"AUTODETERMINAZIO ESKUBIDEA EGUNERO LANDU BEHAR DA"

  • Garzonek espetxeratu zuen "Xaki auzia"ren kariz. Ez da epaile honek espetxeratzen duen lehen aldia. HBko Mahai Nazional osoa espetxeratu zuenean Gorka Martinezek hainbat hilabete eman zuen barruan. Egungo egoera politikoaz aritu gara HBko mahikide honekin.

2007ko otsailaren 21ean
Ezker abertzalearen nazioarteko aparatua desegitea xede zuela esan zuen Mayor Orejak eta "Xaki auzia"ren barruan inplikatu zintuen Baltasar Garzonek. Zein da zure esperientzia eta iritzia auzi honen inguruan espetxetik pasa ostean?
Modu pertsonalean pairatzen duzun egoera eta Euskal Herrian politikoki bizi den egoera nahasten dira; pertsona zaren aldetik esperientzia ona. Senideekin, lagunekin eta gizartearekin dituzun harremanek eragina dute zure baitan eta hori zure lan politikoari gehitzen diozu. Gero eta garbiago ikusi dut Espainiako nahiz Frantziako Estatuek daramaten estrategia bateratua ondo kokatua eta finkatua dagoela Euskal Herrian dagoen independentismoaren ideiak suntsitzeko. 18/98 sumarioa ez nuke arlo judizialean kokatuko, estrategia politiko global batean baizik. Ez dabiltza independentziaren alde ari diren pertsonen aurka soilik -nire kasuan nazioarte mailan ari den Xaki erakundearen kontra- bestela ez da ulertzen komunikabide, enpresa edota fundazioen aurka horrela jotzea. Hauek guztiak zaku berean sartu nahi dituzte, eta guk perspektiba politiko horren barruan aritu behar dugu bai kanpoan bai espetxean gaudenean. Preso politikoek bizi duten egoera bizi izan dut guztiz eta biziki. Norberak jasaten dituen baldintzek eragina dute barruko eta kanpoko politika zehaztean.

Ezker abertzaletik estatuaren egungo ofentsiba aipatzen da eta ETAren ofentsiba haren ondorioa dela. ETAren gaur egungo borroka armatua iraultzailetzat jo al daiteke? ?
Ez dut uste ETArena ofentsiba denik; ETA azken hogei urte luze hauetan ofentsiban dago. ETAren borroka iraultzaile armatua esatea ere, ez da egokia. ETAren arabera -nik bere hitzak baino ez ditut hartuko- borroka armatua tresna bat da eta agente politikoak eta sozialak Euskal Herria aurrera eramateko jarrera zehatz eta tinko bat garatzeko gauza bagara borroka armatua albora utziko du. ETAk ez du bilatzen iraultza borroka armatuaren bidez.

Nolanahi dela, Lizarra-Garaziko Akordioaren osteko ETAren aldetiko fase luze batean al gaude zure ustez? ?
Entzun dut behin baino gehiagotan ziklo luze baten barruan sartu garela. Hori entzun nuen Lizarrako Akordioa sinatu zen unean nahiz ETAren su-etenaren ostean, hau da, egoera hau luza daitekeela beste hogei urtez edo. Nik ez nuke halakorik esango, alde batetik ez dakidalako, baina inork ez daki zenbat iraun dezakeen ziklo honek.
Ziklo bakoitza sortzen da aurretiaz baldintza berriak sortu ditugulako, ez badugu sortzen baldintza edo egoera berri bat ezinezkoa da egoera batetik bestera igarotzea. Lizarra-Garazi inflexio puntu bat izan ahal zen, agian. Eta zentzu honetan ez nuke esango EAJ, EA edota ETA errudunak direnik, baizik eta ezker abertzaletik, agian, ez genuela egin genezakeen guztia egin.

Zer ez zenuten egin, adibidez? ?
Bada, ez genuen lortu Lizarra-Garaziko Akordioaren potentzialitatea alderdi politikoen eskuetan baino gera ez zedin. Akordioa 31 erankunde politikok, sozialek edota sindikalek sinatu zuten. Hartara, hiru alderdi hauen artean pisu guztia uzteak ez du zentzurik izan. Funtsezkoa gizartea Akordioak eskaintzen zuen prozesuan parte hartzea zen. Hor dago gure erantzukizuna, eta denok ikasi behar dugu horretaz.

Haren ondorengo fase honetan zer ekar dezake ETAren jarduerak lehendik ekarri ez zuenik? ?
Nik ezin dut esan ETAk egiten duenarekin egoera ezberdin batera iritsiko garenik, areago, haiek egiten dutenarekin bakarrik ez behintzat, ziur nago horretaz. Gizarte osoak hartu behar du lekuko hori. Ezker abertzaletik hasita, gainontzekoek ere erantzukizun hori hartu behar dugula esan nahi du horrek. Ikasi behar dugu zer egin dugun gaizki iraganean: Udalbiltza, Batera ekimena, Gasteizko Legebiltzarrean hitzartutako akordio instituzionala, horiek guztiak hartu eta egin ditugun akatsetatik ikasi eta berauk zuzendu, beste fase berri batera iristeko. Ez diezaiegun ETAri ez EAJ ez EAri erantzukizun guztia leporatu, baizik eta lan egin dezagun euskal gizarteak erantzukizuna har dezan.

Baina, azken finean gizartea eta ezker abertzalearen dinamika ETAk irauteko duen ahalmenaren baldintza pean dago. Ez duzu uste? ?
Gizarte honek bizi dituen baldintzak ez daude ETAren menpe, egoera ez da gure gizarteak bizi duen egoeraren ondorioa, aitzitik, kanpotik ezarritako baldintzen ondorioa da. Batez ere, hedabideetatik eta beren burua konstituzionalista gisa jotzen dutenen baldintzapean dago euskal gizartea. Aldi berean, nazionalista baskongadoek sortzen dituzten kontraesanak daude. Horiek ezker abertzalearen barnean egon daitezkeen kontraesanek baino gehiago baldintzatzen dute gizartearen egoera.

Ezker abertzalearen Alternatiba Demokratikoaren oinarria herriari hitza ematean datza. Ezker abertzalearen baitan demokraziaren esanahia benetan bete egiten da? ?
HBk eta ezker abertzalearen beste indar batzuek "Batasuna" prozesua abiatu zuen erakunde politiko berri bat sortzeko helburu izaki, ahalik eta jende gehien eta zabala bilduz. Kontuan izanik zein une politikoan bizi garen prozesu honi barne kohesio eta koherentzia bat exigitu behar zaizkio. Barne kohesio hori, dudarik gabe, militantziaren baitan kokatu behar da, berari utzi behar zaio eztabaidaren prozesu osoa, eta eztabaida horretatik ateratzen diren ondorioak, ez bakarrik errespetatu, baizik garatu behar dira. Horrek exigitzen du baita ere errespetu minimo bat militantziarekiko, eta sektoreren batek ez du halakorik erakutsi.

Aralar sektoreaz ari zara? ?
Adibidez. Ezinezkoa da prozesu demokratiko bat gauzatu partehartzaileok ez badugu prozesuan era demokratiko batez jokatzen. Oinarriko militantzia egunero ari da lanean jo eta su eta errespetu osoa merezi du. Hori apurtzeak ez du izenik, onartezina da. Espetxean nahi hori bizi izan dugu eta benetan haserretu ginen. Ez da bakarrik militantziarekiko, presoekiko ere errespetu falta da. Denok izan dugu geure ponentziak irakurtzeko aukera eta ekarpenak herrietara joan dira. Zergatik besteen aportazioek ez dute hartzen bide berbera? Horixe da lehen exigentzia. Horrek indartzen du barne kohesioa.

Ibarretxek Kursaalean plazaraturiko hiru puntuetan herriari hitza ematea ageri da. Berau autodeterminatzeko modutzat jotzen dute EAJ eta EAk. Markoa gainditzeko epea gizarteari jartzea dagokiola diote ere bai. ?
Ibarretxe tranpaz ari da. Ibarretxek herriari hitza eman eta errespetua zor zaiola dio, baina berak ez du hori asmatu. Horiek ezker abertzalearen hitzak dira eta guk ontzat jotzen dugu berauek kontuan hartzea, bereganatzea eta garatzea. Baina herriaren hitzaz ari denean kontuan hartu behar dugu Euskal Herri osoko herriaren hitzaz ari garela, eta bera ez dabil bide horretan. Berak dioenez, markoa gainditzeko epea eta erritmoa herri honi dagozkio, baina herri honi ez badizkiogu tresna guztiak jartzen alferrikan ari da. Zer dio EAJk? Herri honen ordezkaria ni naiz, orduan nire dagokit epe hori jartzea, eta tarteka eskubidea hartu eta erabiltzen du. Autodeterminazio eskubidea hauteskundeetarako aurkezten dute orain. Haatik, autodeterminazio eskubidea gauzatzeko egunero lan egin behar da eta EAJk ez du lantzen hori, eta lantzen ez diren proposamenak atzean geratzen dira, eta azkenean desegin ere bai.
n Ezker abertzaleak eraikuntza nazionala eraikuntza sozialaren kaltetan hobetsi duela dioenik ere bada. Eraikuntza nazionala sistema kapitalista bermatzen duten alderdi abertzaleak egiten ari direla.
Bada horrela ari dena gezurretan dabil eta asmo txarrez gainera. Guk eraikuntza nazionala aipatzean ez gara soilik marko politikoa aldatzeaz ari, baizik eta marko politiko horretan zer-nolako gizartea nahi dugun. Behin baino gehiagotan esan dugu gure helburua sozialismoa dela eta horretarako iraultza soziala egin behar dela. Agian, iraultza ez da hitz polita gaur egun, eta nahiago baduzu eraldaketa soziala deituko diogu. Kontua ez da nola deitu baizik zer egiten ari gara gizartea eraldatzeko.

Bien bitartean gatazka bizirik dago. Gainditu al daiteke egoera hau nazio-estatuaren ereduaren arabera? ?
Bai, bestela ez dago irtenbiderik, Euskal Herriarentzako intenbiderik alegia. Europan estatuaren kontzeptua inoiz baino indartsuago dago. Jakina, Europako Batasuna osatzen duten estatuek subiranotasunaren alor batzuetan ahalmena utzi dute eta modu komun batean biltzen dira. Baina kontuz, beren markoa defendatzen dute buru-belarri. Kontua ez da, estatuek oraindik dituzten indarra edota ezaugarriak etorkizunean ere berberak izan behar dituzten edo ez, baizik eta Europako herri bakoitzak gauza izan behar duela bere nortasuna -beste herrien ezaugarriekin bat eginez- mahai baten gainean jartzeko. Egungo egoerari elkarrekiko menpekotasuna deitzen diogu. Euskal Herria hiru zatitan banaturik dagoela kontuan izanik, menpekotasun hori gero eta bortitzagoa da, eta bistan da Baskongadetako indar politikoak ez dira gauza Euskal Herri osoko interesak defendatzeko. Beraz, egun markoak balio du Euskal Heririaren biziraupena bermatzeko? Guk garbi daukagu ezetz. Eta besteek ere ez. Badakite horrela ez goazela inora, baina Euskal Herriarentzako defendatzen duten marko politikoa, klase eta interes baten menpeko politika bat da. Euskal Herriak bizirauteko bere marko propioa behar du eta hortatik gauza izango gara beste batzuekin akordio batera iristeko.

Herri honek fronte klabetan egin dezake aurrera? ?
Nik ez dut frontetan sinesten, ez nator bat fronteak sortzearekin. Indar politiko eta indar sozialen arteko lanen bidez sor daitekeen etorkizunean sinesten dut. Fronte subiranozalearena espainolen asmakizuna da.
n Jose Mari Olarrak Estatuari erantzungo dion fronte bat aipatzen zuen orain gutxi "Gara" egunkarian.
Bada, nik, Gorkak, halakorik ez nuke inoiz proposatuko. Horrek ez baitie estatuei inolako erantzunik ematen. Gure estrategian ez da hori sartzen kontrakarrean ibiltzea baita. Nik uste badaudela oso arrikutsuak diren errefrentzia batzuk. Batetik, estatuena. Hor daude, egin dezatela nahi dutena, baina gu errespetatuz. Hori horrela ez bada, guk defendatu behar dugu gure burua, artean guk eraiki behar dugu gure eredu propioa. Estatuei aurre egiteko ez dut ikusten inondik inora ezer sortu behar dugunik. Gure burua gauzatzeko bai ikusten dudala guztion ahaleginen beharra, nik zentzu horretan Euskal Herrian dauden indar guztiak lotuko nituzke.

Zer falta da horretarako? ?
Sakonago hitz egin, aurrebaldintzarik gabe. Ezin dugu elkarrizketa bat hasi baldintzak jarriz. Lizarra-Garaziko Akordioa borroka armatua indarrean egonda sinatu zen. Munduan badaude halako beste adibideak eta inork ez ditu bere arropak urratu horregatik. Kontua da zein erronka ditugun eta berauei nola egin behar diegun aurre. Iristen bagara akordio batera finkatuko dugu noraino iritsi, eta bide hori barneratzen dugun bitartean ikusiko dugu zein elementuek distortsionatzen duten gure bidea eta nola gainditu berauek. Baina gelditu gabe, hori da ezinbesteko baldintza, bestela ez goaz inora, ez gu ez inor .

BEHIN-BEHINEKOZ ASKE
Venezuelan jaio zen 1948an, erbesteraturiko familia baten baitan. HASI eta LABeko militante izana. Peoi bezala hasi zen eraikintzan eta obrako buru aritu zen HBn liberatu gisa hasi zen arte. Azken lau urteetako hiru espetxean eman ditu. Behin-behineko askatasunean dago. Euskaldun berria da eta Euskal Filologia burutzen hasi zen espetxean. Barrutik osasun arazorekin atera da. Laster osatu eta borrokan segitzeko irrikatzen dago.


Azkenak
2024-10-15 | Leire Ibar
Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]


2024-10-15 | Estitxu Eizagirre
Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]


2024-10-15 | Mikel Aramendi
Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]


“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".


2024-10-15 | iametza
Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]


2024-10-15 | Leire Ibar
Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.


Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]


Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]


2024-10-15 | Julene Flamarique
Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]


2024-10-15 | Jon Torner Zabala
Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


Eguneraketa berriak daude