Antzinako zibilizazioek jada erabiltzen zituzten sendagai naturalak, ezagutza hau giza eboluzio kulturalaren emaitza baita, ingurumenaren behaketa zuzenaren bidez jasoak. Ez da harritzekoa beraz, kasu askotan, medikuntza modernoak euren eragin terapeutikoa egiaztatu izana, bereziki hainbat senda-belarren kasuan.
Historian zehar medikuntza konbentzionalak ukaezinezko arrakasta izan du, teknika kirurgiko aurreratuenek eta lortutako higienizazio maila altuak izen ona matentzen lagundu baitiote.
Gizarte industrializatuetan, botika empresa itzelen aurrean medikuntza naturala indarra hartzen ari da ordea, arrazoi asko dela medio; gizakiak berak sortutako sendagai kimikoek bigarren mailako eraginak sor ditzakete (gaixotasun berriak, antibiotikoekiko erresistentziak, automedikazioaren ondorioak), edo zenbait substantziek menpekotasun arazoak sortzen dituzte, droga sintetiko berrien kasua adibidez. Honek guztiak medikuntza alternatiboen berbalorizazioa ekarri du. Medikuntza konbentzionalarekin batera medikuntza alternatiboek zeregin garrantzitsua bete dezakete terapia lagungarri modura, batak bestea baztertu gabe. Akupunturak adibidez, gure sistema inmunea hobetzen laguntzen du, gorputzaren energi puntuak estimulatuz; honela hiesa edo minbiziaren kasuetan norbanakoaren egoera fisiko eta mentalak hoberantz egingo du, honek ezinbesteko garrantzia du gaixotasunei aurre egiteko garaian.
Medikuntza naturala defendatzen dutenen arabera, guztiok gure barnean energia sendatzailea dugu, indar bitala deritzana. Indar hau beti arduratuko da gure osasun mental eta fisikoa mantentzen. Kasu askotan indar bital hau ahuldu egingo zaigu arrazoi asko dela medio: estresa, dieta eskasa, ingurumenaren kutsadura eta abar. Medikuntza alternatiboak hamaika terapia proposatzen dizkigu, denak izendatzea ezinezkoa denez honoko hauek aztertzen saiatuko gara.
HOMEOPATIA.
Amerika zein Europa osoan jarraitzaile asko eta asko dituen medikuntza fidagarri eta naturala dugu. Terapia honen helburua norbanakoaren defentsa mekanismoak estimulatzea da gaixotasunen aurrean.
Horretarako, erremedio homeopatikoak, substantzia baten dosi oso txikietan oinarritzen dira, beronen dosia handia izenez gero pertsona gaixo horrek agertzen dituen sintoma berberak sortarazten ditu. Dosi hauek egiteko laginak asko diluitzen dira, era honetara pertsona horrek ez luke inolako eragin negatiborik jasoko. Erremedio hauen osagaiak landare, mineral edo animalietatik jasotzen dira. Beraz guztiz oinarri naturala azaltzen du homeopatiak, soilik ikuspuntu aldaketa bat litzateke. Gaixotasun baten sintomak, gorputz batek bere burua sendatzeko saiakera positibo modura ulertzen dira; gaur egungo medikuntzarekin kontrajartzen da, dosi handi eta eraginkorrak sintomak apaltzeko asmoarekin. Homeopatentzat ez da gaixotasun lokalik izaten, sintomak desoreka orokorraren adierazle lirateke, ez da tratamendu lokalik gomendatzen.
Homeopatiaren hastapenak Hipocratesen eta Galenon topa bagenitzake ere, medikuntza homeopatikoaren aitatzat Samuel Hahnemann (1755-1843) jo izan da. Berau alemaniar mediku higienista dugu, garaiko mediku tratamendu gogorrak fermuki kritikatu zituen eta ikerketa garrantzitsuak burutu zituen bere alorrean.
FITOTERAPIA.
Hitza bera grekeratik dator, phiton landare eta therapia sendatu. Alegia norbanakoaren osasuna berreskuratzeko eta oreka mantentzeko landereen ahalmen sendagarrietan oinarrituko garela. Dakigunez, landareak eta euren eratorkinak gaur egungo medikuntza modernoaren oinarri izan dira. Adibidez, esteroide eta anfetaminak landareen bitartez lortzen dira.
Sendabelarrek agertzen duten gaitasun terapeutiko hau eurek eratzen dituzten molekula batzuetan datza, osagai aktiboa deritzatenak. Oso garrantzitsua izango da osagai aktibo hau kantitate egokienetan erabiltzea, bestela kontraefektuak eman baitaitezke.
Baldin eta zein osagai aktibo lortu nahi dugun landarearen zati bat edo beste bat erabiliko dugu, garrantzitsua da era berean, landarea zein urtarotan jasotzen dugun eta berau prestatzeko modua ere: infusioan (tisanak), egosita edo beratuta.
Landareak transformazio prozesu baten ondorioz botika eraginkorretan bihur daitezke, horregatik garrantzitsua da dosiak kontrolatzea. Landareak baita ere produktu kosmetikoak egiteko erabiltzen dira, krema, olio zein hautsak eratuz. Ondoren hainbat landare espezie aztertuko ditugu euren osasunaren aldeko onurak aztertuz.
Lasaigarri naturalik ezagunena baleriana dela esango genuke (Valeriana officinalis), ikasle askok hartu ohi dute azterketa garaian edo besterik gabe, tentsio uneak bizi ditugunean.
Beste lasaigarri hau ere nahiko ezaguna dugu, San Juan belarra (Hypericum perforatum), oso egokia da depresioari aurre egiteko edo loezinak harrapatuta gauzkanean.
Landareak osagai aktibo edo eraginkor bat baino gehiago izan ditzake ondorengo landarearen kasuan bezala, txillarra (Calluna vulgaris), diuretiko moduan gomendatzen da eta antiseptikoa ere bada, giltzurruneko inflamazio kasuetan erabili ohi da.
Hain ezaguna dugun kakaoak (Theobroma cacao) teobromina izeneko osagai aktiboa dauka, hau ere diuretikoa izateaz gain nerbio sisteman eragin zuzena izango du, eszitante moduan erabiltzen baita.
Indigaztainaren kasuan (Aesculus hippocastanum), substantzia aktibo gehienak azalean edo euren hazietan izaten dituzte, aipatu behar da oso eraginkorra dela hemorroideen kasuan, diotenez guztiz deusezten omen ditu. Neguan ozpelen arazoarekin amaitzeko gai omen da, barizedun pertsonentzako ere gomendatzen da.
Azkenik ezin aipatu gabe utzi zume zuria edo sahatsa (Salix alba), aspirinaren jatorria, beronen substantzia aktiboa, azido salizilikoa, bereziki azalean eta gerba emeetan dago. Beste substantzia aktiboak tanino edo gatz mineralak izan daitezke. Ondorioz erabilera ugari izan dezake: erreumarentzako, sukarrarentzako... Minari aurre egiteko ere oso eraginkorra da eta baita loezinaren kasuetan aplikatzeko ere.
DIETOTERAPIA.
Hitzak berak esaten duen bezala, sendatzeko edo gaixotasunetatik babesteko dieta bereziak erabil daitezke. Elikagai bakoitzak osagai ezberdinak ditu halako ezaugarri sendagarriak emango dizkionak, konbinazio egokiak eginez kantitate egokietan osasuna orekatua mantenduko dugu.
Garrantzitsua da kontuan hartzea zenbait elikagai badagoela minbiziaren sorreran lagun dezakeena, besteak beste, alkohola, elikagai keztatuak (izokin keztatua,...), gatzatuak (urdaia,...) eta nitrosaminak (ingurumenaren kutsaduratik). Zenbait mineralek eta bitaminek berriz, minbizitik babes gaitzakete.
Adibide pare bat aipatzekotan, demagun bihotzeko gaitzak pairatzen dituzten zenbait gaixoentzat sodioan baxuak diren dietak gomendatzen dira. Edo zirkulazio aparatuarekin erlazionatutako zenbait gaixok beharrezkoa dute gantz eta gatzen kontsumoa kontrolatzea, hauentzat landare jatorrikoak diren olio eta proteinak gomendatzen dira.
ENEKO LANDABURU: "GAIXOTASUN AURREAN HIGIENEA DA GARRANTZITSUA"
Eneko Landaburu "íCuídate compa!" liburuaren idazlea da, dioenez gaixotasun berrien sorrerak eta botiken gehiegikeriak bultzatu zuten liburu hau idaztera.
Beronen iritziz norbanakoaren arazo fisiko, psikiko eta sozialak batera aztertu behar dira pertsona gaixo baten aurrean. Medikuntzan ikuspuntu aldaketa bultzatu nahi du, gaixotasunaren kausak osotasunean aztertuz, ez baita nahikoa gaixotasunaren sintomak apaltzea medikuntza konbentzionalak egin ohi duen moduan. Minaren zentzua azpimarratu nahi du, zeozer gaizki doanaren adierazle dela, pilotu gorriaren modura. Gaixotasunei aurre egiteko modu garrantzitsua baraua egitea dela dio, honela gorputzak energia guztia sendatzeko kontzentratuko duela.
Homeopatia, fitoterapia... ohiko medikuntzaren terapia gehigarri modura joka dezakete edo hobe da bideak bereiztea?Helburua sufrimendua apaltzea edo eragoztea da, beraz noski gehigarriak izan beharko luketela. Baina arazoa da, zein zeinen gehigarri izango den, niretzat garrantzitsuena higienea da, gaixoaren bizi egoera hobetzea eta gure organismoaren sendatzeko gaitasunean sinestea. Alegia, ezinbesteko kasuetan bakarrik jo botiketara (toxikoak direnak gorputzarentzat) edo kirurgiara.
Gizarteak geroz eta interes handiagoa erakusten du terapia hauetan guztietan. Uste duzu jendeak konfidantza galdu duela medikuntza konbentzionalean?Medikuntzari kritika ugari datozkio gainera; ez dutela ezer esplikatzen, autoritarioa dela, "agindu eta betearazi", erremedioak toxikoak direla, gauza bat sendatu eta beste bat sortzen duela,... Horregatik jendea gaixotasuna tratatzeko beste bideak bilatzen saiatzen da.
Konkretuki zuri zein terapia egiten zaizkizu interesgarrien?Ez dut uste momentu honetan gizakiak medikuntza alternatiboen beharrik duenik (homeopatia, fitoterapia akupuntura,...), gaurko gizarte eta kulturaren alternatibak bai ordea. Hobeto bizitzen ikasi behar dugu, honela gaixotasunak saihesteko. Gaixotasunen arrazoi nagusiena da ez garela lege naturalak jarraituz bizitzen, beraz kausa gainditurik gaixotasunak eragotziko lirateke.
Asko hitz egiten da automedikazioari buruz, zein ondorio ekar lezake hainbeste botikak?Botiken gehiegikeriak ez dira bakarrik automedikazioaren eraginez izaten, medikuek ere botika gehiegi errezetatzen dituzte eta eragiten dituzten ondorioen arduradun dira. Ondorioak epidemia yatrogenikoak dira, hau da, mediku eta botikek eragindako gaixotasun gehituak. Estatu Batuetan heriotzaren zortzigarren kausa, akats medikoak dira, botiken gehiegikeriekin zerikusia duelarik. Kontutan hartu behar da botika hartzeak beti ere arriskua inplikatzen duela, izan ere substantzia pozoitsuekin jokatzen da.