Ez dugu esango izugarri positiboak izan direnik, hori erraza bai, baina egiazkoa ez litzatekeelako, baina egin zaizkigun begirunezko kritika onargarriak kontuan hartuta, positiboak izan dira. Etorkizuneko alternatiba lantzen hasteko oposizioaren zeregina pixka bat gehiago koordinatu nahi izan da. Gaur egun egoera dagoen bezala egonda hori da egin daitekeena, oposizioko gainerako taldeekin harremana izatea eta EHri biolentzia gaitzestea eskatzea, honekin ere kontaktuak izan ahal izateko. UPNk ez du gehiengorik, baina balu bezala dihardu, besteak existituko ez bagina bezala; beren estrategian itxiak jarraitzen dute, Euskadin oso emaitzak kaskarra eman badie ere. 2000ko hauteskunde orokorretan izan zuten boto uholdearen biharamunarekin daude oraindik, eta uste dute emaitza haiek hauteskunde autonomikoetara eraman daitezkeela.

Alderdi nazionalistak dauden beste autonomietan, alderdia elkarlanean ari da haiekin, hala behar denean behintzat; hor daude esate batera Aragoi, Katalunia eta Galizia. Horrek gu ere EAJ eta EAra hurbiltzera garamatza: lurraldetasunari dagokionez ez dugu berdin pentsatzen, baina beste gai askotan bat egiten dugu.

Bai, ez dakit euskal hauteskundeetako emaitza beste bat izan balitz modu berdinean arituko ginatekeen. Badu halako eraginik bai. Argi dut orain egiten ari garena dela onena Nafarroarentzat, beti ere kontuan hartuta alderdi guztiek eskuak zabalik dituztela Gobernuarekin akordioetara heltzeko. Dena den, jadanik ordua da UPNren alternatiba egituratzen hasteko, alternatiba aurrerakoiagoa eta ezkertiarragoa. EAJ ez da ezkerrekoa, baina bai UPN baino askoz aurrerakoiagoa.

Hala da bai.

Bi urte barru hauteskundeak dira.

EH izan ezik, gainerako indarrek UPN gaindituko bagenu, gobernu alternatiboa izango litzateke segurtasun osoz.

Gai honekin batzuetan liturgia gehiegi egiten da, besteetan politika gehiegi eta beste batzuetan gauzak bere onetik ateratzen dira. Nafarroak eta EAEk zenbait identitate berberak dituzte, baina ez dago zergatik zoratu behar horiek bideratzeko organu bateratu eta halakoekin. Autonomia edo estatu federatuen arteko harremana askoz normalagoa izan beharko luke. Ez dut esango Aragoirekin bezala izan behar duenik, berdina ez delako, baina egia da Tafallatik beherakoek Aragoirekin dutela identitate eta berdintasun maila handiagoa Euskadirekin baino. Nafarroako Iparraldean alderantziz da, eta horregatik izan behar dira kontuan Nafarroako identitate guztiak.

Bi komunitate hauek, beste gutxi batzuekin batera asimetrikoak lirateke; desberdintasun horiek beti egon dira eta naturaltasunez hartu behar dira. Berdintasunak dituzten komunitateen artean eta gainera asimetria horren barruan egonda harremana askoz sendoagoa izatea logikoa da.

Asko hitz egin izan da dekretu foralen aurrean guk izandako jarreraz eta modu arinean gainera, agian guk gai horrekin inoiz ez dugulako nahi izan politika egitea, politika delako euskararen etsairik okerrena. UPNk Euskararen Legea aldatu nahi izan zuen, egungo hiru eremuak bitan utziz, eta guk ez dugu uste halakorik egin behar zenik, lege horrek euskara eta gaztelania Nafarroan elkarrekin bizitzea ahalbideratu duelako. Dekretuaren zati batekin ados gaude eta hala esan genuen: administrazioan sartzeko ondo irudi-tzen zaigu euskara meritua izatea eta ez ezinbesteko baldintza, jende askok ezin duelako edo ez duelako nahi euskara ikasi. Hortik aurrera egin den guztiarekin ez gaude ados, baina akaso ez gara oso erasokorrak izan gaiarekiko eta, halakoetan, hori egiten ez denean, agian badirudi bestearekin zaudela. Oso zuzenetik jarraituko dugu euskararen inguruan Gobernuak egin dezakeena eta ados ez bagaude garbiki azalduko dugu. Gobernuak ezin dezake egin UEUrekin egin duena; hau da, Nafarroako administrazioarekin halako harreman luzea izan duen elkarte kultural bati ezin zaio diru-laguntza kendu Gobernuak euskararen aurka gerrilla gerra bat hasi duelako. Errusiako Ikasketa Elkarteak Iruñean udako ikastaroak egingo balitu, seguruenik dirulaguntza jasoko luke. Atzo pertsona bati entzundakoa da: «Newton gipuzkoarra balitz. Nafarroako Gobernuak ez luke grabitatearen legea onartuko». Zenbait eremutan gertatzen ari diren gauzekiko adibide esanguratsua dela uste dut.

PSNk inoiz ez dio utziko UPNri Euskararen Legea aldatzen, eta guk beti esan dugu lege hori ari dela bermatzen Nafarroan euskararen garapena. Baina UPN argia da, eta legea aldatu ezinean, bere menpeko eremuak dekretuz aldatzen ditu. Guztiok uzten diogu egiten UPNri.

Zergatik ez da bultzatzen elkarrizketa giroa Nafarroako Unibertsitate Publikoan euskararen inguruan eman diren arazoak direla eta?

Pertsona talde batek -handiagoa edo txikiagoa berau- arazo bati buruz -unibertsitatean euskararen araudia alda-tzea- hitz egin nahi duenean, postura desberdinen artean elkarrizketa bultza-tzea logikoena da, halako kasuetan isiltasuna delako kaltegarriena. Jakina, unibertsitatea okupatzea ere ez da jarraitu beharreko eredurik egokiena, baina ezta ondoren egin zena ere. Elkarrizketa behar da, beraz, baina elkarrenganako begirunea izanda eta elkarrizketatik aterako den emaitza denek errespeta dezaten.