Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko otsailaren 08an
"NIK IKASI NUEN HISTORIA BERA IRAKATSI NAHI DU PP-K EGUN"
- Espainiako Gobernuak DBHko eta Batxilergoaren erreforma gauzatzeko daraman bete-beteko kanpainan bildu gara Eusko Jaurlaritzako Inaxio Oliveri hezkuntza sailburuarekin. Gernikako Estatutuak ematen dituen eskuduntzak aski omen dira egoerari aurre egiteko.
Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) ikasleek jasotzen duten hezkuntza 'indarkeria egoeraren arrazoi zuzena' dela dioten PP, PSE-EE eta UA alderdiek, legez besteko ekimen bat bultzatu zuten Eusko Legebiltzarrean aurtengo ikasturtearen hasieran. Zertan dago auzi hau?
Antza denez, geroz eta errazago moldatzen dira PP eta PSE-EE Eusko Legelbitzarrean.
Gauzak horrela, nola egin diezaioke aurre Hezkuntza Sailak Espainiako Hezkuntza Ministerioak garatu nahi duen DBH eta Batxilergoaren erreformari?
LOGSE deritzana sartzen da jokuan dekretuak zehaztean. Azalduko al diguzu zertan den dekretuen auzi hau?
Auzi hau urrutitik dator. Garai batean, Esperanza Agirre "Humanitateen dekretua" aldatzen saiatu zenetik. Zertan geratuko da auzi hau, historia irakasgaia esaterako?
Hartara, zernolako gerorik espero duzu Pilar del Castillo ministro berriarekin ?
Auzi honek eraginik izango ote du unibertsitate mailako irakaskuntzan? Eusko Jaurlaritzak ez du eskuduntzarik irakaskuntzaren mail horretan, ezta?
Euskal Herritarrok taldeak, bien bitartean, zera dio auzi honen inguruan: EAJk eta EAk ukatu egiten dutela "euskaldunoi ukatu egiten zaigunik hezkuntza sistema propioa". Zer iritzi duzu zuk?
Hala ere, EAEn ematen den historiari buruzko ikasgaia kalitatekoa dela uste duzu?
Bestalde, elkarrizketa hitza agertu da berriz ere testuinguru politikoan. Zuk zein elkarrizketa mota hobesten duzu?
Zein aurrebaldintzarik gabe, kasu?
Hauteskundeak burutu osteko EAJ, EA eta PSE-EEren arteko gobernu bat ontzat emango ahal zenuke?
Baina ikuspuntu bat izango duzu.
Urte bat luze joan da EAko idazkari nagusi kargua utzi zenuenetik. Zauriak itxi al dira EAren baitan?
Eusko Legebiltzarrean gauza nahiko arraroak gertatzen ari dira ikasturte politiko honen hasieratik. Esaterako, PP, PSE-EE eta UA bat eginik ikustea. Hori, berez, arraroa da. PP eta PSOE ez baitira egundo bat etorri hezkuntza egituratzeko orduan. Orain arte hezkuntza antolatzerakoan izan dituzten ezberdintasunen gainetik bat egiten dutela agertu nahi badute ere, egoera honek benetan erakusten diguna ez da hezkuntzari lotuta dagoen eztabaida bat, bizi dugun egoera politikoari loturiko eztabaida bat baizik.
Antza denez, geroz eta errazago moldatzen dira PP eta PSE-EE Eusko Legelbitzarrean.
Bai. Funtsean, oposizioko alderdiek Eusko Jaurlaritzari eusten dion gutxiengo hori nabarmendu nahi dute ostiraleroko bilkuretan, horretarako hezkuntz eremuan bat egin behar izan duten arren. Gauza batzuetan, beharbada, errazago dute ados jartzea, euskal nortasunari atxikiriko gauzetan, esaterako. Baina ez dira bakarrik horretan ados jartzen, edozein gauzetarako baizik. Eta harritzekoa da, PSE-EEk hainbat urtetan Hezkuntza Saila honen ardura izan zuelako, eta duela bi urte Gobernuan zegoelako. Neronek ez dut sail honetako politika aldatu, eta PSE-EE hemen zegoenean finkatu ziren ildoak mantentzen ditugu. Beraz, alderdi hauentzako kontua ez da hezkuntz eremua ondo edo gaizki lantzen ari garen. Testuinguru zail batean gaude eta edozer gauzak balio du gauden egoera politikoaz baliatzeko.
Gauzak horrela, nola egin diezaioke aurre Hezkuntza Sailak Espainiako Hezkuntza Ministerioak garatu nahi duen DBH eta Batxilergoaren erreformari?
Gernikako Estatutuak hezkuntz eremuan ematen dizkigun eskuduntzak erabatekoak dira, arau orokorrei dagokionean salbu. Orduan, arazoa arau orokor hauei buruz egiten den interpretazioan datza. Hor dago koxka. Arau orokorra izan daiteke, esaterako: eskolaren gestioan gurasoek, ikasleek eta irakasleek parte hartuko ote duten edo ez erabakitzea, edota gutxieneko parte hartze bat izan dezaketen zehaztea. Beraz, gauza bat da estatutuak damaizkigun eskuduntzak hainbat lege organikoak mugatuak direla (hori aspektu bat da) eta beste bat da, lege dekretu honen aurrean zer egin dezakegun.
LOGSE deritzana sartzen da jokuan dekretuak zehaztean. Azalduko al diguzu zertan den dekretuen auzi hau?
Dekretu hauek LOGSEren barruan araututa daude nolabait. LOGSEk, Espainiako estatuak irakaskintzaren gutxieneko batzuk jarri behar dituela dio, eta eskuduntzen % 55 bat gurea dela; Eusko Jaurlaritzarena alegia. Edonola ere, oso zaila da hori neurtzea. Alegia, nola neurtzen ditugun ehunekoak, gairik gai? Hala ere, nik garbi dudana da, hezkuntza sailburua naizen aldetik, estatutuak ematen digun % 55 jarriko dudala mahai gainean. Azken batean dekretuak nik egin behar ditut. Kurrikulumak edo irakasten diren gaiak hezkuntz sailburuak zertzen ditu. Aipatuko gutxieneko horiek bete behar ditut, baina dekretua nik egiten ditut, eta gutxieneko horiek % 55 horien bidez finkatzen dira.
Auzi hau urrutitik dator. Garai batean, Esperanza Agirre "Humanitateen dekretua" aldatzen saiatu zenetik. Zertan geratuko da auzi hau, historia irakasgaia esaterako?
Alderdi Popularrak "Humanitatearen Dekretua" delakoa, hezkuntz politikaren oinarri bezala joan zeneko legealdian planteatu zuen jada. Orduan ezin izan zuen ekimena aurrera atera, bai gure gobernutik bai katalan, kanariar nahiz andaluziarren gobernuetatik aurre egin genielako. PSOE ere une hartan kontra atera zen eta Esperanza Agirrek bere dekretua gorde behar izan zuen. Baina bere nahia gordean atxiki dute antza, eta orain gehiengo osoa dutela ikusirik, oposizioa kontra ala alde egon, beren nahia edo helburua aurrera atera nahi dute.
Hartara, zernolako gerorik espero duzu Pilar del Castillo ministro berriarekin ?
Dekretuen auziaren atzean betiko leloa dago. PPk ez du inolaz ere nahi, esate baterako, euskaldunok eta katalanek ditugun nazio ezaugarriak gure hezkuntz sisteman azal daitezen. Hartara, PPk betiko historiaren irakaskuntzara itzul gaitezen nahi du. Ez dakit nola gauzatuko dituzten dekretu horiek baina joan den legealdikoak ezagutzen ditut, eta funtsean, nahiz eta orain gauza gutxiago ekarri, azken batean, helburu berbera dute. Hau da, nik ikasi nuen historia berbera irakastea. Horrekin nahi dute Espainia eta bere Estatuaren ikusmolde osoa eta bakarra ematea. Ez dute lekurik eman nahi gure historia, eta funtsean, gure nortasuna eta kultura erakuts ditzagun. Horretarako lekurik ez.
Auzi honek eraginik izango ote du unibertsitate mailako irakaskuntzan? Eusko Jaurlaritzak ez du eskuduntzarik irakaskuntzaren mail horretan, ezta?
Unibertsitateko irakaskuntzak ez du deus ikusterik auzian dagoen kasuarekin. Unibertsitateek irakaskintzaren plangintzak jartzeko ahalmen osoa baitute; erabateko autonomia dute unibertsitateek. Guk ez dugu eskumenik, guk beren plangintzak onartzen ditugu. Aldi berean baina, Unibertsitateak burujabeak dira ere Espainiako Gobernuarekiko. Adibidez, hor dago Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) historia saila PPk, PSE-EEk eta UAk esandakoaren erabat kontra azaldu izana. EAEn ematen den historia zientifikoa dela esan zuen EHUk, edo behintzat ez dela beste lekuetan ematen dena baino azientifikoa.
Euskal Herritarrok taldeak, bien bitartean, zera dio auzi honen inguruan: EAJk eta EAk ukatu egiten dutela "euskaldunoi ukatu egiten zaigunik hezkuntza sistema propioa". Zer iritzi duzu zuk?
(Irriak) Beno, egia da, guk baditugu gure mugak geure hezkuntza sistema geure erara antolatzeko. Muga dezente zenbait gauzetan. Hori horrela da, eta aitortu behar da. Izan ere, estatuaren eskuduntza esklusiboa gurea izanik ere, oinarrizko arau batzuk daude. Kontu da ordea, ea ba ote dagoen hobeagorik edo hobeagorik egin daitekeen.
Estatutua onartu izan ez bagenu, ziur aski ez genuke izango egun dugun hezkuntz eremua, ezta berau antolatzen ari garen bezala antolatzerik. Eta lehen zegoen hezkuntz sistema beretsua indarrean legoke. Ikusirik duela 22 bat urte zegoen hezkuntz sistema eta gaurkoa, inork ezin du ukatu -euskal ikuspegi batetik oro har harturik- aurrerapausu ikaragarriak eman ditugula. Orain hogei bat urte zenbat ikasle ari ziren euskaraz ikasten gogoratzea baino ez dago, zenbat irakasle euskaradun zegoen eta egun zenbat dagoen. Orduan, irakasleen % 4 baina ez zen gauza euskarazko irakaskuntza emateko. Egun, berriz, % 70 da. Irakaskuntzan ari diren haurren portzentaiak ikusi baino ez dago: % 75 D ereduan eta % 15 B ereduan. Ukaezinezko errealitatea da. Hori hezkuntza sistema propio egitea da, ezta? Hemen gauzak ez dira egiten bat-batean edo espiritu saintuaren aginduz, hemen hezkuntzaren ahalmena erdiesteko lan egin behar da. Nahiz askotan, uneon bezala, egin nahi duguna egiteko oztopoak izan eta gure eskuduntzak gorde ahal izateko mutur joka ibili behar dugun Espainiako Hezkuntza Ministerioarekin.
Estatutua onartu izan ez bagenu, ziur aski ez genuke izango egun dugun hezkuntz eremua, ezta berau antolatzen ari garen bezala antolatzerik. Eta lehen zegoen hezkuntz sistema beretsua indarrean legoke. Ikusirik duela 22 bat urte zegoen hezkuntz sistema eta gaurkoa, inork ezin du ukatu -euskal ikuspegi batetik oro har harturik- aurrerapausu ikaragarriak eman ditugula. Orain hogei bat urte zenbat ikasle ari ziren euskaraz ikasten gogoratzea baino ez dago, zenbat irakasle euskaradun zegoen eta egun zenbat dagoen. Orduan, irakasleen % 4 baina ez zen gauza euskarazko irakaskuntza emateko. Egun, berriz, % 70 da. Irakaskuntzan ari diren haurren portzentaiak ikusi baino ez dago: % 75 D ereduan eta % 15 B ereduan. Ukaezinezko errealitatea da. Hori hezkuntza sistema propio egitea da, ezta? Hemen gauzak ez dira egiten bat-batean edo espiritu saintuaren aginduz, hemen hezkuntzaren ahalmena erdiesteko lan egin behar da. Nahiz askotan, uneon bezala, egin nahi duguna egiteko oztopoak izan eta gure eskuduntzak gorde ahal izateko mutur joka ibili behar dugun Espainiako Hezkuntza Ministerioarekin.
Hala ere, EAEn ematen den historiari buruzko ikasgaia kalitatekoa dela uste duzu?
Ni ez naiz historialaria, eta ezin dut esan historia ikasgaia ondo ematen den edo ez; ezta eztabaida horretan sartu ere. Nik garbi daukat gure eskuduntzen arabera ondo erakuts daitekeela historia. Noski, ikusi beharko litzateke ere zer den euskal historialaria izatea. Ziur aski, historialarien artean izango dira historian zehar gertatu izan direnak modu batera eta bestera interpretatzen dituztenak. Nire iritziz, hemen, gure herrian gertatu dena, zientifikoki ezagutu behar dugu. Gero interpretazioak daude eta bi historialarik, nahiz eta leku berean hezituak izan, interpretazio ezberdina emango diote gure historiari. Ez dut uste, halaber, ikuspegi bakarra ematea ondo dagoenik, edo hala behar duenik. Helburua herri honi gertatu zaiona zientifikoki agertzea izan behar da; herri honen sorreraz geroztik zer gertatu den eta bere historia nola gauzatu den erakustea. Gero, noski, zientifikoki ematen dena bakoitzak nola ulertzen duen dago. Baina guk ditugun eskuduntzen % 55ekin egun badago gure historia zientifikoki emateko aukera.
Bestalde, elkarrizketa hitza agertu da berriz ere testuinguru politikoan. Zuk zein elkarrizketa mota hobesten duzu?
Euskaldunok dugun gatazkak edo beste edozein herri batek izan dezakeen gatazka bi eratara gainditzeko posibilitate daude. Bat, alde batek irabaziz, eta hori egurra ematen lortzen da. Eta bi, elkarrizketaren bidez. Gatazkatik irtetzeko eta arazoak soluziobidean jartzeko, bigarrena lehenesten dut nik. Elkarrizketa behar-beharrezkoa da. Arazoa da, ordea, elkarrizketa nola gauzatzen den, hori, berez, korapilotsua baita.
Elkarrizketak hemen dauden sentsibilitate ezberdinak hartu behar ditu, bai abertzaleen arteko ezberdintasunak edo euskal abertzale edo abertzale espainolen artekoak. Kontuan hartu behar dugu anitzak garela, planteamendu ezberdinak ditugula etorkizunari buruz. Egoera normalizatu bat lortu ahal izateko adostasun batera iritsi beharko dugu, alde bakoitzak beste aldeak noraino eman dezakeen kontuan hartuz. Halaber, elkarrizketak politikoa izan behar du, ez dut dudarik. Hemen bi motako gatazka ditugu edo dugun gatazkak bi perfil ezberdin ditu. Alde batetik, Espainiako nahiz Frantziako estatuekin harremanak garatzerakoan agertzen diren sentsibilitate ezberdinak daude, eta aldi berean, euskaldunon arteko harremanak eta ikusmoldeak garatzerakoan ditugun perfil ezberdinak daude. Denon arteko elkarrizketa behar da, aurrebaldintzarik gabeko elkarrizketa honek alderdi politikoek duten ikuspegi politikoa mahairatzea ekarri behar du.
Elkarrizketak hemen dauden sentsibilitate ezberdinak hartu behar ditu, bai abertzaleen arteko ezberdintasunak edo euskal abertzale edo abertzale espainolen artekoak. Kontuan hartu behar dugu anitzak garela, planteamendu ezberdinak ditugula etorkizunari buruz. Egoera normalizatu bat lortu ahal izateko adostasun batera iritsi beharko dugu, alde bakoitzak beste aldeak noraino eman dezakeen kontuan hartuz. Halaber, elkarrizketak politikoa izan behar du, ez dut dudarik. Hemen bi motako gatazka ditugu edo dugun gatazkak bi perfil ezberdin ditu. Alde batetik, Espainiako nahiz Frantziako estatuekin harremanak garatzerakoan agertzen diren sentsibilitate ezberdinak daude, eta aldi berean, euskaldunon arteko harremanak eta ikusmoldeak garatzerakoan ditugun perfil ezberdinak daude. Denon arteko elkarrizketa behar da, aurrebaldintzarik gabeko elkarrizketa honek alderdi politikoek duten ikuspegi politikoa mahairatzea ekarri behar du.
Zein aurrebaldintzarik gabe, kasu?
Elkarrizketa gauzatzeko lehen premisa baldintzarik ez izatea bada, ez dut uste arazoa elkarrizketa demokratikoa izatea edo ez izatea denik. Kontua da besteen jarrerak onartzea. Esate baterako, elkarrizketa mahaian esertzeko ez da euskal subjetu erabakitzailearen esparrua baldintza bezala onartu beharrik, ezta Espainiako Konstitutuzioa derrigorrez onartu beharrik ere.
Hauteskundeak burutu osteko EAJ, EA eta PSE-EEren arteko gobernu bat ontzat emango ahal zenuke?
Une honetan ez naiz EAko zuzendaritzan, eta hori erantzutea, noski, alderdiaren Batzar Eragileari dagokio. Aukera ezberdinak izango dira eta hori erabakitzea ez da nire kontua.
Baina ikuspuntu bat izango duzu.
Gehiegi hitz egiten ari da haustekundeei buruz eta arazo handiena ez da hausteskundeak burutzea. Arazo nagusiena egun bizi dugun egoera hau gainditzea da. Egoera honek biolentziaren ezaugarria du bere baitan, eta aldi berean elkarrizketa politiko ezarena. Eta ez naiz arazo politikoari bere osotasunean irtenbide bat emateko elkarrizketa beharrezko horretaz ari, baizik eta politikoen arteko eguneroko elkarriketa ezaz. Eta hau bai behar dugula zuzendu aurrerapausoak eman nahi baditugu. Hauxe baita lehen urratsa elkarrizketa politikoari heldu ahal izateko. Ikuspegi honetatik garrantzitsua litzateke, abertzale ez den munduarekin harreman askoz ere leunagoak izatea. Ez dakit horrek gobernu akordio batera eraman behar gaitzakeen, baina oso da inportantea gaur egun dagoen eten politikoarekin bukatzeko.
Urte bat luze joan da EAko idazkari nagusi kargua utzi zenuenetik. Zauriak itxi al dira EAren baitan?
(Irriak) Dimititu nuenean esan nuen orduan baino ez nuela hitz egingo nire dimisioari buruz. Eta hitz hori bete egin dut. Denok ezagutzen ditugu EAko azken kongresuan eman ziren emaitzak eta gehiengo bat atera zela. Gehiengo horrek planteatu duen estrategia ez da bakarrik gehiengo horrena, baizik alderdi osoarena. Beraz, nirea barne. Ni Hezkuntza Sailburu lanetan ari naiz, besterik ez... (Irriak) . Egia .
BERE AZKEN LEGEALDIA OTE?
EAko idazkaritza nagusia utzi zuen orain urtebete. EAk Lizarra-Garaziko Akordioan izan duen zereginaz nahiz bake eta normalizaziorako egin proposamenaz galdeturik, alderdiaren barne eztabaidak direla diosku. Hondarribian bizi den errenteriar honek bere iritziak ditu baina ez prentsa bidez aireratzeko. Zerbait argitu digu ordea: ez du bere burua abertzaleen eta PSE-EEren arteko gobernu batean sailburu gisa ikusten.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Tere Maldonado
#3
Xabier Letona Biteri
#4
Amets Aranguren Arrieta
#5
Mikel Garcia Idiakez
Azkenak
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?
Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.
2025-02-07
Onintza Irureta Azkune
Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen
Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak
Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.
2025-02-07
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute
Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.
2025-02-07
Ainhoa Mariezkurrena Etxabe
'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi
Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.
-------------------------------------------------------
Bertsoa bertsolaritza,... [+]
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
2025-02-07
Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
2025-02-07
Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
2025-02-07
Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
2025-02-07
Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
2025-02-07
Olaia L. Garaialde
Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
Eguneraketa berriak daude