argia.eus
INPRIMATU
Arroil Handia ebaki zuen ibaia
2007ko otsailaren 21a
Ibaien neurriak aipatzerakoan luzerarena beti izaten da eztabaidagarria. EEBBetako Mendi Harritsuetan jaio eta Kaliforniako golkoan itsasoratzen den ibaiaren luzera 2.250 km da hainbat liburutan eta 2.750 km beste atlas batzutan... kontuak kontu uraren koloreak ibai honi izena ematen diola behintzat garbi dago.

Ziurrenik ez zarete inor abiatuko ibaiaren sorrera bila, iturburua zein ibaiadarretan dagoen ikustera edo Colorado estatuko zein txokoetan jaiotzen den aztertzera. Dena den ezbairik gabe ibai hau ezaguna egin duen fenomeno geologiko ikusgarria da aipatzekoa, Arroil Handia.


HISTORIA PIXKA BAT

Parajea denboran kokatzea geologoen zeregina litzateke, beraz, badakizue milioika urtetako eskala hartu beharko zenukete. Ipar Amerikako Hopi indioak bizi ziren (eta dira) inguruotan eta 1540. urtean gizaki zuriak ikusi zuen lehen aldiz Arroil Handia.
Leku honen ezaugarri nagusia zera da: laban zorrotz batek bezala ireki du ibaiak lurra eta 350 km luze eta 20 km zabal ditu. Ibai bazterrak uretatik oso urruti, oso goian daude, ia 2.000 m gorago.
1869an, Jhon Wesley Powell izeneko esploratzaile ausartak arroila osoa jaitsi zuen beste bederatzi gizonekin batera, lau txalupatan... beraiek bakarrik jakindako arrisku eta miseriak pasa ondoren irten ziren hiru hilabete beranduago.
XX. mendean gizakiak dozena erdi bat urtegi erraldoi eraiki arte, Colorado ibaia basatia, indartsua eta beldurgarria izan zen. Naturaren eta gizakiaren lanak bertan elkartu dira. Urak milaka urtetan egindakoa ikusgarria suertatzen bada, ingenieritzak ur horiek gelditzeko diseinatu dituen hormatzarrak ez dira txantxetakoak. Ondorioz, ibai bokalera iristen diren alubioiak ez dira lehen adinakoak eta beste kasu askotan gertatzen den bezalaxe delta txikituz doa.
Urak argindarra sortzeko eta lurrak ureztatzeko erabiltzen dira. Los Angeles, Kaliforniako hiri handiena eta Las Vegas, Nevadako basamortu erdialdean dagoen hiri fantasma egarriak hilko lirateke Colorado ibairik gabe.


ZER EGIN ETA NOLA IBILI

Ez dugu inor beldurtu nahi, alderantziz, animatu nahi zaituztegu baino... Arroil Handia udan bisitatu nahi duzuenok bero kixkalgarria eta egarria pasatzeko prest egon beharko duzue, hala ere ez zarete damutuko, merezi du!
Bost milioi bisitari ditu Parke Nazional honek urtero, eta guztia arautua dago. Denen gusturako erabakirik existitzen ez duenez hemen aholku batzuk besterik ez ditugu emango.
North Rim edo South Rim-etik (Ipar edo hegotik) iritsi daiteke ingurura. Kanpinak gainezka egoten dira, erreserbak gainezka, halere saiatu, edo parkera sartu aurretik lo egin.
Ibilaldi labur zoragarriak badaude, ilunabarra eta egunsentia ahaztezinak goza ditzakezu, baina ez pentsatu zuek bakarrik egongo zaretenik!
Oinez luze ibiltzekotan, eguerdiko ordu beroak saihestu. Ibilbidea ondo aukeratu, indarrak ongi neurtu eta Ranger-ei (Parke Zaintzaileei) galdetu. Eskarmentu handia dute, exageratzen dutela irudituko zaizue, baina hainbat gauza oso kontuan hartzekoak dira.
Mendi irteeratan ohituak gaude goizean behetik gora egiten eta gero goitik behera jaisten, kontuz hemen, alderantzizkoa gertatzen da eta, freskuran jaitsi eta gero igoera gogorra egiten da benetan. Ondorioz ura erruz eraman.
Gaua Arroilan bertan pasatzeko baimen berezia eskatzen da eta eskaera hori aldez aurretik (hiru hilabete uda sasoirako) egin behar da. Iparretik Hegora egun batetan zeharkatzea posible da, baina oso ongi prestatuta dagoen jendearentzat... 12-14 orduko txangoa, 2.000 metrotako desnibela beherantz eta ia beste hainbeste gorantz, eguerdian 40 gradutako beroa, hautsa, eltxoak...
Uretako rafting aukerak gutxi dira, egun askotakoak eta oso garestiak. Colorado ibaiak eskaintzen ditu uretan gozatzeko beste aukera batzuk, Powel izeneko erreserba Glen Arroilan dago, ehunka kilometro paisaje zoragarria gozatzeko. Txalupa, barkuetxe, piragua eta beste hainbat ontzi alokairuan.
Azken bi aholku: Alde batetik, Colorado ibaian eguzkiak azkar gorritu eta erreko zaitu eta bestetik, kontu izan, dolar billete berdeak, gorriak pasaraziko dizkizu... garesti dago eta Testua eta argazkiak: