URAK LEUNDUTAKO BASATIA

  • Apirilaren 16a bitarte, Albert Marquet (1875-1947) Bordeleko margolariaren erakusketa zabala dago ikusgai Bilboko Arte Ederren Museoan. Fauvismoaren sortzaile nagusienetakoa, beste bide batzuetatik ere jo izan zuen, erakusketako 100dik gora lanek erakusten duten moduan.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Paris, 1905eko Udazkeneko Aretoa. Matisse, Derain, Vlaminck, Marquet, Friesz edo Dufyren lanen aurrean da Louis Vauxcelles kritikoa harrituta, eskandalizatuta dago. Inpresionismoaren ondoren, estilo berri bat du aurrean eta berau deskribatzeko "fauves" (piztiak) hitza hautatzen du. Arte mugimendu publiko berri bat jaio da, Fauvismoa, Inpresionismoaren azken arnasa eta XX. mendeko abangoardiaren lehena. Formak eta, bereziki, kolorea erabiltzeko modu "basati" horren bidez, mugimendu honetako protagonistek espresioa du helburu. Fauvismoaren ordezkari nagusi Henri Matissek garbi esan zuen: "Espresioa eta dekorazioa gauza bera eta bakarra dira; bigarren terminoa lehenengoan dago kondentsatua".
Eta egunotan Bilboko Arte Ederren Museoan dago kondentsatua halaber, fauvismoaren sortzaileetako baten lana. Albert Marqueten 100 lan inguru, artista honen bilduma publiko garrantzitsuena, ekarri dute Bordeleko Musée des Beaux Arts-etik.


EZ HAIN FAUVISTA.

Matisse-rekin batera Gustave Moreauren tailerrean garatu zituen Marquetek Parisko École Nationale des Arts Décoratifes eta École des Beaux Arts-en ikasitakoak. Fauvismoari loturik aurkeztu dugu, Udazkeneko Areto eztabaidatsu horretako partaide izan baitzen. Baina denbora gutxian egon zen estuki lotuta korronte horri. Obra erabat fauvistak baditu ere, bere estilo propio leunago, sotilago bat garatu zuen. Orriotan ipini ditugun La fenêtre à la Goulette edo Fête foraine au Havre koloretsuan fauvismo tipikoa ikusten da. Baina oro har, berak erabilitako tonuek mugimendu artistikoaren purutasun eta gogortasunetik ihes egiten dute, ahulagoak dira, harmonikoagoak. Fauvismoaren kolore leherketa 1905ean eman bazen ere, Albert Marqueten 1904ko lanetan dagoeneko estilo "epelagoa" agertzen da.
Gainera, bere lan osoa ez zuen kolorean oinarritu eta, olio nahiz akuarela ugari utzi bazituen ere, tinta txinatarraz edo arkatzez egindako bildumak ere osatu zituen. Bilboko erakusketan, esaterako, bildumaren %60 marrazkiek betetzen dute. Marrazki soilak dira gehienetan, marra arinekoak, La charrette à bras kasu.


PORTUAK.

Erretratua landu zuen Bordeleko artistak; hor daude Portrait de Marcelle Marquet edo orri honen goiko aldetik keinu egiten digun autoerretratua. Bodegoiak irudikatu zituen eta hor da, adibide gisa Nature morte avec pommes et gobelet. Baina horien guztien gainetik paisaia nagusitzen da Marqueten obran. Konposizioa bere kezka nagusienetakoa zen eta, horregatik, irudikatutako paisaiak ordenatuak, orekatuak dira. Forma bertikal eta horizontalak oso markatuak ageri dira mihise nahiz marrazkietan. Ikusten zituen oinarrizko elementuak baino ez zituen jasotzen, bigarren mailako elementuak alde batera utzita.
Bere obraren hastapenetan Parisen jardun zuen lanean eta hiria eta inguruneak islatu zituen bere margoetan; Sena ibaiaren inguruak batez ere. Izan ere, hasieratik urak garrantzi handia hartu zuen bere lanean. Hasierako lanetan Jardin du Luxemburg bezalako paisaia lehorrak ugariak badira ere, berehala uraren presentzia erabatekoa izango da bere paisaietan. 1920tik aurrera bidaia ugari egin zuen Europa eta Afrika iparraldera. Orduan jorratu zuen, bereziki, bere obraren gai nagusia: portuak. Le Havre, Hamburgo, Marseilla, Napoli, Ondarroa, Hondarribia, Hendaia, Aljer... eta beste hainbat hiritako portuak eta horien inguruko giroa ekarri zituen bere lanetara behatzaile bikain honek. Horren erakusle garbiak dira lehen aipatutako Fête foraine au Havre edo lerro hauen gainean dugun L'escadre alliée à Alger, bere azken urteetan buruturikoa.
Bigarren mailako elementuetan erreparatzen ez bazuen ere, argiaren, baldintza atmosferikoen eta, batez ere, uraren egoera aldakorrak zehaztasun handiz biltzea lortu zuen. Urrutiko planoak gertukoekin batu zituen gainera, aldakortasuna areagotuz. Azkenean korronte modernoen modu berriak erabili zituen, baina, errealismorako bidea baztertu gabe. Bi elementuen arteko oreka zaila lortu zuen bere estilo berezia garatuz.
Finean, korronte berritzaile baten sortzaile izanik ere, bere bidea jorratzen jakin izan zuen artista izan zen Albert Marquet, kolore eta forma "basatien" bultzatzaile izan ondoren, bere lana portuetako ur lasaietan baretu zuena.


Azkenak
Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera

Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]


2024-11-29 | Irutxuloko Hitza
Donostiako musika teknikari ezagun bat salatu dute hainbat emakumek, sexu jazarpenagatik

Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.


Komunikazio libreago baterantz

Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.


2024-11-29 | Euskal Irratiak
Eguberriko merkatu solidario, etiko eta euskaltzale bat Baionan

Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.


2024-11-28 | Leire Ibar
Tolosan Ertzaintzak pilotakadaz zauritu zuen gaztearen kasua artxibatu dute, biktimak deklaratu aurretik

Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.


2024-11-28 | Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da

Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.


2024-11-28 | Leire Ibar
Jasotako isun bakoitzeko helegiteak aurkeztu dizkio Ernaik Eusko Jaurlaritzari, guztira 133

Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.


94 urteko emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta gizon bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


Eguneraketa berriak daude