argia.eus
INPRIMATU
ANTZERKIA
EGUNERO PITTIN BAT HILTZEN GARELAKO
  • "Bancarrota" antzezlana estreinatu berri du Legaleón-Tk. Heriotzaren gaia ardatz hartuta ideia eta irudi zorrotzak jaurtiz aurkezten digu ikuskizuna talde irundarrak, beti ere ikuslearengan sentsazio berriak sortu nahian.
Ainara Gurrutxaga 2021eko uztailaren 20a
Bizitzako zirrikituetatik maiz sumatu daitekeen heriotzaz mintzo da "Bancarrota" ikuskizunean Legaleón-T, ohi bezala antzerkia ulertzeko modu pertsonal bat lanabes hartuta. Konpainiak bere hastapenetatik egin duen moduan antzerkia, mugimendua, keinua eta hitzak harremanetan jarriz sortua da azken lan hau. Emozioaren eremuak aztertuz keinuen, soinuen eta zentzuen poesia bilatuz. Proposamen berrien aurrean zabalik dagoen ikuslearentzat sortutakoa da, beraz, "Bancarrota". Gazteleraz lan egiten duen Legaleón-Tek hamabost urteko ibilbide luzea egina du antzerkiari buruzko estereotipoak apurtzen. Azken lan honetan taldeari aspalditik bueltaka zebilkion gai bat jorratu nahi izan dute: heriotza. Bizitzaren akaberaz, ordea, modu bitxi batez mintzatzea hautatu dute. Bihotzaren taupaden eteteaz baino heriotza poetikoago batez, hain zuzen ere. "Bancarrota"ren zuzendari Oskar Gomezek azaltzen duen moduan Anton Reixa galiziarraren "El silencio de las Xigulas" ("Xigulen isiltasuna") muntatu ostean heriotzaren gaia pil-pilean zegoen taldean. Testu bilketa lanetan hasita uste baino material gehiago topatu zuten: Espe Lopezek eta Oskar Gomez berak idatzitako ugari eta baita bizi izan zen bitartean heriotzari buruz asko hausnartu zuen Robert Filliurenak ere. Gomezek dioenez autore frantsesaren obra "Bancarrota"ren inspirazio izan da: "Artista plastiko gisa nabarmendu bazen ere niretzat poeta bat izan zen. Asko idatzi zuen poesia, artea eta antzerkiari buruz. Haren testuek harreman estua dute heriotzarekin, egunero denok pairatzen dugun horrekin. Filliuk 'gehiegi hiltzen nahiz' esaten zion egunerokotasunean galtzen goazen horri".
"Bancarrotak" ez du ez istoriorik ez eta pertsonaiarik ere (ez behintzat modu konbentzionalean ulertzen ditugun horiek). Guztira hemezortzi koadroz osatutako ikuskizuna da, entsegu gisa uler daitezkeenak. Guztiak proposamen irekiak dira, egunerokotasunean bizi ditugun gai horiei buruzko gogoetak. Zera da azken finean "Bancarrotak" azaleratzen duen kezka: Ez al gara egunero pittin bat hiltzen dutxatzen garenean, bazkaltzen dugunean, telefonoz hitz egitean edo larrutan egiten dugunean?
Javi Huete, Espe Lopez eta Ana Perez dira ideia, irudi eta proposamen horiek guztiak taula gainean gorpuzteaz arduratzen direnak. Eskenatokian noizbehinka irudiak erakusten dituen pantaila erraldoi bat eta musika aparailu bat besterik ez dutela espazioa bete egiten dute hiru aktoreek. Oharkabean haserretik algarara, isiltasunetik garrasira eta lotsatik exhibizionismora igarotzen dira aktoreak. Zentzuz beteriko kaos horretan aretoa gogoeta isiletik algara lotsagabera igarotzen da segundo batean.


Ikuslearen begirada jomuga.

"Antzerki zuzena, sinplea itxuraz, istoriorik gabekoa. Batez ere aktoreen lanetan oinarritutakoa eta eszenografia erraz batekin publikoarekin harreman zuzena bilatzen duena", halaxe definitzen du Oskar Gomezek Legaleón-Tren antzerkia egiteko modua. "Bancarrota"ren kasuan ere ildo horretatik jarraitu nahi izan du taldeak. Hemen ez dago aurkezpen, korapilo eta amaierarik. Sentsazio eta erreakzioak bilatzea dute xede nagusi Legaleon-Tkoek. Arrazoi horrexegatik aktoreek maiz zuzentzen dituzte euren hitzak eszenaurrera, baita taula gainetik jaitsi eta ikusleen artean nahasi ere. Antzezlanaren prestaketan talde guztiak bere errealitatetik zati handi bat ikuskizunerako eskaintzen du. Inprobisazio bidez eta proba ugari eginda lortzen dute azken emaitza xahutura iristea.
"Bancarrota"ko pertsonaiek euren aktoreen izena dute: Javi, Espe eta Ana. Aktore bezala oholtza gainean bakoitzak bere benetako izena erabiltzeak abantailak dituela iritzi diote taldekideek, Espe Lopezen aburuz, gainera, "tradizioko gauza da. Guk ez ditugu gure lanetan zentzu klasikoan ulertzen diren pertsonaiak erabiltzen, guk pertsona-funtzioak erabiltzen ditugu. Hauei gure izena jartzen diegu hein batean gure 'alter egoa'rekin lan egiten dugulako batzutan". Honek guztiak Legaleón-T taldearentzat ezinbestekoa den xede bat lortzen laguntzen du: hau da, ikuskizuna orain eta hemen gertatzen ari denaren ideia indartzen. "Bancarrota"n aktoreek ezezik publikoak ere berebiziko garrantzia du emanaldia gauzatzen ari den gunearekin batera. Emanaldi bakoitza elementu horien guztien irabiatu bat da.


Bizitzearen festa.

Antzezlanaren gaiak bere horretan ilun samarra eman badezake ere "Bancarrota" festa dibertigarri bat da, heriotzaz hitz egiten den arren bizitzeko hamaika motibo iradokitzen dituen lana. Hasieratik bukaerara berotasun handia zabaltzen du. Helburu nagusia hori izanik "Bancarrota"n aktoreak fokuen azpian biluztu egiten dira (psikikoki nahiz fisikoki). Ikuskizunean zehar tentsio nahiz dibertsio uneak tartekatuz doazen heinean etenik gabeko energia uholde bat nabaritzen da aretoan emanaldiak irauten duen ordu eta erdian.
"Bancarrota"k errealitate bat edo ugari islatzen dituen neurrian gaur egungo gizarte errealitateari buruzko printzak ere eskaintzen ditu. Hori dela eta, ez dio politika gaiei muzin egiten (Arnaldo Otegi eta Jose Maria Aznar hizpide dira, esaterako). Oskar Gomez zuzendariak ezinbestekotzat jotzen du egunerokotasunarekin lotutako lan batean errealitatea islatzea: "Bizitza eta heriotzaz hitz egin nahi baduzu ezinbestekoa da politikaz jardutea". Dena den, "Bancarrota" ez da inolaz ere lan ideologiko bat.
Euskal Herrian hainbat emanaldi eskaini ondoren, hilaren 29an Espainia aldera joko du Legaleón-Tk. Cuencako Arte Ederretako fakultateak antolatutako "Situaciones" jaialdian parte hartuko baitu. Taldekideek "Bancarrota"ren bertsio murriztu bat prestatzeko asmoa dutela agertu dute, batez ere lana areto txikiagoetara eraman ahal izateko. Hori dela-eta, ziur aski, Euskal Herrian ikusteko aukera zabalagoa izango dugu.