ERRUAREN ZAMA EZ DA BESTEENA BAKARRIK


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Antzerkira joaten garenean barre egiteko asmoz joaten gara askotan, baina gogoeta egiteko mediorik egokienetakoa ere bada. Kontatzen diguten istorioa entzun, asimilatu eta gure ondorioak ateratzen ditugu beste askotan. Horixe da Enzo Cormann dramaturgo frantsesaren «Sigue la tormenta» antzezlanarekin gertatzen dena.

Ekaitza hastear dago Ur taldearen «Sigue la tormenta» antzezlanaren hasieran. Nathan Goldring Berlineko Neue Bühne antzokiko zuzendaria Theo Steiner aktore ohiaren bizilekura joan da. 1996. urtea dugu eta Steiner antzerkitik eta bizitzatik aldendurik egon da hogei urtetan. Nathan Goldringek William Shakespeareren «Lear erregea» taularatzea du buruan eta Steinerrek erregearen papera joka dezan, jo du berarengana. Goldringek 15 urte zituenean, Steiner ikusi zuen antzoki batean eta liluratuta geratu zen. Goldring gazteak ez du bere nahia beteko ordea. Izan ere, Theo Steinerrentzat antzerkia bi ahoko arma baita.
Jose Tomek jokatzen du Nathan Goldring zuzendari gazte austriarraren papera. Theo Steinerren larrutan, aldiz, Walter Vidarte uruguaitarra sartu da. Tome Ur taldean aritu izan da haren sorreratik. Vidarterentzat Ur taldearekin lan egiten duen lehen aldia da.
Ez gaude ohituta «Sigue la tormenta» bezalako obra bat ikustera Ur taldearen eskutik. Izan ere, azken hamarkadan Shakespeareren antzezlanak taularatu ditu, «Sueño de una noche de verano», «Romeo y Julieta« eta «Trabajos de amor perdidos», hain zuzen. Obra hauekin arrakasta handia lortu du Ur taldeak Euskal Herrian nahiz atzerrian. Horren adierazgarri dira Espainiako Antzerki Sari Nazionala (1993), eta El Cairoko Nazioarteko Antzerki Jaialdian (1993) nahiz Habanako Arteen Jaialdian (1995) jasotako sariak. Aipatu ikuskizunak pertsonaia ugariko lanak ziren, akzio gehiago zegoen. Oraingo proposamena ezberdina da, obra garaikidea da eta testu antzerkia izaten jarraitzen badu ere, eszenografia xume batean, bi pertsonaia daude aurrez aurre eta hitza da nagusi.
Steinerrek badu arrazoirik «Lear erregea»ri uko egiteko. Hogeita bi urte zituela, II. Mundu Gerra betean, bere guraso musikariekin batera, Terezineko kontzentrazio esparrura eraman zuten. Esaten zutenez, Hitlerrek juduentzako hiri bat eraiki zuen Praga iparraldean gerraz babesteko: Terezin. Arte eta kulturako pertsonaia ugari deportatu zituzten hara, eta bertan kontzertu, antzezlan eta bestelako ekitaldi ugari egin ziren. Propaganda pelikula bat eta guzti filmatu zen: «Hitlerrek hiri bat oparitu die juduei». Bertan hasi zen Theo Steiner antzezten eta horrexek salbatu zuen heriotzetik. Terezinetik judu ugari, Steinerren gurasoak tartean, Auschwitzeko gas ganberetara eramanak izan ziren. Esparruko Karl Rahm komandantea liluratuta geratu zen Steiner «Lear erregea»-n Edgardoren paperean ikusi zuenean eta horrek heriotzetik libratu zuen.


EDERTASUNA ETA IZUGARRIKERIA.

Terezinetik alde egin zuenean, aktore lanetan jarraitu zuen Steinerrek. 1976an «Macbeth»en muntaian hartu zuen parte Vienan. Laugarren emanaldia egin ondoren, antzerkia uztea erabaki zuen. Egun hartan Rahm komandantearen bisita jaso zuen, egindako emanaldiagatik zoriontzeko. Eta gertakari hark antzerkia uztea eragin zion Steinerri. Errudun sentitzen zen eta sentimendu hura gogorregia zen berarentzat. Horrek dena uztea eragingo dio eta baserri batera joango da, bakarrik eta pintatzen emango ditu orduak.
Aurrez aurreko antzezlan honetan holokaustoa da hizpide eta ez da saihesten gizakiak historiaren atal ilunenetan duen erantzukizuna. Bai Goldring bai Steiner juduak dira, baina bi belaunaldi ezberdinetakoak eta euren bizipenak ezberdinak dira. Halaber, ikuskizunak antzerkiaz dihardu, zuzendari eta aktoreen gatazkaz, eta antzerkiaren beraren edertasun eta izugarrikeriaz. Hori guztia esaldi erabatekoez eta Tome eta Vidarteren aktuazio intentsoez lagunduta. Dena den, aktoreen indarra nolabait galduta ikusten da, gogoeta eginarazten digun arren, ikuslea hotz uzten duelako, ez dio barrua mugitzen. Lehen emanaldiak direlako izango da segur aski.
Estreinaldia Donostiako Antzoki Zaharrean izan zen ekainaren 14 eta 17a bitartean, eta ondoren Alcala de Henaresen izan da taldea. Irailean berriz ere ekingo diote birari eta Gasteizen, Iruñean eta Santurtzin izango da ikuskizun gogor eta sakon honetaz gozatzeko parada

«Holokaustoa egiteko gai den zibilizazioaz etengabe berpentsatu behar da»
Azken muntaiarako autore garaikide baten lana aukeratu duzue. Aurretik egin duzuenarekiko ezberdina da.

Formatuari dagokionez aurrekoen antzekoa da, baina oraingoan beste erregistroak aztertu eta bilatu nahi izan ditugu. Ez da hain obra korala, handietakoa ez den autore garaikide bat hautatu dugu, hainbesteko bermea ez duena, eta beste antzezpen mota berri bat ezagutu nahi izan dugu, aktore helduago batekin, gure estiloarekin nahasteko eta elkarri kutsatzeko. Ez genuen lokartu nahi, sorkuntzak arriskuak hartzea behartzen du.

Ur eta Shakespeareren harremanak jarraitzen du dena den, «Lear erregea»k elkartzen ditu bi pertsonaiak.
Ur ez da inoiz Shakespeareren tragediekin ausartu. Bere azken garaiko tragediek, «Lear erregea» kasu, bizitzaren ezagupen handia eskatzen dute. Nik uste «Macbeth» edo «Lear erregea» bezalako obra gogorrei hurbiltzeko aitzakia inkontzientea izan dela, zuzen jo gabe. Autore garaikide baten bitartez inguratzea izan da. Beste begi batzuen bitartez bilatzea.

Antzezlanean antzerkiaz hitz egiten da, egia eta gezurraz. Holokausto judua da obraren oinarria, epe historiko hori aztertu nahi zenuten?
Sorkuntzan, antzerkian konkretuki, lan egiten duenak nekez saihes dezake gizakia. Norberak zein zibilizazioren parte den galdetzen dio bere buruari eta holokaustoa bezalako irrazionalitatea egiteko gai den zibilizazioaz etengabe berpentsatu behar dela iruditzen zait. Gainera garai hartan propagandak mundu guztia hartu zuen mendean. Elementu horiek erabiltzen ziren lehen aldia zen, egun menderatuta gaude erabat. Dena desitxuratu zen, gauzen ikuspegia manipulatu zen, eta min asko egin zen. Terezinen itxuraz gertatu zenak galdera bat eragiten du: noraino artea batzuetan izan daitekeen okerrenaren konplizea. Eta honetan aritzen garenontzat galdera ona da.

Taldekideek hausnarketarako beta hartu zenuten 1998an eta bakoitza bere aldetik ibili da lanean. Krisian al zeundeten?
Aldaketaren zentzuan bai, krisia zen. Denak ere pertsonalki eta profesionalki hazten ari ginen eta taldeak bakoitzaren nahiei eta ez bakarrik kolektiboaren abiadurari erantzungo zien irtenbideak arbitratu behar zituen. Jendea nekatua zegoen beti etxetik kanpo, biran eta zuzenean egoteaz eta hori higadura emozional eta estres handia da. Gauzak lasaiago hartzea planteatu zenean, nik kanpoan zuzentzea erabaki nuen.

Valle Inclanen obra bat egingo duzue.
Obra honen produkzioa eta biraren antolaketarekin bukatzean Valle Inclanen zein obra muntatuko dugun erabakiko dugu. Zalantzan gaude aktore askoko obra bat, aktore helduagoekin edo aktore gazteagoak dituen beste bat hartu. Asko interesatzen zaizkigun hiru edo lau obra ditugu mahai gainean l


Azkenak
Hezkuntzaren merkantilizazioa eta noraezaren aurrean, HezkuntzArtea sortu da!

Ez dakit nondik hasi, egia esan. Ordezkoa naizen heinean –irakaskuntzan ikasturte gutxi batzuk daramatzat lanean– eskola ugari ezagutu ditut Nafarroa, Bizkai eta Araban zehar. Lankide izan ditudan irakasleekin euskal eskolak dituen gabezien inguruan hitz egiten... [+]


EAEko Osasun Saila mediku euskaldun bila

Alberto Martinez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak argi dio: ez ditu mediku euskaldunak aurkitzen, eta euskarazko osasun arreta ezin da bermatu mediku egoiliar (formazioan dauden espezialista) gehienak kanpotarrak direlako. Mediku euskaldunak bilatzea perretxikotan joatea... [+]


Martxan dago euskarazko film laburren Laburbira zirkuituaren 22. edizioa

35 film aurkeztu dira lehiaketara eta zortzi aukeratu dituzte ikusgai egoteko Euskal Herriko 51 udalerritan. Euskarazko lanak egiten dituzten sortzaileak eta haiek ekoitzitako film laburrak ezagutaraztea da helburua. Taupa mugimenduak antolatzen du ekimena.


Zilbor-hestea

Gogo eta gorputzaren zilbor-hesteak: bi kate. Bi kate, biak ebaki beharrezkoak: bat gorputzaren bizitzeko, bestea gogoaren askatzeko”. Hala dio Mikel Laboaren kantak; hala izan da belaunaldiz belaunaldi, egun arte.

Gogoan dut nire gurasoak askotan joaten zirela... [+]


Kaleratzeak Stop-ek PSE-EEri leporatu dio EAJren Etxebizitza Legea “puntuz puntu” betetzea

Plataformak "atzerapausotzat" hartu du Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri agendako sailburu Denis Itxasok berriki iragarri izana lurzoru urbanizagarrietako etxe babestuen proportzioa %75etik %60ra jaistea. Pradales agintera iritsi zenetik alokairu soziala eskatzen... [+]


Pintaketa faxistak egin dituzte Maulen aldarri feministen aurka

Martxoak 8an egindako pintaketak gainetik margotu dituzte ikur faxistekin Zuberoako hiriburuan. Horren aurrean elkarretaratzera deitu dute, astelehenean.


Haur eskoletan euskarazko ehun plaza gehiago eskainiko ditu Iruñeko Udalak hurrengo ikasturtean

Euskarazko eskaintza handitzeko akordioa erdietsi dute EH Bilduk, PSNk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak


2025-03-10 | Behe Banda
Kartoizko eta prezintuzko eskultura, ama, ni eta pailazo bat

Behe bandako zutabea bezain erlojuaren aurka prestatzen ditut mozorroak, korrika, aztoratuta, zalantzaz, erretxin, estropezuka eta sarri arrakasta ez erabatekoarekin; adibidez, zutabe hau eta biharko mozorroa. Oraindik ez dakit bietako zein bukatuko dudan lehenago. Baina... [+]


Alemaniako poliziak istiluak eragin ditu M8ko manifestazioan, Palestinaren aldeko mezuengatik

Berlinen martxoaren 8an izandako manifestazioa gogorki erreprimitu du Poliziak. Palestinaren aldeko aldarriak zeramatzaten manifestariek. Agintariek Alemanian arabierazko abestiak eta diskurtsoak debekatu dituzte manifestazioetan, "segurtasun publikoko" arrazoiak direla... [+]


Israelek Gazari argindarra moztu dio Hamas estutzeko, Netanyahuren hitzetan

Israelek Gazarako su-etenaren urraketa ugari egin ditu urtarrilaz geroztik: zerrendako palestinarrak oinarrizko laguntzarik jaso gabe egon dira ia astebetez, eta Netanyahuk azken egunetan mehatxu egin ondoren, argindarrik gabe utzi ditu orain. Dohan ordezkari estatubatuarrekin... [+]


Gasteizko greben bideo ezezagunak aurkitu ditu Martxoak 3 elkarteak Erresuma Batuko artxibo batean

Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]


85 urteko espetxe zigorra eskatu dute Hondarribiko surf irakasle erasotzailearentzat

11 adin txikikori sexu erasoak egiteagatik 85 urteko kartzela zigorra galdegin du Gipuzkoako fiskaltzak. Astelehenean hasi da epaiketa eta gutxienez martxoaren 21era arte luzatuko da.


Al-Assaden ehunka jarraitzaile eta zibil hil ditu Siriako armadak, “mendeku gisa”

Giza Eskubideen Siriako Behatokiak salatu du gobernuko indarrek gutxienez 800 zibil hil dituztela Latakia probintzian, "odol hotzean". Ahmed al Sharaa Siriako behin-behineko presidenteak iragarri du "batzorde independente" bat eratuko dutela gertatutakoa... [+]


Eguneraketa berriak daude