BALAITUSEKO ITZULIA

  • Gailur hauek guztiek Balaitus sostengatzen duen kontrahorma osatzen dute eta hori dela kari, mendi horien mazelak zeharkatuko ditugun gure ibilbidean ezinezkoa egingo zaigu Balaituseko gailurra begiztatzea, gure ikuspunturako mendi hauen gibelean kukuturik baitago. XIX. mendean Peytier eta Hossardek, edota Bouilleko konteak bere hiru alabekin egindako balentriak errepikatuko ez baditugu ere, ibilaldi luze bezain osatu honetan mendi multzo honen inguruan sortutako laku urdin-berdexkak ezagutzeko parada izanen dugu.
Lourdes eta Argeles-Gazost elkarren segidan iragan ondoren, Arrens-Marsouserako bidea hartuko dugu. Arrenseko haraneko herririk nagusienetik hegomendebalerantz abiatuko gara, Arrenseko errekak sortzen duen bailara estuan zehar, Techeko laku artifizialeraino iristeko. Hura igaro eta bidetik jarraituz Migouelouko lakurako ibilbidea hasteko aparkalekua ere atzean utziko dugu. Handik kilometro batera, Bedouteko pinudiaren ondoan, bukaerako aparkalekura iritsiko gara. Kotxea hemen utzita ibilbideari ekingo diogu, galtzeko arriskurik gabe, ederki balizatuta baitago. Bedouteko pinudia sigi-saga igaroz, Suyeneko lakurako bidea lasaia da, beti hegoalderantz. Ianeko Piriniotako Parkean barna gabiltza eta aise izango zaigu basahuntz piriniar taldeak urrutitik begiztatzea, erne beraz.
Suyeneko lakuaren paretik, bidea bitan banatzen da. Ezkerrekoa itzulerako erabiliko dugu, hots, hortik bueltatuko gara; orduan, eskuinekoa hartuta eta Doumblaseko borda aldera, Larribeteko aterperako bide aldapatsuari ekingo diogu. Larribeteko erreka alboan dugula, bide xume hau zinez zoragarria da: pinudia zeharkatu ondoren Larribeteko bailaratxoaren lautadara aterako gara, aterperako azken aldapa sigi-saga igotzeko segidan, harri granitikoen artean.
Larribetekoa hamarkadetan zehar Balaitus igotzeko asmoz etorritako eskalatzaileei ostatu eman dien aterpe historikoa da. Gaur egun lo egiteko 80 leku eta dutxak eskaintzen ditu eta eguzki-panoez hornituta dago argi indarra sortzeko, bere arkitektura modernoak behialako aterpeen arku zorrotzeko estiloa errespetatzen duelarik.
Piriniotako Ibilaldi Handiaren derrigorrezko etapak, Col Noir, Baranne eta Lavedaneko lepoetako sarrera ematen du eta inguruko lakuak ezagutzeko txango lasaiak ere eskaintzen ditu. Batcrabère edo Batbielh lakuak, esate baterako.
Aterpearen atzetzik Garenèreko atakarantz doan xenda hartuko dugu, aurrerago Batcrabèreko lakuetara amini bat jaisten dena, hain zuzen. Palas eta Artouste mendien oinetan sortzen diren Batcrabereko laku ederretatik hego mendebalerantz igotzen den korridore batetik Micoulaouko lakura helduko gara, eskuinetara okertzeko jarraian. Malkardi itzelen artetik, Batcrabèreko lakuak menperatzen dituen muino harritsuetara iritsiz, ianeko Palasen ezkerretara begiztatzen den Lavedaneko lepo alderantz jarraituko dugu.
Lepo honen azken zatia elurtegi iraunkor batez estalita egoten da, baina agorrilaren hondarreko egunetan ez du aparteko arriskurik; beste garaietan, aitzitik, pioleta eta kranpoiak erabili beharko zenituzkete.
Lepo gogor honek eskaintzen digun ikusmira paregabea da. Iparraldean oixtian igo dugun bailara eta Batcrabèreko lakuak; mendebalean Palaseko gailur garbala inguru oro menperatzen duela; eta hegoaldean, ianeko Aragoiko lurretan, gure hurrengo helburua, Arrieleko lakuak.
Haietara Lavedaneko lepotik tentu handiz jaitsiko gara ingurua zinez malkartsua eta linburra baita. Jaitsiera hau izanen da nonbait ibilaldiko zatirik gogor eta arriskutsuena.
Hala ere, berehala helduko gara Arrieleko lehenengo lakura, bere kokapen bikainaz gozatuz. Ezkerretik zeharkatuko dugu, bigarren lakua ere eskuinean uzten dugularik. Arriel Beheko lakutik iragan ostean, ezkerretara joko dugu, hegoekialderantz alegia eta horrela Frondellako gandorren mazelen zehar, Piedrafitako zirkoan bertan, Respumosoko urtegira hurranduko gara. Aitzinean, zirko osoa menperatuz, Fatxa Handiaren bisai dotorea.
Piedrafitako aterpea eskuinean utzirik, ekialderako bidea hartuko dugu Camploplanoko urtegira iristeko. Bere gibelean, Peyre, Fatxa Handia eta Gavizo Cristailen magaletan hedatzen den zelai zabalean, historiaurrekoa izan daitekeen tumulu eskerga upatzen da bi metrotik gorako altueraz. Indusketa batek historiaurreko izaera baieztatuko balu, goren kokatutako Piriniotako tumuluetariko bat izango litzateke, 2.200 metrotan. Hala ere, ez gaitu harritu behar historiaurreko oroitgarri hauek goratasun hauetan kausitzeak, bestaldeko bailaretan, Fatxako lepoa igarota, Lubosso eta Goleko goilautadetan garai bereko megalitoak kokatzen baitira.
Campoplanoko lautada lasaitik Peyre St-Martingo mendateko igoera errazari ekingo diogu, Piedrafitako zirko alderako bista ederrez gozatuz altuera hartu ahala. Mendateko harrizko kaosa iragan ondoren, jaitsiera leunak Remouliseko lakuen parera eramango gaitu. Zonalde hau basahuntz piriniarrak ikusteko biziki egokia da... Ibilaldi osoan zenbat ikusi ditugu? Adi egon zarete?
Jaitsieran sigi-saga eginez Labassako lautadatxora iritsiko gara, Ledormeureko aterperako igoera hasten den leku horretara, hain zuzen. Guk, ordea, aitzinago jarraituko dugu, iparralderantz beti, jaitsiera luze, lasai eta etengabean, hastapeneko bidegurutzera atera arte, Suyeneko lakura heldu aitzin. Aparkalekura iristeko oraindik kilometro bat falta bazaigu ere, puntu honetan esan dezakegu Balaituseko itzuli bikaina osatu dugula

Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude