EUSKALDUN ZAHARREN PARADISU TXIKIA
- Euskara osasuntsu dago Azpeitian, baina, hala ere, oraindik jasaten du gaixotasunik. Horiek sendatzeko asmoz bi euskaltegi gogor ari dira lanean herrian. Udal Euskaltegia eta AEKren Mikelats euskaltegia dira. Aurrena 1984an jarri zen abian, eta bigarrena duela lau urte baino zertxobait gehiago. Denbora tarte honetan guztian, euskararen erabilera bultzatzea izan da euren helburua. Dena den, Azpeitia ez da euskara-ezagutzarekin larrien dabilen herrietakoa, gehiengo handia euskaldun zaharra baita.
1996ko datuen arabera, urte honetan 2 urtetik gorako 13.234 pertsona bizi ziren Azpeitian. Horietatik 11.565 euskaldunak ziren, hots, biztanleria osoaren %87a baino zertxobait gehiago. Erdaldunak ordea 616 ziren (%4,7). Urtetik urtera, gainera, bigarren talde honetan gero eta biztanle gutxiago aurkitzen da, eta euskaldunen kopurua bere horretan mantentzen den arren, ia euskaldunena haziz doa.
Datuok azpeitiarren ama-hizkuntza eta etxean erabiltzen duten hizkuntzaren ingurukoekin lotura zuzena dute. Izan ere, ama hizkuntza euskara dute 11.237 herritarrek, eta gaztelera 2.000 baino gutxiagok. Etxean erabiltzen duten hizkuntzari dagokionez kopuruak antzekoak diren arren, bada desberdintasun txiki bat. Ama-hizkuntza bai euskara eta bai gaztelania duten biztanleak 242 dira, eta etxean bi hizkuntzak erabiltzen dituztenak 972, hau da, laukoitza baino gehiago.
Azpeitian euskarak bizi duen egoeraren inguruko datuen antzekoak dira, ehunekoei dagokienez bederen, Urola bailarako beste herri batzuetakoak. Eustatek 1996an eginiko azterketaren arabera, bai Azpeitian eta baita Azkoitia, Beizama, Errezil eta Zestoan ere euskaldunzaharrak ziren nagusi urte hartan. Partzialki eta guztiz erdaldunduen eta erdaldun zaharren kopurua, ordea, nabarmen jaisten da, batez ere Zestoa, Errezil eta Beizaman. Azkoitian adibidez, zortzi biztanleetatik bat da erdaldun zaharra eta Azpeitian hamabostetik bat.
Zestoak dituen 3.114 biztanleetatik ordea, 245 dira erdaldun zaharrak, eta Errezilen bizi diren 611 biztanleetatik 5 bakarrik. Datuak are deigarriagoak dira Beizamari dagokionez. Orotara, 161 pertsona dira herrian eta hiru biztanle izan ezik beste guztiak euskaldun zaharrak dira.
Trumpen garaipenak, Ukrainako gerraren birkokatze geopolitikoa eragiteaz gain, Europaren apustu belikoa agerian utzi du.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Agintean dauden alderdiek kolpe gogorra jasan dute emaitzetan: Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistak eta Siumut sozialdemokratak aurreko hauteskundeetan lortutako botoen erdia inguru galdu dute, oposizioko alderdien onurarako.
Pertsona lodiek lodiak izateagatik bizi izan duten eta bizi duten indarkeriaren inguruan teorizatzeko espazio bat sortzea du helburu ‘Nadie hablará de nosotras’ podcastak. Cristina de Tena (Madril, 1990) eta Lara Gil (Fuenlabrada, Espainia, 1999) aktibista... [+]
1986. urtean Espainiako Estatuak NATOn jarraitzearen aurkako botoa eman zuen euskal gizarteak. Denborak ematen duen perspektibak oraindik ez du azaldu zeintzuk izan ziren gizartearen arrazoi sakonak gerra erakundean parte hartzeari uko egiteko.
Felipe Gonzálezen... [+]
Martxoaren lehenengo lanegunarekin batera, komunikabideetan azalduko ez diren aldaketak etorri dira EHUn. Azken Lan Publikoko Eskaintzaren ondorioz, ehunka langile –arlo tekniko eta administrazio zerbitzutakoak– orain arte okupatzen zuten lanpostutik atera eta beste... [+]
Bolo-bolo dabil energia berriztagarrien hedapenaren inguruko eztabaida. Sarri askotan, iritsi den proiektu zaparrada desordenatuak eragindako artegatasunak bultzatuta, albiste zein iritzi-artikulu mordoaz gain, hitzaldiak, eztabaidak, mahai inguruak, bideo emanaldiak eta abar... [+]
Lagun asko sumatu dut kezkatuta euskaldun gero eta gutxiagok ahoskatzen duelako elle-a. Haur eta gazte gehienek bezala, heldu askok ere galdu du hots hori ahoskatzeko gaitasuna, idatzian ere nahasteraino. Paretan itsatsitako kartel batean irakurri berri dugu: altxorraren biya... [+]
Unibertsitateko ikasleen artean, maiz topatzen ditugu beste lurraldetakoak ere, bereziki gradu ondorengo ikasketetan. Topaketa horiek badira errealitate berriak ezagutzeko bide, baita besteak entzun eta besteez ikasteko parada ere. Garapenerako lankidetzari loturiko gaiak izan... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Eskolako zenbait gurasok euskalduntzeko egindako ahalegina ikusarazi, eta hezkuntza komunitatean euskararen aldeko jarrerak piztu. Helburu horiekin bultzatu du Autobiografia Linguistikoak ekimena Ramon Bajo ikastetxeko Basartea gurasoen elkarteak, Gasteizko Alde Zaharrean. Pozik... [+]
Donostiako Tabakaleran, beste urte batez, hitza eta irudia elkar nahasi eta lotu dituzte Zinea eta literatura jardunaldietan. Aurten, Chantal Akerman zinegile belgikarraren obra izan dute aztergai; haren film bana hautatu eta aztertu dute Itxaro Bordak, Karmele Jaiok eta Danele... [+]