HAUTESKUNDE GOSE DENAK DEMOKRAZIA AMETS

  • Iparraldeko Udal Hauteskundeek gogoeta eragin zuten Pirinioz bi aldeetara, batzuek horretarako aukerarik ez zuten, besteek zalantza zuten mereziko zuenetz.

2007ko otsailaren 21ean
Epe laburrean Udal Hauteskundeak izango ziren, horrelako gauzak Pirinioz harantz, hain urrun ikusten zen Europa "demokratiko" hartako lurraldeetan egin ohi ziren eran, eta ZERUKO ARGIA ezin, bada, hartaz hitz egin gabe gelditu. Izan ere, Francoren menpe bizi zen orok inbidia sanoa zion Suezia, Ingalaterra edota Alemaniako hiritar arruntari, besterik ez bazen ere, goizeko zortziak baino lehen bere etxeko txirrina jotzen zuena esne-saltzailea zela jakin bazekielako (hala zioten, eta esango nuke uste horretan bizi ginela gehientsuenok).
Halere, bazen alde honetan europar horiei inbidia izateko beste arrazoirik ere: adibidez, hautesle bezala bere iritzia libreki emateko eskubidea zeukatela!


HERRIA, EGIN BEDI ZURE NAHIA

Izan ere, garai hartan, Espainiako Estatuan askatasunez bozka zezakeen bakarra "Movimiento" delakoarekin erabat ados zegoena zenez, hauteskunde arrunt batzuek nolakoak izan zitezkeen amestuz bizi zen jendea. Z. ARGIA ere bai, dirudienez, Frantziako Estatuan Udal Hauteskundeak egitekotan zirela eta, "Herri-demokrazia" baitzekarren kontura.
"Duela gutxi lurralde hauetan izan ditugun bezala, laster, helduko den hilean, Frantzian herriko-etxetarako kontzejalak edo kontseilariak aukeratzeko auteskundeak izango dira", adierazten zuen Juan Elustondok, jadanik berea zela ematen zuen aldizkariaren lehen orrialdetik bertatik. Laster batean, baina, hauxe zehazten zion gure gizonak aurreko konparaketarekin bere onetik aterata somatzen zuen irakurleari: "Ondo dakit, han eta hemengo auteskundeak ezin ditezkeala berdin jo".
Behin puntu hori garbi utzi eta gero, ordea, berearekin jarraitzen zuen artikulugileak. "Hala ta guztiz ere, hiri batek dituen arazoen muina ikutu nahi baldin badugu, badute, ta asko gainera, zer ikusirik", baieztatzen zion balizko kontrarioari, hura egiteko zeuzkan arrazoiak argi eta garbi azalduz: "Nik hemen batipat Frantziako auteskundeak aipatzen baldin baditut, guri zer erakutsirik dutelako ta gure arazoak obeto aztertzen lagunduko digutelako da". Ixo, bada! Denok berdinak bagina, zeharo aspergarria litzateke mundu hau, eta Elustondok ere bazekien hori, hau da, bere gustuko izan edo ez, hauteskunde kontu horiek asko maite ez zituen jenderik ere bazela Euskal Herrian. Horregatik idatziko zuen: "Ba dira gure artean, Frantzian bezala, herriko-etxetarako auteskundeetan esku hartzea merezi ez duela diotenak, herriko-etxeetan sartuta politikoki bai ekonomikoki egoera bati irauten laguntzen zaiolako edo benetako arazoak maila horretan planteatzen ez diralako, lantegietan baizik".
Arrazoiak arrazoi, Elustondo ez zetorren haiekin bat, eta CFDT sindikatuak bere "Sindicalisme" aldizkarian argitaratutakoa erabiltzen zuen bere alde: "Langilea ez dago lantegian bakarrik zapalduta, lantegitik at hiri mailan ere bai zapaldurik dago. Kapitalismoak lantegitik aparte edo at eskeintzen dion bizitza langilearen aurka dijoana da. Hiri mailako zapalketa lantegiko zapalketari loturik dago. Ezin daitezke zatitu". Beraz, "lantegietan bakarrik lana egitea merezi duela diotenak ikas bezate gu baino haundiagoa duten erakundeetatik, ba dugu zer ikasirik eta", zioen Elustondok. Testualki kopiatua dagoen arren, esaera ez da oso ulergarria. Zer ote erakunde horiek "gu baino haundiagoa duten" hori? Ardura, agian?


IPARRALDEA BIHOTZEAN

Gure artikulugileak, baina, puntu gehiago ere mahaigaineratzen zituen "herri-demokrazia" gorpuztu nahi hartan: urbanismoa, irakaskuntza... Gai hortara iritsiz gero, bihotzean zeukan zauria agerian uzten zuen.
"Ikastetxe bikainak jaso bai, baina zer mailatakoak eta zer motatakoak ere ikusi behar da. Zer motatakoak esaterakoan ikastolak datozkigu burura. Herriko-etxekoak herriko semeak badira, pundu honetan beste joko bat erakutsi beharko lutekelakoan gaude".
Oro har mintzo zen, etorkizuneko Euskal Herria osoan pentsatuz, ziur aski. Industriaren arazoa ukitzerakoan bezala. "Edozer motatako industria komeni al zaio hiri bati?" galdetzen zuenean. Edota, azken batean, honako hau baieztatzen zuenean ere: "Industria bat izan daiteke herri batentzat kaltegarri. Zer egin dezake ordea herrikoetxe batek, berriro ere? Nik dakidana, duela gutxi Gipuzkoako hiri batean industria bat jasotzen ez dutela utzi, kaltegarritzat jota, da. Beraz zerbait egin daiteke". Hots, edozein motatako industria ezin zitekeela onartu... Haatik, gero, Iparraldeko egoerari heltzen zionean zuzen, industrizale arima ateratzen zitzaion gizonari: "Arazo hau aipatzerakoan ezin genezake ahaz, Ipar-aldean gertatzen zaiguna: industri berriak jasotzen gehiago egin behar luketelakoan gaude, hango herri-etxeko zuzendariek. Egiten ez baldin badute, turismo txepel bati itsasiak daudelako da. Bitartean, herria odoluzten" zioen testualki. Industri kaltegarriak ere
onak bilakatuko al ziren, bada, Iparraldean?

"LURRAREN KONDAIRA"
A. Irigaray, 1971-II-28
Agertu berri da euskal liburu biziki aipagarri bat, T. Zajarova autorearenetik Xalbador Garmendiak taxutua, aipatu izen horrekin. Aski ezaguna da Garmendia komediak eta ipuinak idazten, saristatua izateraino Txapelgoetan. Orain arte zientziak jarduki duten euskal izkribu edo liburuak jada alferrik argitaratu izan dira. Beren egileek merezimendua izan zuten bere garaieko, dudarik gabe, Filosofia, Fisika edo Matematikaz aritzeko, baina damurik, irakurle gutti bildu dute, teknika itzak errotik euskeratu nai izan dituztelako, liburua ulergaitz egiteraiño, ieroglifikoa iduri. Liburu hau bestelakoa da; Astronomiaz eta Paleontologiaz mintzo zaigu, baina itz asko greko-latinetik artu du autoreak, beste kultur-izkuntzek egin duten bezal bezala. Euskal zientzia liburuak, erdaldunak arritzeko bezala eginak izan dira, fanal batean gordetzeko, ikonoak iduri; hau berriz, egunero erabiltzeko izkuntzan egin da. (...).

HANOI ERE ERROTIK ATERAKO OTE...
D. Iza, 1971-II-28
Estadu militarista ta oldartzaile bihurtzeko arriskuan daudela diote Ipar-Amerikako zenbait senatore liberalek. Ipar-Amerikako Estadua esan dugun araberakoa bihurtzeko arriskurik bakarrik balego, beste arnasaldi bat hartzeko moduan aurkituko litzateke mundua. Baiña iskilluen erasoak Kanbodjia jo ondoren Laos ere jo du ta aurrerago ere jarraitzeko itxurarekin.
Zergatik Hego-aldeko 20.000 gudari vietnamdarrek eta abiazioko 9.000 lagun amerikarrek Laosko mugetan barnean abiatzeko asmoa hartu dute? Amerikarrek Indotxina osorik lehertu ta lurra gorputz hotzez zikindu behar ote dute etxeruntz abiatu aurretik? (...)

MAREA-BELTZA
Etxaniz'tar Nemesio, 1971-II-28
Euskaltzaindiak bere aldi berri bati asiera eman dio. Batzuek, pozgiro aundiegian ikusten ditugulakoan nago. Beste batzuek, kezkati ta etsipenez joak. Irugarren batzuk or sortu dira, alderdi biak batera erakartzeko asmo onez. Lanak izango ditugu, gure egoera larri onetan aurrera egiten. Eta berriketan asi geran ezkero, aurren-aurrenetik egin bear deguna, au da: aurrean dauzkagun lanak neurtu ta gure indarrak neurtu. Izan ere, zenbat illlunpe (...)
Gure aldizkariak ere, idazle sakonez urri, ba-dute norbaiten bearra "orriak betegarriz" jantzi baiño zerbait gehiago egin nai badute. Zeruko argia guziak gutxi izango ditugu, noski, gauden egunean itxurazko lanen bat burutu nai badegu. Euskara indartze-aldetik, zenbat etsai! Zoaz egoardi aldean Instituto aldera; zoaz gure Moja ta Praillen Ikastetxetara... Zer da ura? Ango Marea Beltza ikastetxetatik, guziak erdera utsean itzegiten! Oietako asko ta asko guraso euskaldunen seme-alabak dituzu; baiña an dijoan marmarra entzuten badezu, ba dirudi auzo urruti bateko umeak dituzula ta ez Euskalerriko gazteak. Etxean euskera aul bat egingo dute zenbaitek gurasoekin; baiña bere adiñeko gazteekin, ezta pentsatu ere! (...)
Ta ori horrela dala, utsa gure Ikastola berriak buru batez eta biotz batez lanean asi balira... Baiña geran apur eta uskeri orretan okerrago joateko, oraingoaz ar-joa agiri du andereiñoen lanbide orrek ere. (...).


Azkenak
Martintxo Etxauri: “Sare toxikoen aurrean Mastodon dugu alternatiba”

Mastodon, gizarte sarea eta mikroblogintza zerbitzua da. Eugen Rochko alemaniarrak sortu zuen 2016. urtean. Software librean oinarritzen da. Azkenaldian, norbanako eta erakunde frankok bertan saretzea erabaki dute. Elkarren artean komunikatzen diren egitura independeteez... [+]


Eskola kirola vs klubak eztabaida, pil-pilean

Kirol klub batean aritu nahi duen haurrak ez duela zertan Eskola Kirola egin dioen epaiari helegitea jarriko dio orain Gipuzkoako Diputazioak. Umeak nahi duen kirola aukeratzeko askatasuna batetik, helburu hezitzaile eta integratzaileak bultzatzen dituen eredua bestetik,... [+]


2025-01-29 | Sustatu
Deepseek AA txinatar harrigarria (eta bikaina euskaraz)

Albiste bihurtu da Deepseek adimen artifizialeko sistema txinatarra azken egunetan. Zabaldu denez, eredua askoz merkeagoa da garapenean eta kontsumoan, baina Claude edo ChatGPT iritsi diren mailara jauzi bat egin du. Gainera, lizentzia libre eta doakoaz banatu dute... [+]


Guardianek labea itzaltzea agindu du teknikariak iritsi baino lehen, sindikatuek salatu dutenez

Asteazken goizean goizetik Guardianeko dozenaka langile elkarretaratu dira Laudioko lantegiaren aurrean, eta inguruko enpresatako beharginak ere batu zaizkie elkartasunez. Guardianek asteazkenean labea itzaliko duela adierazi du eta hori oztopatzeko asmoz bildu dira. Enpresa... [+]


2025-01-29 | Julene Flamarique
Euskal Herriko II. Ekotopaketak aurkeztu ditu Jauzi Ekosozialak

"Ekologismo berria indartzen jarraitzeko eta aldaketa posible egiteko" helburuarekin antolatu dituzte. Arrasaten burutuko dira, martxoaren 28an eta 29an.


2025-01-28 | Julene Flamarique
Nafarroako Emakume Gazteen kontrako Sexu Indarkeriari buruzko I. Azterketa
Erradikalizatzen ari den matxismoari aurre egiteko fokua gizonengan jartzea proposatu dute

Sexu-erasotzaile gehienak biktimaren inguru sozialekoak direla eta “kaleko bortxatzaile mamuaren ideiatik” aldendu beharra dagoela nabarmendu du Nafarroako Emakume Gazteen kontrako Sexu Indarkeriari buruzko I. Azterketak. Ikerketak gazteengan jarri du arreta,... [+]


2025-01-28 | Leire Ibar
La Cumbre Donostiako Udalaren esku uzteko eskatu dute elkarte memorialistek

Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]


DeepSeek
Txinari inbidia: gerra komertzialak adimen artifiziala du izena

ChatGPT ez da dagoeneko "hainbesterako". Lehiakide biziago, eskuragarriago eta merkeago bat jarri zaio parean AEBetako eta mundu mailako liderrari: enpresa txinatar baten eskutik ikusi du argia DeepSeekek. Dantzan jarri da mundua, eta ez espresuki onerako. Mikrotxipen... [+]


2025-01-28 | Leire Ibar
Greba mugagabea hasiko dute Guardianeko langileek

Laudioko lantegiko zuzendaritzak astelehen honetan jakinarazi dio enpresa batzordeari behin betiko itxiko duela enpresa. Urtarrilaren 29an abiatuko dute ixteko prozesua. Egun berean egingo dute elkarretaratzea langileek eta ostegunean hasiko dute greba.


2025-01-28 | Julene Flamarique
Turismoaren erregulazioa Baztanen: ostatuak kontrolatzeko plana onartu dute

Plan berriak Baztango bailara lau zonalde historikoetan bereiztea proposatzen du. Ostatu turistiko berriak irekitzeko araudia ere hartuko du bere gain, definitutako hiri iraunkortasun adierazleen araberakoa izango dena.


2025-01-28 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra baretzea ez da albiste ona batzuentzat

Duela hamar egun, urtarrilaren 18an, sinatu zen Txinako Kunming hirian Myanmarren agintean den Junta Militarraren eta Myanmarreko Nazio Aliantza Demokratikoaren Armada (MNDAA ingelesezko siglaz) matxinatuaren arteko su-etena. Ez da 2021eko estatu-kolpearen ondotik sututako gerra... [+]


2025-01-28 | Julene Flamarique
Autoeskolaz kanpo gidatzen ikasteko aukera planteatzen ari da Espainiako Gobernua, autoeskolak aurka

Eredu berriak ikasleek milaka euro aurreztea ekar lezake. Autoeskoletako irakasleek plana kritikatu eta errepideetan sor daitekeen arriskua mahaigaineratu dute. Neurri berriak “milaka irakasleren enplegua arriskuan jartzen duela” ohartarazi dute.


Lanbide Heziketako praktikak arazo-iturri izaten ari dira

Sistema duala abian da ikasturte honetan Hego Euskal Herriko Lanbide Heziketan, eta eredugarri saldu duten arren, arazotsua izaten ari da hainbat zentrotan: ikasle guztiek derrigorrezko praktikak egin ditzaten enpresak bilatzen “gorriak pasatzen ari dira” irakasleak,... [+]


Eguneraketa berriak daude