Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2024ko azaroaren 09an
MINERAL GAZIA TERRAZAN ETZANDA
- Gatza egiteko modu tradizionala galdu da ia erabat. Lanbide zaharraren arrastoak ordea, hor dira eta herritarrek jakinmina duen ororen bistara jarri nahi dituzte.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Mapa batean begiratuz gero edo estatistika taula irakurriz gero, Añana-Gesaltza Arabako haranetako eskualde bakartia zipriztintzen duten herrixka lasaia dela ohartuko gara. Ia probintzia osoan gertatu bezala azken seme-alabak hiriburura noiz emigratuko duten zain dago. Orain, lehen herria populatzen zuten 1.000 biztanletatik 200 ere ez dira geratzen eta horietatik gehienak egunero Gasteizera joaten dira ikastera edo lan egitera. Herria hustutzen zihoan, baina duela urte batzuk Burgosek inguratzen duen penintsulatxo arabarra, Valderejo, Natur Parke izendatu zuten. Valderejora joan nahi duenak ezinbestez Gesaltzatik igaro behar du eta Gesaltzatik igarotzen denak errepidearen ezkerraldera begiratzen du. Han dira gatzez betetako lauki handiak: gatzagak.
Añana-Gesaltzako gatzagak ondasun historiko izendatuak daude. Bailaratxoaren erdia betez (herriak beste erdia betetzen du), mendian behera ia bost mila larrain barreiatzen dira, batzuk besteen ondoan, hainbat puskatan hautsitako ispilua bailitzan; terrazadun gatzagak dira, anitz urtetan herri honen izaera eta bizitza moldatu dituzten gatza egiteko laukiak. Gehienak hutsik edo belarrak janda daude. Oraindik horietako 200 bat erabiltzen dira eta bada tradizioari eutsiz lanbide gogor honi ekiten dion azken erromantikorik ere (horrelako gatzik ez omen dago beste inon). Dena den, udan lanean aritzen diren gehienak denbora pasa moduan edo aparteko sos batzuk ateratzearren aritzen dira, lanbidearen errentagarritasuna aspaldi galdu baitzen.
Gesaltzako gatzaren etorkizuna, terrazak ureztatzen dituen iturburu gazi bera erabiltzen duen enpresa da, Salinera Añana izenekoa. Enpresa hau bailara gazi honen behealdean dago. Gaur egun hiru teknikarik badihardute ere, sistema errendimendu osoan funtzionatzen hasten denean, zazpi-hamar lagunen artean urteko 17.000 tona gatz ekoizteko moduan izango direla uste dute. Kopuru hau bailarako larrain guztiak abian izango balira denen artean ekoiztuko luketenaren (tona bat larraineko) hirukoitza baino gehiago da. Lan prozedura ere desberdina da, noski. Bailararako "langilerik finena" eguzkia bada ere teknologia honekin helburua produktu bikoitza lortzea da. Batetik, gatza lortuko da. Ur gazia berotu eta berau lurrintzean kloruro sodikoa geratuko da. Bestetik, energia sortuko dute. Makineriako motorrek ur gazi horren hotza eta lurrinketa baliatuko dituzte. Gatza eta energia, prozesu bakarrean. Gero, ekoiztutako gatza larru-ontzaileek, papergintzako enpresek, hiltegiek edota errepideen garbiketan aritzen direnek erabiltzeko salduko dute. Lehenagoko lana dute gure etxeetan ohikoena izaten den Torreviejako (Alacant) edo San Fernandoko (Cadiz) gatzagekin lehia gogorrean aritzea.
Baina bada Salinera Añana enpresak aurrera eramango duen hirugarren "produktu" bat ere. Enpresako akziodunen artean Gatzagak taldea osatzen dute eta elkarte hau bailara gaziko larrainen jabea da (80tik gora kide ditu). Urtero enpresaren etekinen zati bat inguru monumental ikusgarria mantentzeko izango da.
Añana-Gesaltzako gatzagak ondasun historiko izendatuak daude. Bailaratxoaren erdia betez (herriak beste erdia betetzen du), mendian behera ia bost mila larrain barreiatzen dira, batzuk besteen ondoan, hainbat puskatan hautsitako ispilua bailitzan; terrazadun gatzagak dira, anitz urtetan herri honen izaera eta bizitza moldatu dituzten gatza egiteko laukiak. Gehienak hutsik edo belarrak janda daude. Oraindik horietako 200 bat erabiltzen dira eta bada tradizioari eutsiz lanbide gogor honi ekiten dion azken erromantikorik ere (horrelako gatzik ez omen dago beste inon). Dena den, udan lanean aritzen diren gehienak denbora pasa moduan edo aparteko sos batzuk ateratzearren aritzen dira, lanbidearen errentagarritasuna aspaldi galdu baitzen.
Gesaltzako gatzaren etorkizuna, terrazak ureztatzen dituen iturburu gazi bera erabiltzen duen enpresa da, Salinera Añana izenekoa. Enpresa hau bailara gazi honen behealdean dago. Gaur egun hiru teknikarik badihardute ere, sistema errendimendu osoan funtzionatzen hasten denean, zazpi-hamar lagunen artean urteko 17.000 tona gatz ekoizteko moduan izango direla uste dute. Kopuru hau bailarako larrain guztiak abian izango balira denen artean ekoiztuko luketenaren (tona bat larraineko) hirukoitza baino gehiago da. Lan prozedura ere desberdina da, noski. Bailararako "langilerik finena" eguzkia bada ere teknologia honekin helburua produktu bikoitza lortzea da. Batetik, gatza lortuko da. Ur gazia berotu eta berau lurrintzean kloruro sodikoa geratuko da. Bestetik, energia sortuko dute. Makineriako motorrek ur gazi horren hotza eta lurrinketa baliatuko dituzte. Gatza eta energia, prozesu bakarrean. Gero, ekoiztutako gatza larru-ontzaileek, papergintzako enpresek, hiltegiek edota errepideen garbiketan aritzen direnek erabiltzeko salduko dute. Lehenagoko lana dute gure etxeetan ohikoena izaten den Torreviejako (Alacant) edo San Fernandoko (Cadiz) gatzagekin lehia gogorrean aritzea.
Baina bada Salinera Añana enpresak aurrera eramango duen hirugarren "produktu" bat ere. Enpresako akziodunen artean Gatzagak taldea osatzen dute eta elkarte hau bailara gaziko larrainen jabea da (80tik gora kide ditu). Urtero enpresaren etekinen zati bat inguru monumental ikusgarria mantentzeko izango da.
HISTORIAURREKO ALTXORRAK.
Historialarien iritziz II. menderako jadanik lantzen ziren gatzagak eta batzuek historiaurrean kokatzen dituzte. 942. urterako beraiei buruzko agiri idatziak ere badaude. Erdi Aroan monasterio, jauntxo eta baita errege-erregina askok ere gatzaga hauek eta beste batzuk kontrolpean izatearren lehia bizian ibili ziren. Lehia bakarrik ez, liskarrak ere ugariak ziren. Adibidez, Gesaltzako gatza Portugal eta Extremaduran saldu ahal zen, baina Nafarroan eta Aragoin debekatuta zegoen. Garai hartan, beraz, gatzaren merkataritzak eta ekoizpenak garrantzi handia zuen.
Añana-Gesaltzako Gatzagak taldeko idazkariak, Balentin Angulok azaltzen digun moduan, "lehen gizakia gatzaren menpe bizi zen, garrantzi sozio-ekonomiko handia zuen. Hozkailua asmatu arte jakiak kontserbatzeko (arraina, haragia, ganaduarentzako janaria...) ezinbestez behar zuen gatza. Gaur, berriz, gatza saihesten dugu, analisiek ezinbestekoa dela badiote ere osasunarentzat txarra omen delakoan".
Agian ez dute lortuko uste horiek aldatzea eta gatzak aspaldian zuen ospea berreskuratzea, baina Gatzagak elkartearen ekimena are erakargarriagoa da: "Bailara Gazia"ren errehabilitazio integrala. Gatzagak, ondasun historiko direnez, Arabako Foru Aldundiaren Ondasun Historiko Sailaren esku daude, eta Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin epe ertainean larrain multzoa eraberritu nahi dute. Berritzea era tradizionalean egingo da eta betiko materialak erabiliz, hala nola, pinuaren zura, buztina eta harritxo biribilak. Gatzagak barrutik zein kanpotik bisitatzea ahalbidetuko duten ibilbidetxoak prestatzeko asmoa ere badute. Gatzagen aurrez aurre dagoen antzinako bainuetxearen hondakinak bailarako interpretazio-zentro eta museo etnografiko multimedia bihurtuko dira. Bisitarientzako hotel-bainuetxea eraikiko da eta komunikazio bideak errazteko asmoa dute... Azken finean, plan integrala abian jarriz bailara jasaten ari den populazio hustuketari aurre egin eta ingurua biziberritzea da xedea. Horretarako bertako baliabideak ahalik eta gehien aprobetxatu nahi dira, gatzagak, kasu. Lehen urratsak jadanik emanak dira. Larrain multzoaren perimetro osoa egurrezko langa luze batez itxi zen lehenbizi eta orain gatzagetan hainbat urtetan pilatu diren hondakinak ateratzen ari dira (hondakinok batez ere larrainak eraikitzeko lurraren ordez porlana erabiltzen hasi zirelako sortu ziren). Porlanezko gatzagetatik gatza garbiagoa ateratzen zen. Elkartearen asmoa hondakinak atera ahala lursail garbiak berriztatzea da, baina lan hau bukatzerako dozena erdi urte itxaron beharko dute. Dena den, elkartekoen iritziz, museoa lehenago eraikiko dute, besteak beste, instituzioek ekimen honetan interes handia erakutsi dutelako.
Añana-Gesaltzako Gatzagak taldeko idazkariak, Balentin Angulok azaltzen digun moduan, "lehen gizakia gatzaren menpe bizi zen, garrantzi sozio-ekonomiko handia zuen. Hozkailua asmatu arte jakiak kontserbatzeko (arraina, haragia, ganaduarentzako janaria...) ezinbestez behar zuen gatza. Gaur, berriz, gatza saihesten dugu, analisiek ezinbestekoa dela badiote ere osasunarentzat txarra omen delakoan".
Agian ez dute lortuko uste horiek aldatzea eta gatzak aspaldian zuen ospea berreskuratzea, baina Gatzagak elkartearen ekimena are erakargarriagoa da: "Bailara Gazia"ren errehabilitazio integrala. Gatzagak, ondasun historiko direnez, Arabako Foru Aldundiaren Ondasun Historiko Sailaren esku daude, eta Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin epe ertainean larrain multzoa eraberritu nahi dute. Berritzea era tradizionalean egingo da eta betiko materialak erabiliz, hala nola, pinuaren zura, buztina eta harritxo biribilak. Gatzagak barrutik zein kanpotik bisitatzea ahalbidetuko duten ibilbidetxoak prestatzeko asmoa ere badute. Gatzagen aurrez aurre dagoen antzinako bainuetxearen hondakinak bailarako interpretazio-zentro eta museo etnografiko multimedia bihurtuko dira. Bisitarientzako hotel-bainuetxea eraikiko da eta komunikazio bideak errazteko asmoa dute... Azken finean, plan integrala abian jarriz bailara jasaten ari den populazio hustuketari aurre egin eta ingurua biziberritzea da xedea. Horretarako bertako baliabideak ahalik eta gehien aprobetxatu nahi dira, gatzagak, kasu. Lehen urratsak jadanik emanak dira. Larrain multzoaren perimetro osoa egurrezko langa luze batez itxi zen lehenbizi eta orain gatzagetan hainbat urtetan pilatu diren hondakinak ateratzen ari dira (hondakinok batez ere larrainak eraikitzeko lurraren ordez porlana erabiltzen hasi zirelako sortu ziren). Porlanezko gatzagetatik gatza garbiagoa ateratzen zen. Elkartearen asmoa hondakinak atera ahala lursail garbiak berriztatzea da, baina lan hau bukatzerako dozena erdi urte itxaron beharko dute. Dena den, elkartekoen iritziz, museoa lehenago eraikiko dute, besteak beste, instituzioek ekimen honetan interes handia erakutsi dutelako.
GiPUZKOAKO ETA NAFARROAKO GATZAGAK.
Alboko koadroan gatza ateratzeko modu tradizionala pausoz pauso kontatu dugu; horrelaxe egiten zuten garai batean Añana-Gesaltzan (Euskal Herriko gatzagarik garrantzitsuenak hemen izan dira beti) eta baita Arabako Buradon-Gatzagan ere. Aipatu berri dugun herritxo honetan gatzagak eskola umeek lantzen zituzten, jabetza eskolarena zelako eta salmentaren etekinak eskolako ekintzetara bideratzen zirelako. Herrian gatza duela 30 bat urtera arte ekoitzi zen eta gaur egun, ur gazia saltzen du lehen aipatu dugun Salinera Añana enpresak.
Nafarroan, Gesalatz herrian, ohiko sistema naturala (haizea eta eguzkia) darabilten pare bat famili enpresa ari dira lanean. Hauen ekoizpena Añanakoarekin alderatuz txikia da, baina ezin ukatu lanbide tradizional honen adierazle direnik.
Gipuzkoan ere badira gatzagak, Leintz-Gatzagan. Klima (batez ere iturburu gazia isurtzen zen bailaratxo itxian) ez da Arabako bailaretakoa bezalakoa, eguzki bidezko lurrinketa ez da hain nabarmena. Egoerak behartuta, ur gazia zuzenean berotzen zuten suaren gainean lapikotzarrak zintzilikatuz. Instalazio hauek "dorla" izena hartzen zuten, eta horregatik omen dute Dorleta izena ondoko santutegiak eta Andre Mariak. Gatzaga hauek duela 40 bat urte arte funtzionamenduan aritu ziren baina gaur egun ez dira erabiltzen.
Nafarroan, Gesalatz herrian, ohiko sistema naturala (haizea eta eguzkia) darabilten pare bat famili enpresa ari dira lanean. Hauen ekoizpena Añanakoarekin alderatuz txikia da, baina ezin ukatu lanbide tradizional honen adierazle direnik.
Gipuzkoan ere badira gatzagak, Leintz-Gatzagan. Klima (batez ere iturburu gazia isurtzen zen bailaratxo itxian) ez da Arabako bailaretakoa bezalakoa, eguzki bidezko lurrinketa ez da hain nabarmena. Egoerak behartuta, ur gazia zuzenean berotzen zuten suaren gainean lapikotzarrak zintzilikatuz. Instalazio hauek "dorla" izena hartzen zuten, eta horregatik omen dute Dorleta izena ondoko santutegiak eta Andre Mariak. Gatzaga hauek duela 40 bat urte arte funtzionamenduan aritu ziren baina gaur egun ez dira erabiltzen.
MUNDUAN GEHIEN EKOIZTEN DEN MINERALA
Gatza, gaur egun, munduan gehien ekoizten den minerala da. Hainbat herrialdetako lurpeek gatz biltegi handiak gordetzen dituzte, antzinako ozeanoek utzitakoak, eta hauek normalean meategi teknikak erabiliz ustiatzen dira. Lurrean zulotzarrak eginez biltegiotara iristen da eta bertako gatz trinkotua meategi makineria astunak ebakitako bloketan atera ohi da, blokeok nahi beste txikitu eta batzuetan gatz hauts bihurtu arte. Horrela egiten da, esaterako, Kanadako gatz gehiena eta Estatu Batuetako zati handi bat. Halere, Estatu Batuetan asko erabilitako beste teknika bat gatz biltegiok presiopeko uraz bonbardatzea da, gatzura (uraren laurdena gatza) ponpen bidez atereaz. Gero lehortu (birfindegi handitan) eta garbitu egiten da.
Ipar Amerikatik kanpo, Europako gatz gehiena ere teknika hauez lortzen da, batez ere Alemaniako meategietan edo turismo gune arrakastatsu bihurtu diren austriar edo poloniar ekoizpen zentroetan. Bestalde, eguzki bidezko ekoizpen zentrorik garrantzitsuena Mexikon dago, Kalifornia Beheko "Guerrero Negro"n. Bolivia eta Mali bezalako herrietan, teknologiarik ezean aspaldian lehortutako lakuetako azaletik gatza karrakatzen dute.
Milaka erabilera duen jaki minerala ekoizteko hamaika modu da, beraz. Gatza erabilera unibertsaleko produktua da, eta mundu osoan da ezaguna eta beharrezkoa; jateko, produktu kimikoak sortzeko zein errepideak garbitzeko. XX. mendean munduko ekoizpena 20 aldiz biderkatu da eta erabilpen moduak zenbaezinak dira.
Ipar Amerikatik kanpo, Europako gatz gehiena ere teknika hauez lortzen da, batez ere Alemaniako meategietan edo turismo gune arrakastatsu bihurtu diren austriar edo poloniar ekoizpen zentroetan. Bestalde, eguzki bidezko ekoizpen zentrorik garrantzitsuena Mexikon dago, Kalifornia Beheko "Guerrero Negro"n. Bolivia eta Mali bezalako herrietan, teknologiarik ezean aspaldian lehortutako lakuetako azaletik gatza karrakatzen dute.
Milaka erabilera duen jaki minerala ekoizteko hamaika modu da, beraz. Gatza erabilera unibertsaleko produktua da, eta mundu osoan da ezaguna eta beharrezkoa; jateko, produktu kimikoak sortzeko zein errepideak garbitzeko. XX. mendean munduko ekoizpena 20 aldiz biderkatu da eta erabilpen moduak zenbaezinak dira.
URA GATZ
Errehabilitagai diren larrain hauetan, ur gaziaren lurrintzearen bidezko gatzagintzak zenbait pauso eskatzen du: bete, nahastu, ureztatu, bildu eta sartu. Urrats hauek emateko pare bat egun behar dira. Garai honetan, apirila aldean, neguan kaltetu diren larrainak konpontzen hasten dira, udako eguzkia iristen denerako dena prest egon dadin. Dena den, kloruro sodikoaren kristalizazioan eguzkiaren eta haizearen jarduerak -haize egokiena iparrekoa omen da- beharrezkoak badira ere, giza jarduerarik gabe ez dago gatz negoziorik.
- Bete: ur gazia putzuetatik atera eta larrainetara isurtzen da, 2-4 zentimetro artean estaliz. Lehen hau itxura traketseko garabi batez egiten zen, baina azkenaldian mahukak edo ponpak erabili ohi dira. Eguzkiak eta haizeak orduan tela moduko bat azaleratzen dute, hau "lore" izeneko xaflatan hausten da eta xaflak biltzen doaz, beren pisuagatik larrainaren hondora jausten doazen grano kristalizatu bihurtu arte.
- Nahastu: hau (ur gazia mamitzen eta hondora erortzen ari denean) ziklo bakoitzeko birritan egiten da, alperraz lagunduz kristaltzea larrain osoan zehar uniformea izan dadin.
- Ureztatu: ur gazia barreiatzea da, berau erabat mamitu eta gatza larregi lehortu aurretik.
- Bildu: oraindik mamitu gabeko ur gazi pixka bat geratzen denean, egurrezko alperra erabiliz gatza biltzen da, larrainaren ertzetatik erdigunerantz mugituz eta bat edo bi meta eratuz.
- Sartu: gatza (saskiak erabilita) larrainpeko biltegietan sartzen da. Oraindik gatzak hezea egon behar du, eta lehortu, estalitako biltegi hauetan lehortu behar da, eguzkiak lehortuz gero gatzak pisua eta kalitatea galtzen dituelako.
- Bete: ur gazia putzuetatik atera eta larrainetara isurtzen da, 2-4 zentimetro artean estaliz. Lehen hau itxura traketseko garabi batez egiten zen, baina azkenaldian mahukak edo ponpak erabili ohi dira. Eguzkiak eta haizeak orduan tela moduko bat azaleratzen dute, hau "lore" izeneko xaflatan hausten da eta xaflak biltzen doaz, beren pisuagatik larrainaren hondora jausten doazen grano kristalizatu bihurtu arte.
- Nahastu: hau (ur gazia mamitzen eta hondora erortzen ari denean) ziklo bakoitzeko birritan egiten da, alperraz lagunduz kristaltzea larrain osoan zehar uniformea izan dadin.
- Ureztatu: ur gazia barreiatzea da, berau erabat mamitu eta gatza larregi lehortu aurretik.
- Bildu: oraindik mamitu gabeko ur gazi pixka bat geratzen denean, egurrezko alperra erabiliz gatza biltzen da, larrainaren ertzetatik erdigunerantz mugituz eta bat edo bi meta eratuz.
- Sartu: gatza (saskiak erabilita) larrainpeko biltegietan sartzen da. Oraindik gatzak hezea egon behar du, eta lehortu, estalitako biltegi hauetan lehortu behar da, eguzkiak lehortuz gero gatzak pisua eta kalitatea galtzen dituelako.
LENITZ-GATZAGAKO EKOMUSEOA
Garai batean Leintz-Gatzagako oinarrizko ogibidea gatzaren ekoizpenarekin lotua zegoen (urtean 500 tonatik gora lortu eta saltzen ziren), Dorletako Ama Birjinari eskainitako santutegiaren ondoan isurtzen zen iturburu gaziari esker. Gatza "dorla" izeneko pertzetan egiten zen, suaren gainean jartzen ziren lapikotzarretan, alegia. Herriko etxe bakoitzean "dorla" bakarra erabil zitekeen eta beste "dorla" bat eskuratzen zuenak berau saldu edo oparitu behar zuen, mendian egurra mozteko eskubidea galdu nahi ez bazuen behintzat. Dena den, XIX. mendearen erdialdean izan ziren uholde handiekin iturburua kaltetu eta bizimodu hau gainbeheran hasi zen. Azken ekoizpena duela ia mende erdi izan zen.
Iazko urtearen erdialdean Leintz-Gatzagako Ekomuseoa ireki zen, herriari bere izena eta izaera eman dizkion bizibide honen aztarnak berreskuratu eta etorkizuneko belaunaldiei erakusteko asmoz. Erakundeen eta, batez ere, herriko jendearen laguntzaz altxatutako museoan bisitariari herriko historiaren berri emateaz gain, gatza egiteko prozesua azaltzen zaio. Lanbide horretan erabiltzen ziren hainbat tresna eta lanabes ikusgai da, hala nola, "dorla" ospetsuak (Dorletako Andre Mariari izena ematen diotenak) eta errekatik ura jasotzeko txanbilezko gurpila.
Gatzaren Museoa apiriletik abendura irekitzen da (taldeek negualdean ere egin dezakete bisita aldez aurretik deituz gero) eta egunean lau bisita gidatu egiten dira, 11:30etan, 12:30etan, 16:30etan eta 17:30etan. Sarrerak 300 pezeta balio du eta taldean joanez gero 250.
Iazko urtearen erdialdean Leintz-Gatzagako Ekomuseoa ireki zen, herriari bere izena eta izaera eman dizkion bizibide honen aztarnak berreskuratu eta etorkizuneko belaunaldiei erakusteko asmoz. Erakundeen eta, batez ere, herriko jendearen laguntzaz altxatutako museoan bisitariari herriko historiaren berri emateaz gain, gatza egiteko prozesua azaltzen zaio. Lanbide horretan erabiltzen ziren hainbat tresna eta lanabes ikusgai da, hala nola, "dorla" ospetsuak (Dorletako Andre Mariari izena ematen diotenak) eta errekatik ura jasotzeko txanbilezko gurpila.
Gatzaren Museoa apiriletik abendura irekitzen da (taldeek negualdean ere egin dezakete bisita aldez aurretik deituz gero) eta egunean lau bisita gidatu egiten dira, 11:30etan, 12:30etan, 16:30etan eta 17:30etan. Sarrerak 300 pezeta balio du eta taldean joanez gero 250.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#3
Udane Barinagarrementeria Laka
#4
Ritxi Lizartza
#5
Larraitz Fagundez Osa
#6
Xabier Letona Biteri
Azkenak
2024-11-08
Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
2024-11-08
Xabier Letona Biteri
Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan
María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.
2024-11-08
ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
2024-11-08
Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
2024-11-08
Udane Barinagarrementeria Laka
Oasi bat hiri erdian
Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.
---------------------------------------------
Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]
.jpeg)
2024-11-08
Larraitz Fagundez Osa
Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
2024-11-08
Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du
Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.
2024-11-08
Jenofa Berhokoirigoin
Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
2024-11-08
Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian
Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.
2024-11-08
Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian
Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]
2024-11-08
Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”
Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.
2024-11-08
Xabier Letona Biteri
“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina
Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]
2024-11-08
Olaia L. Garaialde
Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.
Eguneraketa berriak daude