Arroil Handia ebaki zuen ibaia


2007ko otsailaren 21ean
Ibaien neurriak aipatzerakoan luzerarena beti izaten da eztabaidagarria. EEBBetako Mendi Harritsuetan jaio eta Kaliforniako golkoan itsasoratzen den ibaiaren luzera 2.250 km da hainbat liburutan eta 2.750 km beste atlas batzutan... kontuak kontu uraren koloreak ibai honi izena ematen diola behintzat garbi dago.

Ziurrenik ez zarete inor abiatuko ibaiaren sorrera bila, iturburua zein ibaiadarretan dagoen ikustera edo Colorado estatuko zein txokoetan jaiotzen den aztertzera. Dena den ezbairik gabe ibai hau ezaguna egin duen fenomeno geologiko ikusgarria da aipatzekoa, Arroil Handia.


HISTORIA PIXKA BAT

Parajea denboran kokatzea geologoen zeregina litzateke, beraz, badakizue milioika urtetako eskala hartu beharko zenukete. Ipar Amerikako Hopi indioak bizi ziren (eta dira) inguruotan eta 1540. urtean gizaki zuriak ikusi zuen lehen aldiz Arroil Handia.
Leku honen ezaugarri nagusia zera da: laban zorrotz batek bezala ireki du ibaiak lurra eta 350 km luze eta 20 km zabal ditu. Ibai bazterrak uretatik oso urruti, oso goian daude, ia 2.000 m gorago.
1869an, Jhon Wesley Powell izeneko esploratzaile ausartak arroila osoa jaitsi zuen beste bederatzi gizonekin batera, lau txalupatan... beraiek bakarrik jakindako arrisku eta miseriak pasa ondoren irten ziren hiru hilabete beranduago.
XX. mendean gizakiak dozena erdi bat urtegi erraldoi eraiki arte, Colorado ibaia basatia, indartsua eta beldurgarria izan zen. Naturaren eta gizakiaren lanak bertan elkartu dira. Urak milaka urtetan egindakoa ikusgarria suertatzen bada, ingenieritzak ur horiek gelditzeko diseinatu dituen hormatzarrak ez dira txantxetakoak. Ondorioz, ibai bokalera iristen diren alubioiak ez dira lehen adinakoak eta beste kasu askotan gertatzen den bezalaxe delta txikituz doa.
Urak argindarra sortzeko eta lurrak ureztatzeko erabiltzen dira. Los Angeles, Kaliforniako hiri handiena eta Las Vegas, Nevadako basamortu erdialdean dagoen hiri fantasma egarriak hilko lirateke Colorado ibairik gabe.


ZER EGIN ETA NOLA IBILI

Ez dugu inor beldurtu nahi, alderantziz, animatu nahi zaituztegu baino... Arroil Handia udan bisitatu nahi duzuenok bero kixkalgarria eta egarria pasatzeko prest egon beharko duzue, hala ere ez zarete damutuko, merezi du!
Bost milioi bisitari ditu Parke Nazional honek urtero, eta guztia arautua dago. Denen gusturako erabakirik existitzen ez duenez hemen aholku batzuk besterik ez ditugu emango.
North Rim edo South Rim-etik (Ipar edo hegotik) iritsi daiteke ingurura. Kanpinak gainezka egoten dira, erreserbak gainezka, halere saiatu, edo parkera sartu aurretik lo egin.
Ibilaldi labur zoragarriak badaude, ilunabarra eta egunsentia ahaztezinak goza ditzakezu, baina ez pentsatu zuek bakarrik egongo zaretenik!
Oinez luze ibiltzekotan, eguerdiko ordu beroak saihestu. Ibilbidea ondo aukeratu, indarrak ongi neurtu eta Ranger-ei (Parke Zaintzaileei) galdetu. Eskarmentu handia dute, exageratzen dutela irudituko zaizue, baina hainbat gauza oso kontuan hartzekoak dira.
Mendi irteeratan ohituak gaude goizean behetik gora egiten eta gero goitik behera jaisten, kontuz hemen, alderantzizkoa gertatzen da eta, freskuran jaitsi eta gero igoera gogorra egiten da benetan. Ondorioz ura erruz eraman.
Gaua Arroilan bertan pasatzeko baimen berezia eskatzen da eta eskaera hori aldez aurretik (hiru hilabete uda sasoirako) egin behar da. Iparretik Hegora egun batetan zeharkatzea posible da, baina oso ongi prestatuta dagoen jendearentzat... 12-14 orduko txangoa, 2.000 metrotako desnibela beherantz eta ia beste hainbeste gorantz, eguerdian 40 gradutako beroa, hautsa, eltxoak...
Uretako rafting aukerak gutxi dira, egun askotakoak eta oso garestiak. Colorado ibaiak eskaintzen ditu uretan gozatzeko beste aukera batzuk, Powel izeneko erreserba Glen Arroilan dago, ehunka kilometro paisaje zoragarria gozatzeko. Txalupa, barkuetxe, piragua eta beste hainbat ontzi alokairuan.
Azken bi aholku: Alde batetik, Colorado ibaian eguzkiak azkar gorritu eta erreko zaitu eta bestetik, kontu izan, dolar billete berdeak, gorriak pasaraziko dizkizu... garesti dago eta Testua eta argazkiak:


Azkenak
Omenaldia egin diote Txillardegiri, haren heriotzaren hamahirugarren urteurrenean

Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]


2025-01-13 | Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe

Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]


2025-01-13 | Behe Banda
Barra warroak |
Goizegi al da nostalgiaz hitz egiteko?

Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia... [+]


Herritar uholdea preso, iheslari eta deportatuentzako behin betiko konponbidearen alde

Urte hasiera honetan ere Bilboko kaleak bete ditu Sare Herritarrak larunbatean Bilbon antolatutako manifestazioa. Presoei ezartzen zaizkien salbuespeneko lege eta tratamenduekin amaitzea eskatu dute amaierako ekitaldian, eta memoria “kolektibo” bat eraikitzea... [+]


PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde

Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]


Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!

Gerra Urte, Gezur Urte!

Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.

Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]


Laga hondartza leheneratzea

Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.

Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]


135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin

Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]


Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko

Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]


Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak

Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.


Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak

Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.

Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]


Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute

Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]


Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak

PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute  Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.


Eguneraketa berriak daude