtean batez beste %4ko hazkundea izan zen eta 2001. urtean %2,9koa izango da, 1996. urteaz geroztik izan den hazkunderik txikiena. 2000. urtearen amaiera arte ekipamenduetako inbertsioak goranzko joerari eutsi bazion ere, 2001eko lehenengo hilabeteetan behera egin du nabarmen. Halaxe gertatu da industrietako ekoizpenean eta esportazioetan.

Industri Giroaren Indizearen arabera, industri enpresen igurikapenak ez dira batere onak, 2001. urtearen lehenengo seihilekoan eskabide zorroak izan duen beherakadaren ondorioz, batez ere barne eskabideen arloan, eta azken hauei dagokienez ekipamendu ondasunetan. Gauzak horrela, «Situación» aldizkariak ekipamenduetako inbertsioaren moteltzea aurreikusi eta 2001. urtean batez besteko hazkundea %0,5ekoa izango dela iragarri du. Ondasun eta zerbitzuen esportazioek 2,5 puntu gutxiago izango dituzte, %8,3ra iritsiz, munduko merkataritza gutxiago hazi delako (%6, 2000. urtean lau puntu gutxiago), eta Espainiako Estatuaren ekonomiak lehiakortasuna galdu duelako, EMBko herrialdeekiko duen inflazio-diferentziagatik. Bestalde, inportazioak ere gutxitu egingo dira, jarduera horien hazkunde txikiagoa dela-eta. Aurreikusten denez, 2001. urtean ondasun eta zerbitzuen inportazioak %7,7 igoko dira, 2000. urtean baino 3,4 puntu gutxiago beraz.
«Situación» aldizkariaren arabera, 2001. urteko lehen seihilekoan ondasunen kanpo merkataritzari buruz bildutako datuek argi erakusten dute lehen baino inportazio eta esportazio gutxiago izango direla. Kanporako ondasunen salmentek kapital-ondasunetan ere egin dute behera, 2000. urtearen amaiera arte izandako hazkunde azkarraren ondoren. Inportazioek ere joera bera erakusten dute, elikagaien erosketetan izan ezik.

Biztanleria Aktiboaren Inkestak (BAI) emandako datuen arabera, "Espainiako ekonomiak" ez du enplegu netorik sortu 2000. urteko udaz gero. Enpleguaren hazkunderako urte arteko tasak ia bi puntu galdu ditu 2000. urtearen lehen seihilekoaren eta 2001. urteko lehen seihilekoaren artean: %4,7tik 2,8ra jaitsi da. Nekazaritzakoak ez diren jarduerak kontuan hartuz gero, tasa hori %5,4tik %2,8ra jaitsi da.


EAEko merkataritza ganberek adierazi dutenez, "ekonomi hazkundea nabarmen moteldu da, orain hilabete batzuk uste genuen baino askoz neurri handiagoan". Moteltze hori hiru sektoreetan nabaritu da: industrian, eraikuntzan eta zerbitzuetan. Kanpo merkataritza ere egoera berean dago; izan ere, aurtengo lehen seihilekoan esportazioek %1,6ko hazkundea izan dute eta iaz, berriz, %11koa izan zuten. Turismo jarduera gutxitu egin da eta portuetako salgaien garraioak bilakaera txarra du; baita enplegu tasak ere.

Confesbaskek ere argi ikusi du ekonomia moteltzen ari dela. Horregatik, aurtengo hazkunde tasak sei hamarren gutxiago izango dituela aurreikusi du (%3,1). Bestalde inflazioaren gorakada ere nabarmendu du, haren ustez "azkar eta etengabe" ari baita gora egiten. Industri sektoreak ditu igurikapenik txarrenak, %3,9ko hazkundearekin. Horrek esan nahi du aurreikusitakoa baino 0,8 puntu gutxiago izango dituela. Zerbitzuek %2,2ko hazkundea izango dute, aurreikusitakoa baino zazpi hamarren gutxiago. Enplegua sortzeari dagokionez, Confebaskek uste du aurreikusitako 20.000 lanpostuetatik 15.000 besterik ez direla sortuko

DANIEL UDALAITZ