ERRUAREN ZAMA EZ DA BESTEENA BAKARRIK


2021eko uztailaren 20an
Antzerkira joaten garenean barre egiteko asmoz joaten gara askotan, baina gogoeta egiteko mediorik egokienetakoa ere bada. Kontatzen diguten istorioa entzun, asimilatu eta gure ondorioak ateratzen ditugu beste askotan. Horixe da Enzo Cormann dramaturgo frantsesaren «Sigue la tormenta» antzezlanarekin gertatzen dena.

Ekaitza hastear dago Ur taldearen «Sigue la tormenta» antzezlanaren hasieran. Nathan Goldring Berlineko Neue Bühne antzokiko zuzendaria Theo Steiner aktore ohiaren bizilekura joan da. 1996. urtea dugu eta Steiner antzerkitik eta bizitzatik aldendurik egon da hogei urtetan. Nathan Goldringek William Shakespeareren «Lear erregea» taularatzea du buruan eta Steinerrek erregearen papera joka dezan, jo du berarengana. Goldringek 15 urte zituenean, Steiner ikusi zuen antzoki batean eta liluratuta geratu zen. Goldring gazteak ez du bere nahia beteko ordea. Izan ere, Theo Steinerrentzat antzerkia bi ahoko arma baita.
Jose Tomek jokatzen du Nathan Goldring zuzendari gazte austriarraren papera. Theo Steinerren larrutan, aldiz, Walter Vidarte uruguaitarra sartu da. Tome Ur taldean aritu izan da haren sorreratik. Vidarterentzat Ur taldearekin lan egiten duen lehen aldia da.
Ez gaude ohituta «Sigue la tormenta» bezalako obra bat ikustera Ur taldearen eskutik. Izan ere, azken hamarkadan Shakespeareren antzezlanak taularatu ditu, «Sueño de una noche de verano», «Romeo y Julieta« eta «Trabajos de amor perdidos», hain zuzen. Obra hauekin arrakasta handia lortu du Ur taldeak Euskal Herrian nahiz atzerrian. Horren adierazgarri dira Espainiako Antzerki Sari Nazionala (1993), eta El Cairoko Nazioarteko Antzerki Jaialdian (1993) nahiz Habanako Arteen Jaialdian (1995) jasotako sariak. Aipatu ikuskizunak pertsonaia ugariko lanak ziren, akzio gehiago zegoen. Oraingo proposamena ezberdina da, obra garaikidea da eta testu antzerkia izaten jarraitzen badu ere, eszenografia xume batean, bi pertsonaia daude aurrez aurre eta hitza da nagusi.
Steinerrek badu arrazoirik «Lear erregea»ri uko egiteko. Hogeita bi urte zituela, II. Mundu Gerra betean, bere guraso musikariekin batera, Terezineko kontzentrazio esparrura eraman zuten. Esaten zutenez, Hitlerrek juduentzako hiri bat eraiki zuen Praga iparraldean gerraz babesteko: Terezin. Arte eta kulturako pertsonaia ugari deportatu zituzten hara, eta bertan kontzertu, antzezlan eta bestelako ekitaldi ugari egin ziren. Propaganda pelikula bat eta guzti filmatu zen: «Hitlerrek hiri bat oparitu die juduei». Bertan hasi zen Theo Steiner antzezten eta horrexek salbatu zuen heriotzetik. Terezinetik judu ugari, Steinerren gurasoak tartean, Auschwitzeko gas ganberetara eramanak izan ziren. Esparruko Karl Rahm komandantea liluratuta geratu zen Steiner «Lear erregea»-n Edgardoren paperean ikusi zuenean eta horrek heriotzetik libratu zuen.


EDERTASUNA ETA IZUGARRIKERIA.

Terezinetik alde egin zuenean, aktore lanetan jarraitu zuen Steinerrek. 1976an «Macbeth»en muntaian hartu zuen parte Vienan. Laugarren emanaldia egin ondoren, antzerkia uztea erabaki zuen. Egun hartan Rahm komandantearen bisita jaso zuen, egindako emanaldiagatik zoriontzeko. Eta gertakari hark antzerkia uztea eragin zion Steinerri. Errudun sentitzen zen eta sentimendu hura gogorregia zen berarentzat. Horrek dena uztea eragingo dio eta baserri batera joango da, bakarrik eta pintatzen emango ditu orduak.
Aurrez aurreko antzezlan honetan holokaustoa da hizpide eta ez da saihesten gizakiak historiaren atal ilunenetan duen erantzukizuna. Bai Goldring bai Steiner juduak dira, baina bi belaunaldi ezberdinetakoak eta euren bizipenak ezberdinak dira. Halaber, ikuskizunak antzerkiaz dihardu, zuzendari eta aktoreen gatazkaz, eta antzerkiaren beraren edertasun eta izugarrikeriaz. Hori guztia esaldi erabatekoez eta Tome eta Vidarteren aktuazio intentsoez lagunduta. Dena den, aktoreen indarra nolabait galduta ikusten da, gogoeta eginarazten digun arren, ikuslea hotz uzten duelako, ez dio barrua mugitzen. Lehen emanaldiak direlako izango da segur aski.
Estreinaldia Donostiako Antzoki Zaharrean izan zen ekainaren 14 eta 17a bitartean, eta ondoren Alcala de Henaresen izan da taldea. Irailean berriz ere ekingo diote birari eta Gasteizen, Iruñean eta Santurtzin izango da ikuskizun gogor eta sakon honetaz gozatzeko parada

«Holokaustoa egiteko gai den zibilizazioaz etengabe berpentsatu behar da»
Azken muntaiarako autore garaikide baten lana aukeratu duzue. Aurretik egin duzuenarekiko ezberdina da.

Formatuari dagokionez aurrekoen antzekoa da, baina oraingoan beste erregistroak aztertu eta bilatu nahi izan ditugu. Ez da hain obra korala, handietakoa ez den autore garaikide bat hautatu dugu, hainbesteko bermea ez duena, eta beste antzezpen mota berri bat ezagutu nahi izan dugu, aktore helduago batekin, gure estiloarekin nahasteko eta elkarri kutsatzeko. Ez genuen lokartu nahi, sorkuntzak arriskuak hartzea behartzen du.

Ur eta Shakespeareren harremanak jarraitzen du dena den, «Lear erregea»k elkartzen ditu bi pertsonaiak.
Ur ez da inoiz Shakespeareren tragediekin ausartu. Bere azken garaiko tragediek, «Lear erregea» kasu, bizitzaren ezagupen handia eskatzen dute. Nik uste «Macbeth» edo «Lear erregea» bezalako obra gogorrei hurbiltzeko aitzakia inkontzientea izan dela, zuzen jo gabe. Autore garaikide baten bitartez inguratzea izan da. Beste begi batzuen bitartez bilatzea.

Antzezlanean antzerkiaz hitz egiten da, egia eta gezurraz. Holokausto judua da obraren oinarria, epe historiko hori aztertu nahi zenuten?
Sorkuntzan, antzerkian konkretuki, lan egiten duenak nekez saihes dezake gizakia. Norberak zein zibilizazioren parte den galdetzen dio bere buruari eta holokaustoa bezalako irrazionalitatea egiteko gai den zibilizazioaz etengabe berpentsatu behar dela iruditzen zait. Gainera garai hartan propagandak mundu guztia hartu zuen mendean. Elementu horiek erabiltzen ziren lehen aldia zen, egun menderatuta gaude erabat. Dena desitxuratu zen, gauzen ikuspegia manipulatu zen, eta min asko egin zen. Terezinen itxuraz gertatu zenak galdera bat eragiten du: noraino artea batzuetan izan daitekeen okerrenaren konplizea. Eta honetan aritzen garenontzat galdera ona da.

Taldekideek hausnarketarako beta hartu zenuten 1998an eta bakoitza bere aldetik ibili da lanean. Krisian al zeundeten?
Aldaketaren zentzuan bai, krisia zen. Denak ere pertsonalki eta profesionalki hazten ari ginen eta taldeak bakoitzaren nahiei eta ez bakarrik kolektiboaren abiadurari erantzungo zien irtenbideak arbitratu behar zituen. Jendea nekatua zegoen beti etxetik kanpo, biran eta zuzenean egoteaz eta hori higadura emozional eta estres handia da. Gauzak lasaiago hartzea planteatu zenean, nik kanpoan zuzentzea erabaki nuen.

Valle Inclanen obra bat egingo duzue.
Obra honen produkzioa eta biraren antolaketarekin bukatzean Valle Inclanen zein obra muntatuko dugun erabakiko dugu. Zalantzan gaude aktore askoko obra bat, aktore helduagoekin edo aktore gazteagoak dituen beste bat hartu. Asko interesatzen zaizkigun hiru edo lau obra ditugu mahai gainean l


Azkenak
Nafarroako AHTko lanetan esklabotza egoerak daudela salatu du AHT Gelditu elkarteak

Nafarroan eraikitzen ari den tren lasterraren langileak esklabotza egoeran ari direla salatu du AHT Gelditu elkarteak Iruñean emandako prentsaurrekoan.


Trumpen eta fiskal demokraten arteko borrokak migratzaileen deportazioa oztopa dezake

AEBko John C. Coughenoiur epaileak onartu du Washington, Arizona, Illinois eta Oregon estatuek elkarrekin aurkeztutako helegitea, eta horren arabera atzera bota du Donal Trumpek AEBn jaiotako migratzaile ez legezkoen seme-alabak kanporatzeko dekretua.


2025-01-24 | Julene Flamarique
Genero indarkeriaren biktima den emakume baten eta haren bost alaba-semeen etxegabetzea salatu dute Burlatan

Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, gizarte-zerbitzuek ez dute bestelako aukerarik eskaini, kaltetuak eskaera bat baino gehiago egin badu ere. “Legearen, erasotzailearen eta erakundeen aurrean” emakume horrek pairatzen duen erabateko babesgabetasuna... [+]


“Nazionalismo feminista da aukera bakarra”

Màtria o barbàrie (Angle Editorial) liburua aurkeztera etorri da Júlia Ojeda irakasle eta literatur kritikaria, Donostiako Emakumeen Etxera. Liburuan parte hartu duten 30 emakume katalanek matria eraikitzea proposatzen dute feminismo nazionalista ardatz... [+]


June Egino (GKS)
"Gerren ondorioz ezarritako austeritate politikek gogor kolpatzen dituzte langileak”

‘Gerraren eta faxismoaren aurka’ lelopean manifestazioa antolatu du Gazte Koordinadora Sozialistak larunbatean Iruñean eta Bilbon.


2025-01-24 | Sustatu
TeknoTrump albisteak: Oligarkekin bat, Stargate AA ekimena, eta TikTok luzapena

Donald Trumpen agintaldia hasi da politika atzerakoiak ezartzen woke edo DEI izan daitekeen guztiaren kontra, eta baita neurri teknologikoak iragarriz. Lehen unetik, karguaren zina egin zuenetik, teknologiako erraldoien buruak lehen lerroan egotea deigarria izan zen: bereziki... [+]


2025-01-24 | Gedar
Europako gastu militarra, eztabaidaren erdigunean Davosen

 Mark Rutte NATOko idazkari nagusiak arrazoia eman dio Trumpi eta esan du "Europak inbertsio militarra handitu" behar duela.


Gehiegizko hizkuntz eskakizunak ditu Donostiako HAPOa idazteko kontratazio espedienteak, arkitektoen elkargoaren ustez

Arkitektoen elkargoaren helegitea dela eta, Donostiako Udalak atzera bota du kontratazio espedientea.


Lapurtarren Biltzarra ez dute ospatuko aurten

Antolatzaileek Biltzar Nagusian harturiko erabakia da: aurten ez dute Lapurtarren Biltzarrik antolatuko Uztaritzen. Motibazio eskasa da erabakiaren oinarrian dagoen arrazoia.


2025-01-24 | Euskal Irratiak
ELB sindikatuaren zerrendaburu Julen Perez
“Laborarientzako proiektu azkar bat dugu, Euskal Herriari itzulia dena”

Datorren astean Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeak ospatuko dira Ipar Euskal Herrian. Frantzia mailako FDSEA eta CR sindikatuez gain, ELB Euskal Herriko Laborarien Batasuna aurkezten da, "euskal laborarien defentsa" bermatzeko.


Ordoñezen hilketa, “Oldartzen” eta “Alternatiba demokratikoa”-ren testuinguruan

Ostegun honetan 30 urte bete dira ETAk Gregorio Ordoñez PPko Donostiako zinegotzia hil zuela. Hainbat arrazoirengatik euskal gizartean zirrara berezia sortu zuen atentatua izan zen. PPko eta PSOEko zinegotzien aurkako atentatuen atea ireki zuen.


Lanartearen gomendioak erakunde publikoei, beka eta sari sistema duina eta etikoa helburu

Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.


Eguneraketa berriak daude