Digitalizazio prozesua gaur egungo legerian jasotzen ez diren arazoak edo lan-gatazka berriak ari da sortzen enpresetan. Lantegietako hitzarmenetan ere ez dira kontuan hartu izan orain artean. Espainiako Estatuan bi epai eman dira enpresetako langileek beren komunikazioetarako posta elektronikoa erabili izanagatik jarritako salaketen ondorioz; baina bietako inork ez dio gaiari bere sakontasun osoan erantzun. Espainiako Entzutegi Nazionalak joan den otsailean eman zuen bere iritzia Banco Bilbao Vizcaya Argentaria BBVA-ko zuzendaritzaren eta CCOO sindikatuaren artean lantokian posta elektronikoa erabiltzearen inguruan sortutako auzi batean. Sindikatu honek 1999az geroztik «e-maila» erabiltzen zuen bere komunikaziorako, baina bankuak filtro bat jarri zuen, sistema informatikoa gaindituta utzi zuelako. Entzutegiak erabaki zuenaren arabera «enpresak badu eskubidea sindikatuari e-mailaren erabilera kaltegarririk ez egiteko eskatzeko», baina ez du sindikatuaren eskubidea aitortzen; eskubideak indarrean jarraitzen duela eta muga batzuk dituela egiaztatzen du, aldiz.

Bada beste epai bat Epaitegi Gorenak emana 1995ko urrian. IBMko sindikatu batek bere komunikazioetarako e-maila erabiltzen uzteko eta bere WEB orrian leku bat emateko eskatu zion zuzendaritzari. Auzian aritu ondoren, Epaitegi Gorenak ez zuen onartu sindikatuak horretarako eskubiderik zuenik eta gaur egungo legeriak horrelakorik aurreikusten ez zuela esan zuen. Beraz, langileek enpresako e-maila erabiltzeko eskubideari dagokionez, arau-hutsune baten aurrean gaude, eta ez dago horri buruzko nahiko jurisprudentzia.


Enpresen digitalizazioak arazo berriak sortzen ditu langileen komunikazioan. Arazo gehienak lau esparrutan biltzen dira eta honako galderei erantzungo liekete: enpresariak ba al du eskubiderik langile baten e-maila irekitzeko? Enpresariak ba al du eskubiderik langile baten ordenagailuan sartzeko? Enpresak ba al du eskubiderik langile batek egiten duen Interneten erabilera kontrolatzeko? Sindikatuek bere komunikazioak egiteko e-maila erabiltzeko eskubiderik ba al dute?
Gai hauek orain artean ez dira ia batere aztertu izan. Nolanahi ere, martxoan E-labor izeneko topaketa batzuk izan ziren Cuatrecasas.com enpresak antolaturik. Arazo horiek landu dituzten topaketa horren berri luze eta zabal eman dute ekonomiako gaiei buruzko «Expansión»egunkari madrildarrean. Bertako hizlarietako bat Pompeu Fabra Unibertsitateko Lan Zuzenbide eta Gizarte Segurantzako katedraduna eta Cuatrecasas.com-eko aholkulari Salvador Del Rey izan zen, eta «komunikazio telematikoen erabateko iraultza» azpimarratu zuen. Bere iritziz, orain artean jende gutxik erabiltzen zuen telefonoa lanerako tresna gisa, baina orain PCa, hardwarea eta softwarea edozeinek erabiltzen ditu bere lanerako. Erabateko «jauzi kualitatiboa» egin da.
Enpresatan gertatzen den e-mailari buruzko arazoa aztertzeko garaian, Del Rey-ren ustetan, e-maila irakurtzen eman daitekeen denbora da benetako arazoa. Katedradunak emandako datuen arabera, langile batek hogeita hamar e-mail inguru jaso ditzake egun batean, eta bi ordu behar ditu horiek irakurtzeko, bideratzeko eta erantzuteko. Bide horretatik jarraituz gero, 2002. urterako lau ordu beharko ditu.

Enpresariak langilearen e-maila irekitzeko zenbaterainoko eskubidea duen zalantzan jartzen duen lehenengo galderari dagokionez, Del Rey-k dioenez, Justiziako Epaitegi Gorenen hainbat epaitan onartu egiten da eskubide hori. Posta elektronikoa enpresarena denez, enpresariaren esku dago hor sartzea. Nolanahi ere, katedradunaren esanetan, enpresak gutxieneko interes bat bederen behar du e-mail horietan begiratzeko, baldin eta delitu zantzurik ez badago. Del Rey-k gomendatzen duenez, enpresak jokabide-arauak eduki behar ditu, eta arau horien artean garbi adierazi behar du e-maila lantokiaren tresna bat dela eta bertako gai profesionaletarako soilik erabil daitekeela.
Langilearen ordenagailuan sar daitekeen galderari dagokionez, Langileen Estatutuak langileen armairu pertsonalari buruz ezarritakoak balio dezake Del Rey-ren ustetan. Enpresako titularrak badu horretarako eskubidea, baina baldintza jakin batzuk betetzea ziurtatu beharko du beti, esate baterako langilearen duintasunarekiko begirune osoa eta sindikatuen ordezkari bat aurrean egotea.
Hirugarren galdera Interneten erabilerari buruzko enpresaren kontrolari dagokio. Langileak Interneten egiten duen ibilbidea eta bisitatzen dituen web orriak enpresariak kontrola ditzakeen jartzen da zalantzan. Katedradunaren ustez, Internet norberaren gauzetarako erabiltzea zigortzeko moduko jokabidea da, nahiz eta, bere iritziz, enpresak argi adierazi beharko lukeen Interneten erabilerak beti laneko gaiei loturik egon behar duela. Enpresariak ez badu aurrez adierazpen argi bat egiten, pribatutasun irudipen bat sor daiteke langileen artean, eta horiek esan dezakete inork ez diela inoiz jakinarazi ezin zutela Internet bere gauzetarako erabili. Aurrez adieraziz gero berriz, nahiz eta legezko arau garbirik ez egon, enpresariak, enpresaren ikuspegitik nolabaiteko interesen bat baduela frogatuz gero, aukera izango luke e-mailak begiratzeko eta Interneteko ibilerak kontrolatzeko, betiere langilearen duintasuna errespetatzen duela ziurtatuz.
Laugarren galdera sindikatuek beren komunikazioetarako posta elektronikoa erabiltzearen eskubideari atxikita dago. Del Rey katedradunak erreportaje honen hasieran aipatu ditugun BBVA eta IBMren epaiak aipatzen ditu. Bere ustez, bi epai horiek ez diote sindikatuen eskubide horri buruzko arazoari irtenbide garbirik eman. Hala ere, bere iritziz, epai horiek adierazten dutenaren arabera, sindikatuek e-maila erabiltzen dutenean muga nabarmen bat izango dute: konpainiaren zerbitzariak gainezka egin ez dezan saiatu beharra daukate.
Ikusten denez, enpresen digitalizazioak, lan arazo berriak eragiteaz gainera, zalantza ugari sortzen du. Eta horrek, batetik, arautze bat eskatzen du enpresaren aldetik eta, bestetik, hitzarmen kolektiboetan horrelako egoerak aurreikustea.

Azken asteotan ezagutu da Kataluniako Domeus.es enpresak egindako inkestaren emaitza. Horren arabera, langileen %74k bere betebehar pertsonaletarako erabiltzen du posta elektronikoa, eta %95ek telefonoa erabiltzen du zentzu berean. Inkestari erantzun diotenen %59k, bere mezu pribatuetarako eta sarean nabigatzeko, astean 30 minutu inguru erabiltzen duela aitortzen du; %37,1ek 30 minututik ordubetera bitartean; eta %4,8k astean bi ordutaraino.
Inkestari erantzun dioten gehienen ustez, enpresak ez luke langileen posta elektronikoa begiratu behar. Enpresa askoren ustetan, ezinbestekoa da posta elektronikoaren erabilera arautzea, eta sindikatuek, berriz, hortaz baliatzeko eskubidea aldarrikatzen dute. Hainbat elkartek horri buruzko kode etikoa bultzatu nahi du