Hasieratik ikusi genuen Batasunak HB baino askoz estuagoa zen erakunde batera joko zuela, ia-ia alderdi egitura izatera. Beraz, ez da posible bi alderditan militatzea. Herritarren batasunean posible zen taldeak eta pertsonak biltzea, Batasunarekin pertsonak eta korronteak bai, baina ez alderdiak. Horregatik geratu gara kanpoan.

Bai, baina HBn kuantitatiboki eta kualitatiboki garrantzitsua den militante kopuru batek hori erabaki du eta guk onartzen dugu. Baina guri ezin zaigu eskatu alderdi izateari uztea eta korronte bihurtzea, gu 71 urte dituen alderdi bat gara, bere ideologia eta militantziarekin. Gure jendea ez zegoen ANV desegiteko prest.

Erantzuna gure herriaren izaerak berak dakar. Euskal Herria oso plurala dela entzuten dugu eta, beraz, ezker abertzalea ere plurala da, Iparraldean zein Hegoaldean. Ezker abertzalea gutxieneko antolakuntza batekin bildu nahi bada, pluraltasun hori errespetatu behar da, eta hori ez da posible alderdi bakarreko egitura batekin.

Korronteak alderdi politikoek onartzen dituzte, ANVk ere izan ditzake bere korronteak. Ezker abertzalea hauteskundeetan indartsu egon denean ez da alderdi egiturekin definitu, herritar batasun gisa baizik. Egitura itxi bat sortzen denean eta torlojoak estutzen direnean, orduan egiten dute salto pusketek.

Hasieratik ikusten genuen Batasuna eratzen ari zen bezala arazoak ekarriko zizkiola ezker abertzaleari. Guk egitura bezala HB mantentzea proposatzen genuen, eta EH hauteskundeetarako plataforma instituzionala izatea. Iparraldera ere planteamendu itxi batekin joan da, Abertzaleen Batasuna desagertu egin behar zela eta Batasuna bultzatu. Horrek zer ekarri du? ABren baitako sektoreen oreka apurtzea eta krisia. Abertzale batek ezin dio uka beste bati Euskal Herri osoan aritzea, horregatik aspalditik esaten dugu HB zela Iparraldean hedatu behar zena, baina ABren barruan.

Batasuna prozesuaren ondorioak begibistan daude, pertsona eta korronte mordoxka desmarkatu dira, HBren barruan urte luzetan aritu direnak. Horrez gain, Batasunari onartu behar zaio lehenbiziz egiazko egitura eta koherentzia batekin nazio osoko erakunde bat lortu izana. ABren krisia izan da horren kostua, nahiz eta oraindik honek herritar batasun gisa funtzionatzen duen.

Batetik, egoera politiko zehatzean jaio zen eta beste batean bukatu. Horrez gain, Batasuna prozesuan zehar malgutasun gutxirekin aritu da.

Beti egin duena, ezker abertzalearen alde lan egin. Orain, gure zereginaren barne hausnarketa egin beharko dugu. Dena den, argi dugu ANV indartu behar dugula, gure indarra gurean ere gehixeago inbertitu behar dugulako. Lan egin behar da ezker abertzalea berriz gutxieneko batzuen inguruan elkarlanean jartzeko, eta guretzat herritarren batasunaren eskema da baliagarria horretarako.

Gu kritikoak gara ezker abertzalean azken boladan egin diren gauza askorekin: greba orokorra, ia asteburuerokoak diren mobilizazio nazionalen ildoa, Espainiako haustekundeetan abstenitzearena, jendeak ulertzen ez duen Gasteizko Legebiltzarrarekiko jarrera -orain bai, orain ez-... Dena den, ontzi berberean bagoaz, ekimen bat ez laguntzea eta hurrengo egunean oso gaizki atera dela publikoki esanez aritzea ez da egokia. Alde horretatik, Aralarrekoak ez dira leialak izan ezker abertzalearekin. Militantearen figura eta halakoak horrenbeste aipatzen dituztela, mantendu dituzten jarrera asko alderdi bateko auzien organoetara eramanez gero, kanporatzeko modukoak lirateke edozein alderditan.

Behingoz koordenada nazional baten inguruan jarri garenean -Udalbiltza eta abarrekoak-, hori zalantzan jartzea ez dugu ulertzen. Ezta negoziazioaren eskemetan temati jarraitzea ere, Espainia eta Frantziak negoziatzeko inongo borondaterik ez dutela argi dagoenean. Borroka armatuaren inguruko ikuspegia ere desberdina da...

Galdera horri beste batekin erantzun behar zaio: Espainiako Erresuman benetako askatasuna al dago borroka armatuaz publikoki iritzi bat emateko? Duela gutxi borroka armatua gaitzesten duen pertsona bati kereila bat jarri nahi zioten PPren moldean gaitzesten ez zuelako; beraz, atera kontuak. Ezker abertzalean honen inguruan eztabaidatu behar dela planteatzen da, baina ez dago baldintzarik, Estatuaren gustuko ez den iritzia dugun militanteek kartzelara joateko arriskua dugu eta.

Militantziaren sektore batentzat -adibidez Aralarrekoentzat- badirudi baietz. ANVn gai horretan beti egon izan garen posizioan gaude, eta oso garbi dugu beti egongo garela bi estatuen errepresioa jasaten dutenekin; guk ez diegu sekula bizkarra emango ez preso eta errepresaliatuei, ez haien senideei.

Independentista izatea, Euskal Herriak parametro guztietan nazio gisa funtzionatu behar duela argi izatea, eta justizia sozialarekiko konpromisoa, komunismotik, sozialismotik edo beste formula aurrerakoi batzuetatik. ANVkook, adibidez, ezkerreko gure programa zehatza dugu.

Egoera honetan agian berpiztu beharko litzateke Altsasuko Mahaia, ez dakit, Altsasun, Maulen edo Donibane Garazin, baina halako eskema batera jo beharko genuke. Ezker abertzaleko aniztasuna antolatzeko eskema malguak behar dira, Batasunatik kanpoko sektoreak berriz barruan egoteko. Dena den, gu oso gertu gaude Batasuna eta ABtik, eta lehentasunezko harremana haiengana bideratuko dugu.

Batetik, lurraldetasuna; bestetik, ezker ikuspegitik gutxieneko sentsibilitate batzuk izatea eta antolaketa aldetik malgua izatea. Horrez gain, iritzi desberdinak dauden gaien inguruan gutxieneko malgutasun bat izatea; hauteskunde plataforma baten barruan sentsibilitate desberdinak egon daitezkeela onartuz.

Gune argiak ere badira: ezker abertzalea lurraldetasunaren ikuspuntutik nazio mailan hasi da lanean, Udalbiltzaren sorrerak oso tresna esperantzagarria jarri du abian, nazio aitormenaren ekimena, euskararen behatokia... Euskal Herriko nazio eraikuntzan oso garrantzitsuak dira horiek guztiak.

Harreman pertsonal onak ditut Batasunaren zuzendaritzako kideekin, eta ANVk oso garbi du bere lehentasunezko harremana norekin izan behar duen: Batasuna eta AB.

Galdutako 80.000 botoetatik asko eta asko EHko uholdearekin etorri ziren, baina horietatik 20.000-30.000 askoz larriagoak dira, HBkoak zirelako eta ustez blindatuak. Nola bateratu asmo biak? Aztertu behar da mantendu direnean zer jarrerarekin mantendu diren eta eragile horiek kontuan hartu. Denek, era batean ala bestean, ezker abertzaleko plataforma batean ordezkatuta sentitu behar dute.

Denok horrenbeste begiratzen diogun Irlandako ereduari so eginez gero, bi estrategiak elkar lotuta joan direla ikusiko dugu, gainera ez azken hamarkadetan bakarrik, XIX. mende bukaeratik baizik. Boikot hitza, esaterako, Irlandatik dator; IRAk ekintza armatuak egiten zituen bitartean Corkeko alkateak hiltzerainoko gose greba bat egin zuen. Indian ere, Gandhi eta halakoen desobedientzia zibila zegoen artean, talde armatuak ere ari ziren. Bi moldeak elkarren ondoan egon dira beste prozesu historiko batzutan.

Bai, hala da, baina ereduak ere ez dira fotokopiak. Komeni da prozesuak ezagutzea, hemen desobedientzia zibila eta halakoak ahoz bakarrik defendatzen dituzten askoren gezurrak agerian uzteko; horiek behin baino gehiagotan bidali dute Ertzaintza desobedientzia zibila praktikatu izan dutenen aurka, adibidez Espainiako armadaren aurrean intsumiso agertu zirenen aurka. Planteamendu hori egiten duten askok, behin ere ez dituzte halako bideak bultzatuko