Irakurleak aldizkari hau eskuratzen duenerako, burutuak izango dira martxoaren 8ko Emakume Langileen Nazioarteko Egunaren inguruko ekitaldi, ospakizun eta mobilizazioak Euskal Herrian eta mundu osoan zehar. Emakumeen egoera eta bizi-baldintzak hobetzearen alde ari diren munduko mugimendu feminista guztien helburu nagusietakoa gizon eta emakumeen arteko berdintasuna lortzea da. Hala ere, asko aurreratu den arren, bizitzako arlo guztietan berdintasun hori utopia da oraindik.
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua -Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua- kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
Horixe da Ekonomia eta Gizarte Kontseiluak (CES) duela gutxi egindako txosten baten emaitzak agertzen duena. Txostenak dioenez, Gizarte Segurantzak egokitu beharra dauka Espainiako Estatuko gizartean azken bi hamarkadetan izan diren aldaketetara.
Gizarte Segurantza ez zegoen prestaturik emakumea lan esparruan sartu den neurri garrantzitsuan sartzeko, eta, 60ko hamarkadako Espainiako Estatuaren gizarte egiturari atxikita geratu da. CESek dioenez, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua, azken urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den, "oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik". Prestazioak eskuratzeko ezaugarriak eta baldintzak, txostenak dioenez, gaur egungo gizartearen eta ekonomiaren egiturari baino 60ko hamarkadako Espainiako gizarteari lotuagoak daude.
Horrela, ondorio orokor gisa, emakumeak sistemaren prestazioak jasotzea eta bereganatzea eragozten duen arau baztertzaile orokorrik ez dagoela adierazten du azterketak. Baina, hainbat erregimen berezik ematen dioten babesaren ezaugarri batzuk mantentzeak "zeharkako bazterketa egoerak" sor ditzakeela eransten du, batez ere emakumeek presentzia nabarmena duten jardueretan.
CESeko sindikatuek diotenez, bi urteko azterketaren ondoren, landa esparruko emakumearen bazterketa maila bereziaz jabetu dira. Izan ere, ustiapen familiarretan ari direnek ezin baitute nekazaritzako erregimen berezian sartu, familiaren ekonomi iturri nagusitzat jotzen ez direlako, eta horrek "gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun nabarmenak" eragiten ditu.
CESek dio, etxeko lanen banaketa desorekatuak ondorio kaltegarriak dituela emakumeen gizarte eta lan arloko integrazioan, beren lan profesionala familia giroko premien arabera egokitu beharrean aurkitzen direlako sarritan, eta horrek bere eragina du gizarte babesaren mailan.
Txosten horretan jasotzen denez, arauen hobekuntza ez da beti erraza gertatzen eguneroko bizimoduan txertatzea. Horrela, lanaldia murrizteko aukerak berekin dakar soldata murriztea eta kotizazioa gutxitzea, eta eszedentziek, berriz, eten egiten dute kotizazioaren haria. CESek dio ezinbestekoa dela hutsune horiei aurre egitea eta eskubide horiek "familiaren eta lan profesionalaren arloak bateragarriak izateko balio dezaten" lortzea.
Nolanahi ere, aipatzen dugun txostenak azaltzen duenez, lan esparrua eta familiako bizitza bateratu ahal izateko, ikuspegi zabalagoa erabili beharra dago, Gizarte Segurantzari eta lan esparruari soilik begiratu gabe. Beraz, politika osagarriak egituratu eta ezarri beharko dira, esate baterako, arreta soziosanitarioa eta gizarte zerbitzuen garapena areagotuz, Zentro Publikoetan eskaintzen den borondatezko eskolaratzearen adina bizitzako lehen hilabeteetaraino luzatuz, laneko eta eskoletako ordutegiak hobeto egokituz eta abar.
Azkenik, CESen iritziz, honelako egoeretan dauden emakumeak langileak diren ala ez bereiztu beharko litzateke, batzuen eta besteen babesa egituratzeko garaian. Lehenengo kasuan, CESen proposamenaren arabera, Gizarte Segurantzari legokioke haren ondorioak konpentsatzea, eta bigarren kasuan, berriz, hainbat arreta mota familiaren ingurunean eskaintzeak eragiten duen baliabide publikoen aurrezkia kontuan izanik, bestelako zerbitzu publikoen kontura estali beharko litzateke, fiskaliate orokorrari atxikitako baliabideen bidez konpentsaturik.

Hego Euskal Herriko alargunek, Espainiako Estatukoek bezalaxe, oraindik Gizarte Segurantza Sistema berberaren mende dauden heinean, pentsioetan oinarriturik bizi behar baldin badute, miseria gorrian bizi beharko dute. Horrela erakusten dute Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionalak (INSSk), alargunen pentsioei buruz emandako datu ofizialek. Pentsio horiek %5,3ko igoera izan zuten azaroan, eta, batez beste, 55.353 pezetakoak dira (2.214 libera). Erretiroko pentsioa %5 igo zen, eta zurztasunarena ere neurri berean, gaur egun 33.278 pezetakoa izanik (1.331 libera).
INSSren datuek adierazitakoaren arabera, azaroan 598.010 milioi pezeta (305.356 libera) xedatu ziren 7.633.902 pentsio ordaintzeko, eta horietako 2.023.255 alargunenak ziren.
1983tik aurrera, Espainiako Epaitegi Konstituzionalak gizonek nahiz emakumeek alarguntzaren pentsioa jasotzeko eskubidea dutela onartu zuen. Ordura arte emakumeek eta ezintasuna zuten gizonezkoek soilik zuten diru hori jasotzeko eskubidea. Baina, keinu honek, nahiz eta gizon eta emakumeen berdintasunerako bidean lortutako aurrerapausoa dirudien, emakumeak nabarmen baztertzen ditu. Senarrak jasotzen zuen pentsioaren %45 jasoko du emakumeak hura hildakoan, eta, aldiz, gizonek emazteak zuen pentsioaren %100 jasotzen jarraitzen dute.
Senarra hil ondorengo murrizpen horrek pobretze nabarmena eragiten du, eta, sarritan, miseria gorrian murgiltzen ditu emakumeak. Etxe guztiek dituzten gastu finkoek (argindarra, gasa, alokairua, telefonoa, eta abar.) bere horretan jarraitzen dute, nahiz eta bat gutxiago izan familian. Hala ere, alargunen diru sarrerak erdia baino gehiago murrizten dira. Eta inork ez dezan demagogia egiten ari garenik esan, egiazko datu zehatzak besterik ez ditugu jasotzen. Euskal Herriari zehazki dagokion datu estatistikorik ez dugunez, Espainiako erakunde ofizialek egindakoak soilik erabil ditzakegu.
Horrela, alarguntza pentsioen %25 hilean 35.000 pezetatik beherakoak dira. Milioi erdi bat pertsona 25.000 pezetatik 45.000 pezetara bitarteko soldata batez bizi da. Batez besteko pentsioa 42.080 pezetakoa da, familiako kargarik gabeko 60 urtetik beherakoetan; 52.735 pezetakoa 65 urtetik beherakoetan edo familiako kargak dituzten 60 urtetik gorakoetan; eta 59.990 pezetakoa 65 urtetik gorakoetan. Kontuak eginez gero, garbi ikus daiteke behartsuen %70 senarrik gabeko emakumeak direla