LABURREN ITZAL LUZEA
- Zinegileek jada ez dute bigarren mailako lantzat jotzen, izan ere, Euskal Herrian laburrek duten kemen artistikoa indarberritu egin da. Garai benetan gozoa bizi dute formatu txikiko ikusentzunezko lanek. Horren lekuko, Nazioarteko Zinema Labur eta Dokumentalaren Jaialdia.
1961ean Antonio Eceiza eta Elias Querejetak Laponia Films produktora sortu eta lan bat soilik ekoizteko aukera izango dute, "A través de San Sebastián" labur-dokumentala, alegia. Hamabost urte igaroko dira, 1976ean Bilbon, Euskal Zinemari buruzko lehen jardunaldiak burutzen diren arte. Bertoko filmak, dokumentalak eta laburrak aurkeztuko dira, besteak beste, "Estropada Berria", "Navarra, las cuatro estaciones", "Miradas", "Ere erera baleibu icik subua aruaren" eta "Bost".
Euskaraz filmatutako lehendabiziko laburrak Bertan Filmeak produktorak ekoitziko zituen, "Ikuska" izeneko labur-saila, 20 laburrez osatuta eta 20 zuzendari ezberdinek filmatuta.
Egun, XXI. medearen atarian sartuta, labur gehienek dokumental ukitua galdu dute, fikzioa nagusitu da eta generoek ere formatu txikian tokia hartu dute. Ernesto del Rio Zinebiko zuzendariaren esanetan, laburrak zinema munduan murgiltzeko plataforma bihurtu dira "eta gainera zine ez komertziala jendearengana hurbiltzea da dugun xede garrantzitsuenetariko bat". Paco Valderrama, Gasteizko "Cortada" Jaialdiko zuzendariaren iritziz, egungo zuzendari gazteen artean laburrak egiteko "gogo eta gose handia" dago eta Euskal Herrian gertatzen dena, Estatu osoan gertatzen denaren isla dela uste du. Valderramaren irudiko, laburrak ez lirateke kultozko produktuak bilakatu behar, "jaialdi hauek guztiak desagertzea litzateke egokiena, laburrak zine aretoetan jarri beharko lirateke eta horrela laburren egoera normalizatu".
Euskal Herriko sei labur aurkeztuko dira datorren 27an abian jarriko den Zinebi Nazioarteko Zinema Labur eta Dokumentalaren Jaialdian, gutxi gorabehera urtero aurkezten den zinta kopuru bera. Del Rio-ren aburuz, laburren kalitateak nabarmen egin du gora, "Euskal Herrian laburrak egiten dituztenek profesionaltasun eta esperientzia franko dute, produkzioa asko hobetu da eta dirulaguntzak handiagoak dira".
42 urte beteko ditu aurten Zinebik, aurten izen berria estreinatuz, Europako labur jaialdirik beteranoenak, eta bertatik, egun bestelako proiektu handinahiagoetan lanean diharduten euskal zinegileak pasatu dira. Del Rio-ren esanetan, laburrak pauso bat besterik ez dira, "inor ez da betirako laburretan gelditzen". Iritzi guztiz kontrakoa du Valderramak, laburretan ideien aberastasuna islatzen dela deritzo eta gazteei produkzioa erakusteko tresna bezala ikusten ditu laburrak. Euskal Herrian zine industria sortzea arras zaila dakusate. 80-90ko hamarkadetan bere unea izan omen zuen baina telebista pribatuak ezarri zirenean, bertoko produkzioa asko jaitsi eta Euskal Herriko zinegile anitz Madrilera joan zen. Hori ekiditeko talde tekniko bat eta Euskal Herrian merkatu bat sortzearen beharra dago. Gainera, garrantzitsu ikusten du Valderramak, zinema institutu on bat sortzea, zinegileen % 90ak formatu txikiko ekoizpenak, luzeetara igarotzeko pausu bezela ikusten duen arren, badaudelako laburrak soilik egiten dituzten zinegileak. "Nahiz eta hemen ohitura ez izan, Estatu Batuak, Kanada eta lurralde Eskandinaviarretan, badaude laburrak soilik egiten dituzten zuzendariak. Talde tekniko on bat sortuz gero, kanpotik ere jendea etorriko litzateke ikastera hona".
Lekeitiok baditu zaletu hauetarikoak, 1977an Euskal Zine eta Bideo Bilera sortzeko ausardia izan zutenak. Benito Ansola bere zuzendariak, azken urteetan aurkeztutako laburren kalitateak gora egin izana azpimarratzen du. Aurtengoa 23. edizioa da eta lehenengotik egungora aldaketa nabarmena izan da.
Euskarazko lanak soilik aurkez daitezke jaialdi honetan eta Ansolak beharrezko ikusten du aspaldi abian jarritako proiektuarekin jarraitzea. Saritzen diren proiektuek diru kopuru bat jasotzen dutelako eta horrela, gazteak beraien proiektuekin lanean jarrai dezakete.
Ansolak bestalde, Eusko Jaurlaritzak ematen dituen dirulaguntzak murritzegiak direla dio, "zinegile asko dago laburrak egin nahi baina dirurik ez duena, ahalegin handiagoa egin beharko litzateke dauden hutsuneak betetzeko" .
Lehiaketako zenbakietatik at, hamaika ziklo prestatu dira aurten azaroaren 27tik abenduraren 2a arte luzatuko den 42.ekitaldian. Protagonista nagusi bat izango da: musika. Film eta dokumentaletan lantzen diren doinu, abesti eta bandei arreta berezia eskainiko zaie.
Horren lekuko da "Kantariak eta Soinudunak" zikloa. Bertan musika latinoak zine dokumentalean duen garrantzia jorratuko da. Horretarako, Estatu Batuetako, Brasileko eta Karibeko musikaren bizitasunaren eraskugarri den hainbat film erakutsiko da. Bestalde, "Bilborock eta Jazz" zikloak 60-70eko hamarkadetako pop, rock eta jazzeko musikari garrantzitsuenen emanaldien filmak eskainiko dira. Beatles, Rolling Stones, Janis Joplin, Luis Armstrong eta abarren irudiak izango dira ikusgai.
Zineman berezko pisua duten hainbat pertsonaiek ere ziklo bana izango du aurten: Barbara Kopple, Robert Altman, Peter Greenaway eta Luis Buñuelen omenezkoak antolatu dira, hain zuzen. "Azken Buñuel" izenekoan eskaintzeko, Aragoiko zinemagilearen azken garaian eginiko filmetatik, zazpi aukeratu dituzte. Besteak beste, "Tristana" eta "Viridiana" filmak ikusi ahal izango dira.
Benetazko pertsonek ezezik, pantailetan bizi propioa hartu dutenek ere badute atal berezia. "Animazioko Zinema Amerikanoaren Klasikoak. Begirada ezberdin bat" izeneko zikloan macarthismoaren garaian zentsuratuak izan ziren filmak ikusi ahal izango dira. Besteak beste, Bugs Bunny, Superman eta Mickey Mouse izan ziren zentsuratuak.
Herri eta hiri konkretuek ere beteko dituzte Bilboko aretoetako pantailak. "Iran, planoz plano" zikloak herri horretako zinearen ezaugarri estetiko eta tematikoak jorratuko ditu. "Hiriaren biografiak" atalean berriz, munduko hainbat hirietatik ibilaldia egingo da, zenbait zinegileen eskutik. Ziklo honen bitartez, pertsonaren eta espazioaren arteko harremana eta hirietan gizasemeak duen bizitzeko modua aztertuko dira.
Gai sozialei beste bi atal eskaini zaizkie egitarauan. Horietako bat islatuko du hain zuzen, "Hamabi arrazakeriaren aurka" zikloak. Bertan, hamabi zinegile frantziarrek arrazakeriari buruz eginiko fikziozko film laburrak proiektatuko dituzte. "Aktualitatea luzez"en bestalde, interes handiko gaiei buruzko dokumental luzeak ikusi ahal izango dira. Besteak beste, 1972an Munichen gertatutako sarraskiari buruz Kevin MacDonaldek eginiko "One day in september" eskainiko da.
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.