KULTUR ERAGILEAK KEXU BOTEREAREKIN


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Zuberotarrek berezko jitea dute euskal kulturan. Euskal Herriko bertze nehon baino kultur ekimen gehiago burutzen da biztanleen arabera. Uhaitza, Uztaro eta Sü Azia dira elkarte garrantzitsuenak.


UHAITZA.

Xiberoko Kultur Etxea Mendikotan dago. Herrietako kultur ekimenen zerbitzura dihardu 1978az geroztik. Lau dira langileak, baina ez dute geroa ziurtatua. Maddi Ohienart honela azaldu zaigu: "Orain lanpostu bat kinkan dago. Botere publikoek proiektuen sustengatzeko gure lana beharrezkoa ikusten dute, alta, ez dira ohartzen Uhaitzako langileon beharretaz".


UZTARO.

Arte plastikoaren eremuan dihardute Uztaro taldekoek. Sei lagun ari dira 1989tik. Gonzalo Etxebarria margolariak halaxe erran digu: "Ez dugu laguntzarik ukaiten instituzioetatik. Alta, Zuberoan ekoizten diren ikusgarrietan parte hartzen dugu: dekoratua, bideoa, diapositiba, infografia, serigrafia eta margolaritza lantzen ditugu".


Sü AZIA.

1978an sortu zen. Aro ezberdinak eta tirabiratsuak bizi izan ditu Sü Aziak. Euskarari lehentasuna eman behar ziotenek -Junes Casenave-Harigile lehendakariak eta Allande Sokarros kazetariak- utzi dute elkartea. Battitta Guiressek eta Henri Ilharregi lehendakari berriak hartu dute hauen segida

KULTURAREN EGOERA? ESKIZOFRENIA!
Kontraerran izigarria dugu euskararen eta kulturaren egoeren artean. Batetik, artista mordoa, kreakuntza joria, entzun-ikuskizun ugariak; bestetik, euskararen beherapen azkarra.
Pastorala edo trajedia dugu Zuberoako kulturaren lorea, nehoiz baino gorago dago, bereziki testuen mailaz. Mende laurden batez idazle bakarra izan baitzen Etxahun Iruri; gaur zazpi gara. Lehenago ez bezala, urtero antzerki bat, zenbat urtez biga, beti berriak. Publikoa ere duela hogeita bost urte baino zabalagoa, baina beste lurraldeetako haurridei esker, behera baitoa Zuberoako jendetza.
Trajedian bezala maskaradan, lehia bizia herrien artean: urtero bat, eta zenbat urtez bigar. Baina, jakina, testuen aldetik ez dauka trajeriaren oparotasunik, ez eta mailarik. Antzerki berri kantatu bat sortu da Berzaitzi esker. Iazko "Euskal Spiritu" ikusgarria gogoan. Aurten Bedaxagarren "Ama" ikusi dugu berriki.
Kantuan ere azpimarratzekoa da gure aberastasuna; hor daude izen sonatuak, denontzat ezagunak. Bertsolaritza dugu momentuko lo. Baina, haurren prestatzen ari zaigu Sohütako ikastolan, iragan udazkeneko Etxahun Iruri Sarian ikusi bezala. Bost idazle nagusi badauzka gure lurraldeak, beste seietan halaber oso ezagunak, batuan ere idazten baitute. Azpimarratzekoa Sü Azia eta Uhaitza elkarteen lana, baita Xiberoko Botza irratiarena. Bai, lur emankorra da Zuberoa. Hainbeste dohain, hamabost mila biztanleren artean, harritzeko ere bada!

EUSKARA BURUZ PIKO. Bizkitartean ez gaitu itsutu behar egoera distirant horrek: arrosaz aberats bada, arantzaz askoz ere joriago! Buruz piko behera doa Zuberoan euskara. Hiltzeko arriskuan dago ez badiogu azkar heltzen euskaltzale guziok. Haurrei ez du erakasten guraso askok, dela delibero hotsez dela utzikeriaz. Eta ikasten duten haurrek eskolan sartu baiko galtzen dute. Hilgarria da halaber telebistaren eragina. Azken ondorioetaraino garaitzen ari zaigu frantses ideologia jakobinoa: euskara, hizkuntza pribatua! Beraz ghettoan hetsi gara, eta han hiltzen ari. Non ez garen ateratzen. Hain zuzen ere, aski orduz etorri zen abertzale kontzientzia. Hari esker sortu Mauleko ikastola 1972an, geroztik Basabürükoa. Berantago gela elebidunak eskola publikoan. bitartean AEK-ko Gaü Eskolak. Hauek dira haziak eta kimu berriak.
Maule-Sohütako saltegietan euskaraz entzuten da berriz arruntean: haur batzuk beren amarekin, eta haien etsenpuari esker, gehituak ere ausartzen dira beren artean, ahapetik ari gabe. Baina zerbait egin behar dugu azkar eta finki, lore horiek lur pixka bat eta ur tzorta bat ukan dezaten hazkurri. Euskal eskolak eta irratia eta kultura elkarteak atxiki! Hautetsiak inarrosi podere publikoek bai diruz bai legez laguntzak eman ditzaten!
Horretarako, ghettotik atera behar dugu, beste eskualdeetako euskaldunei eskua luzatu, ez bakarrik diruaren hartzeko pastoraletan bezala, baina haiekin lan egiteko sail guztietan. Gure espiritua dugu lehenik zabaldu behar. Ahomihizkoa ez da segur aski euskararen hazteko: irakurri behar da. Beraz, irekidura, lana, batasuna eta borroka dira gure lau kartak: euskarak irabazi behar badu Zuberoan, azkar eta finki erabili behar ditugu. Hori dugu jokoa, hil ala bizikoa


Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


2025-03-07 | Euskal Irratiak
Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak bere 90 urteak ospatuko ditu

"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]


“Topaketa antiinperialistak” egingo ditu Askapenak martxoaren 15 eta 16an Bilbon

Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Bi eskumen berri bere gain hartu ditu Jaurlaritzak: atzerritarren lan-baimena eta meteorologia-zerbitzua

2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten. 


Duplak egin du aurtengo Herri Urratseko abestia

Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen. 


2025-03-06 | Haizea Isasa
Kasu, ez gitxu lo!

“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.

Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]


Eskuin muturrarekin lotura duen alemaniar batek egin zuen Manheim hiriko auto harrapaketa, ez etorkin batek

Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]


2025-03-06 | Mara Altuna Díaz
Mary Kim Laragan-Uranga, AEB-etako euskalduna eta AEK-ko ikaslea
“Euskara ikasten dut AEBetara emigratu zuten nire aitona-amonen ahalegina eta sustraiak ohoratzeko”

“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]


Feminismo antimilitarista: ezinbesteko borroka Martxoaren 8an eta beti

Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]


Manu Ayerdiren kontrako auzia behin betiko artxibatu dute, instrukzioa epez kanpo luzatu zelako

Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]


Feminista sindikalista ala sindikalista feminista

Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.


Eguneraketa berriak daude