AHALTSUEN UNE GOGOANGARRIEK ESTAL DEZAKETENA

  • Lur osoa Ilargira begira zegoela-eta, astekaria ere sateliteari so jarri zen 71ko otsailean. Bide batez, estatubatuarrak kritikatzeko aitzakia eman zion gertakariak.

2021eko uztailaren 15ean
Dudarik gabe, gizakia Ilargiraino iristea garrantzitsua izan zen... gizakiontzat besterik ez bada ere. 1969ko uztailaren 22a ahaztuko zuenik gutxi izango zen... Mendebalean behinik behin. Izan ere, baliteke sobietarrentzat hain une gogoangarria ez izatea, beraiek bidalitako trastea lehenago iritsi zela-eta, baina, pertsonarik ez zihoanez berean, Estatu Batuak eta SESBk elkarren artean jokatzen ari ziren partida hartako tanto hura Estatu Batuentzat izan zen. Horrelakoxeak ziren Gerra Hotzaren gorabeherak... ankerragoak ez zirenean, bistan da.


ASKATASUNAREN IZENEAN

1971ko otsailean, Lurrak duen satelite gertukoenari hirugarren bisitaldia egitekotan ziren iparramerikarrak (lehenago ere joateko asmoa izan zuten, baina "Apolo XIII".ak kale egin zien). Oraingoan hutsegiterik ez zuten nahi, eta Mendebaleko komunikabideetan ez zen berri horri itzal egin ziezaiokeen beste gertakizunik. Egon zitezkeen vietnamdarrak, laostarrak, kanputxearrak, ugandarrak, hegoafrikarrak edo batek daki nongoak bereak eta bost jasaten, zeuden bezala bestalde, aipatu hedabide horiei gehiegi hunkitu gabe. Zer ziren betiko kontu horiek, bada, "Apolo XIV".aren balentriaren aldean?
Z. ARGIA ere ohartu zen horretaz, eta bere 415. zenbakiko lehen orrialdean, planeta arteko bidaia haien "Mitoa" salatzeaz gain, "Zapalketa, askatasunaren izenean" Juan Elustondok eginiko gogoeta plazaratu zuen. Elustondok honela aitortzen zuen, aldez aurretik, Ilargira joate hura: "Izugarrizko ekintza izan ez denik ezin genezake uka". Baina hortik aurrera, zalantzak zituen: "Baina... zertarako illargira joan, binbitartean hemen lurrean goseak hiltzen ari baldin bada jendea? Zer da gizarte hau? Erotu egin al gara?". Hara egilearen kezkak! Haatik, ez zezala inork pentsa bereak bakarrik zirenik: "Galderaok -ohartarazten zuen- ez ditugu behartsu garenok bakarrik egiten, iparramerikar askok eta askok ere bai. Izan ere Ipar Ameriketan ari da aldakuntza ederrik gertatzen. Eta hau da batipat aztertu nahi gendukeana. Bestetan Iparramerikakoz mintzatzen garenean batez ere Indotxinako arazoa eta Arabe-Israel arazoak gaitzat ditugula jarduten gara. Ipar Amerikaren barneko azterketa bat, osoa ez izan arren, egin nahi genduke".


ESTATU BATUETAKO MISERIA

Egileak zioenez, estatubatuarrek ez zuten asmatu eta ezta asmatzeko bidean jarri ere, beren gizartea jasotzean. Eta gezurretan ez zebilela erakusteko, zenbait adibide eskaintzen zituen. "Gizon ospetsu" bati entzundakoa, lehena: "Zinez zoragarria da bihotza gizon bati aldatzea, baina zertan gelditzen da zoragarritasun hori Ipar Amerikan behar dan aina sendagille ez baldin badago!". Honaino, "gizon ospetsu" horren kexua. Jarraian zetorrena, berriz, Juan Elustondorena baino ez zen.
"Ez, herriaren beharrei erantzuteko ez dago Ipar Amerikan nahiko sendagille. Hori bakarrik ez da ordea. Udaletxeak batez ere, herri haundietako udaletxeak zorrak egiten ari dira. John Lindsay, New York-eko alkateak, udaletxeko langileak gutxitu egin ditu 300 milloi dolarren zorra sortu dala ikusita. Eta hiri hau bakarrik ez da honela dagoena; beste askorik ere ba da. Ikastetxe nagusiak edo Unibertsidadeak ere koska berean daude. Denak diru faltan eta zorretan bizi dira. Are gehiago oraindik, 24 milloi pertsona (zuriak %-ko 10 eta beltzak %-ko 31) behar gorrian bizi dira. Bizitzarako behar dan minimoa baino gutxiago irabazten dute, alegia. Hau ere harritzekoa da baina hala da".
Berak zekizkien "bekatuak" azaldu eta gero, gizarte iparramerikarra aztertzen zuen. Baikor, halere: "Esan diteke aldakuntza sakon xamarra ematen ari dela jende hanitz eta hanitz, zorionez. Gaur egun iparramerikar asko zalantzan bizi da. Desengañaturik bere Estaduarekin. Ezin onarturik bere zibilizazio hori. Beltzen borrokak asko eragin dio jendeari. Iparramerikarra lo zorroan zegoen zenbait zuzengabekeria ahaztu nahirik. Beltzen borroka ikubilkada bat izan da. Baina bere onetatik atera duana Vietnamgo gertaerak izan dira. Ez beza pentsa inork ordea jendea gehienik asaldatu duena bonbardeoak izan diranik, lurrean soldaduak egin dituzten txikizioak baizik, eta batez ere Song My hirian gertatutakoak. Berandu baina poliki poliki ohartzen ari dira, Ipar Amerikaren berezitasun berezi bat zapalketa izan dela. Zapalketa askatasunaren izenean".
Agortu zaigu lekua! Ezin, bada, Elustondoren gogoeta osorik eskaini. Halere, nago baikorregia ez ote zen, estatubatuarren gizartearen aldaketaz mintzatzerakoan...

"ESTADO DE EXCEPCION" DELAKOA
Astez aste, 1971-II-14
Illaren 5ean, Madrilgo Consejo de Ministros delakoak Gipuzkoako "Estado de excepción" bukatzea erabaki zuen. Iru illabetekoa jarri zuten baiña bi pasa diranean, Españirako kendua dagoen 18garren artikulua bakarrik uzten dute baliorik gabe. Beraz, oraindik, pertsonak detenituak izan ditezke juezaren agindurik gabe.

"FIRESTONE HISPANIA"
Astez aste, 1971-II-14
Lantokitik kanpora 360 langille bota dituzte Basauriko enpresa ontan. Joan zen abenduaz gero, langille auek, lan klase berriz bat etzetozelako, egokia ikusten etzutelako, geldi, poliki poliki egiten zuten lan. Eta nausiak kalean jarri zituen. Lantokian, 3.200 langille dira, denera.

JAUREGITAR LUIS APAIZ JAUNA, "JAURTAKOL" HIL ZAIGU
Etxaniztar Nemesio, 1971-II-14
Aren bizi-aria Errenterian asi zan 1896ko urteko ekainaren 19an jaioa. (_) "Jautarkol" izenordea, bereala ezagutua izan zan euskal paperetan. Batez ere, gerrate aurreko Zeruko Argia zaarrean, irakurtzen ditugu sarri aren olerkiak. Bertsolari mailla utzi ta egan egin zigun bere euskera txukunean olerkari maillara. Ta ala argitaldu zuan bere olerki-liburu "Biozkadak" izenekoa. (_) Euskal-soroan, beti biziko dira Jauregiren olerkiak. Bere aldia bete baitzuan errenteriar prestuak. Gero, aren ondoren etorri ziran Lizardi, Lauaxeta, Orixeren "Euskaldunak" eta ondorengo idazle jatorrak. Ezagunak dira ere, Xenpelarri buruz argitara zuan liburu ederra; Cela idazlearen "La familia de Pascual Duarte" euskaratua ta beste hamaika lan eder(...).

GIZON IZATEA GALERAZITA
Arostegitar Jokin, 1971-II-14
Brasilgo Iparraldeko Langille Katoliko Ekintzakoek (ACO) aurtengo Eguberritan, langilleei, agiri luze bat zuzendu diete. Auxe zan agiriaren deitura: "Gizon izatea galerazita". Salaketa beltzak dakarzki agiri onek: Lan-eza gero eta gehiago... lan-sari kaskarrak... lan egiteko era gogorrak... Langilleetan egiten diran egiñalak, zein aundi eta zein balio bikaiñekoak diran sekulan jakin ez dezaten... Diru eraketak (sistema ecónomico) eta Gobernamentuak langilleari egiten dizkion zapalketak... Ageri onetan, azken puntuan, langillearekiko Eleizaren jokabidea aztertzen da. (...) Ebanjelioz kutsatutako Elizari (Kristok esan eta egin zuana serioski artzen dutenei alegia) borroka gogorra egiten zaio. (...) Gizonari eskubideak ukatzen zaizkionean, Elizak bereak ba dituala uste izatea, Kristoren Elizari irain aundi bat egitea da; Kristoren Elizak eta gizonek elkarrekin zerikusirik ez dutela aitortzea izango bai litzake ori esatea. Oreregatik ez arritu eraso-aldi eta gaizki esaka badarabilkite Helder Camara, bein betirako isil eta mutu geldi dedin; gizon apal eta beartsuen eskubide eta baloreen alde jokatzen duan banakako bat, bera baita. Ez arritu, ez eta, Jokeko kristau langille gazteen talde bat eta beren aldeko ziran apaizak giltzapetuta presondegian sartu badituzte ere (...).


Azkenak
2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


Eguneraketa berriak daude