NATURAK ETA GIZAKIEK LANDUTAKO HARRIAK

  • Ibilbide hau Agurain aldean oinarrituko dugu, berez herri interesgarria dena, baina, batez ere, bere monumenturik ederrenak zentrutik kanpo erakusten dituena. Bertatik kilometro gutxitara Sorginetxe eta Egilatzeko trikuharriak eta Leze haitzuloa aurki ditzakegu, eta baita Zalduondoko jauretxeak ere.

2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Opakua Gaina (1.025 m.) arbolatsua jaistearen erdian izen bereko herritxoa edo auzoa igaroko dugu, hau da, Opakua. Kilometro bat beranduago aldiz, gure ezkerrera Arrizabalagako trikuharriraino eramango gaituen bidea hartuko dugu.
Aguraingo auzo edo herritxo hau berriz, beste kilometro bat bete ostean harrapatuko dugu. Arrizabalagan bertan eskuinera joz (trikuharria agertzen duen letreroari jarraikiz) laborantza lurren erditik igarotzen hasiko gara. Handik gutxira bideak ezkerrerantz jotzen du (zuzen bidexka bat hasten da Aguraineraino) eta zuzen-zuzenean Sorginetxe trikuharri ezin ederragora eramango gaitu.
Trikuharrira iritsi aurretik dagoen eta hartu ez dugun lurrezko bidexka horri jarraikiz, oso laster errepide orokor zaharrean aterako gara; hortik, eskubira joanez herrian sartuko gara, errepide orokor modernoaren ondo-ondotik. Azkenik, kilometro erdira eta ezkerrera herriko sarrera harrapatuko dugu, errotonda bat pasatu ondoren. Agurainen (Salvatierra) bertan sartzen gara. Alde zahar monumentaleko herri interesgarri hau bisitatu ostean, berriz, Mezkia-Egilatz bidea hartuko dugu, azken herriska honetako trikuharria ikusi asmoz, baina erne ibili, zeren hemen inguruan errepide asko dago eta iristea nahaste-borraste handia bihurtu leike.
Aizkomendiko Trikuharri eder-ikusgarria Egilatzetik oso gertu eta errepide orokor zaharraren ondoan dago. Txarto seinalizaturik dagoen errepide-multzo honetan burukominik izan nahi ez baduzue, hurrengo helmugara iristeko, Ilarduia ondoko Lezea haitzulora iristeko, gomendagarriena Agurainera itzuli eta bertan N-1 errepide nagusi berria hartzea da, Donostiarako norabidean.
N-1ean sartu eta 6-7 km.tara jada ezkerrean ikusgai dugu Lezea. Bertaratzeko urrats hauek segitu: N-1eko 389. irteeran atera (Egino-Andoin), ezkerrera Eginorantz jo, errepide zaharra zeharkatu, Egino-Ilarduia-Albeniz seinalea segitu, zubi bat pasatu, Eginon ezkerrera jo (Ilarduiara), honetara iritsi aurretik bigarren eskuineko bidea hartu ("La Leze" jartzen du), eta haitzulo ikusgarriaren aurrean amaituko duzue.
Azkenik, Ilarduia eta Albeiz igaroz, ibilbidea Zalduondon amaituko dugu. San Adrian Tunela igarota Santiago-ko Bideko geldialdi garrantzitsua, gordetzen dituen eraikin zibil aberatsen artean Birpizkundeko Lazarraga Jauregi-Museo aparta nabarmentzen da, bere aurreko armarri, alboetako estatuak eta zutabe jonikoekin. Baita ere, ondoko Larrea eta Andoin-Luzuriaga jauretxeak ikusgarriak dira.


AGURAIN

Arabako lautadaren bihotzean dagoen Agurainaldeak historiaurretik jada populazio nabaria zuen, monumentu megalitiko ugariek erakusten duten moduan. Hiriak Erdi aroko trazadurako alde zaharra du, eta hau inguratzen zuten harresiek bertan diraute, jauretxe askorekin batera.

Ikustekoak
Santa Maria Eliza gotikoa (XV-XVI mendeak) harresiaren ipar-muturrean kokatzen da, eta beraz, hiriaren defentsa sisteman integratua zegoenez, gotorleku funtzioa ere betetzen zuen. Barruan hiru barneluzego edo nabe ditu, eta erretaula nagusia (urreztatua eta polikromatua), Birpizkundeko kaperak eta zilargin-koruak nabarmentzen dira. Kanpoaldean bere ataria, suzko-gotikoa, gailentzen zaigu.
San Juan Parrokiak berriz, elizatari barrokoa erakusten du, dorre erdi gotiko (behealdea) erdi barroko (goialdea) batekin. Barruan XVII.go erretaula nagusia nabarmentzen da, flandestar kutsuko margo interesgarriak dituela.
Bi eliza hauen artean (bakoitza alde zaharraren mutur batean) Zapatari, Harategi eta Nagusia kaleetan zehar, jauretxe eta jauregi bilduma zabalaz gozatzeko aukera izango dugu. Etxe hauetako askok armarri ederrak dituzte. Iparreko "Bentaberri" Gurutzea, hiriak gordetzen duen muga-gurutzerik handiosoena, jabedun lorategi batean dago, San Lazaro Ospitaletik oso gertu. Gurutzearen besoak ederki landuak ditu.

Sorginetxe Trikuharria
Arrizabalaga auzoan kokatutako trikuharri hau Euskal Herriko politenetakoa da eta oso ondo zainduta dago. Trikuharria karezko zazpi harrik osatzen dute (batzuk 2,5 metro baino altuagoak). 1831n aurkitu zen (zientziarako), eta 1890an, horietako harri bat mugitzean, hiru hilotzen aztarnak azaldu ziren.

Aizkomendi Trikuharria
San Millan herriko Egilatz auzoan dagoen 11 harriko monumentu megalitiko hau ere 1830-31an aurkitu zuten, eta aurkikuntza honek Arrizabalagakoarekin batera euskal aurrehistoriaren ikerkuntzaren hasiera suposatu zuen.

Lezea
N1etik ikusten den (Iruñerantz ezkerrera) koba hau Asparrengo Ilarduia auzoan dago, eta espeleologiazaleek askotan bisitatzen dute, bere pasabideek mendigune osoa zeharkatzen dute-eta. Besteontzat ere, merezi du bertaratzea, belarri moduko sarrera ikusgarria gertutik behatu, bertatik isurtzen den errekatxoan busti eta kanpoaldeko atsedenlekuan denbora igarotzen uzteko bada ere.
INFORMAZIO PRAKTIKOA
AGURAIN

Turismo Bulegoa:
Kale nagusia. 945- 31 25 35 / 608- 90 16 70.

Udaletxea:
Zapatari. 945- 30 01 55

Ertzaintza:
945- 31 21 71

Kotxe-tailerrak:

Izaguirre- Ford- Litutxipi Industrigunea 31 23 70 / 908- 67 30 16.

Jatorduan:

Jose Mari- K/ Nagusia 73.
Sarayola- K/ Sagarmin 1.
Merino- San Juan Plaza 3.

ZALDUONDO

Udaletxea:
945- 40 60 06.

Jatorduan:

Imaz Jatetxea- Arbin auzoa.


Azkenak
2024-11-28 | Leire Ibar
Tolosan Ertzaintzak pilotakadaz zauritu zuen gaztearen kasua artxibatu dute, biktimak deklaratu aurretik

Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.


2024-11-28 | Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da

Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.


2024-11-28 | Leire Ibar
Jasotako isun bakoitzeko helegiteak aurkeztu dizkio Ernaik Eusko Jaurlaritzari, guztira 133

Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.


94 urteko emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta gizon bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Eguneraketa berriak daude