"EZ DAKIT HERRI NORMALA IZAN NAHI OTE DUGUN"
- Kalean da Jokin Muñozen hirugarren liburua, Alberdaniaren Zerberri sailean argitaratutako "Atlantidara biajia. Memory boom". Etxauritik bere jaioterri Castejonera lau egunetan egindako "biajia" kontatzeko du, hainbat gogoetez lagunduta.
Aitzakia? Nik gauza bat oso argi nuen abiatu aurretik: neure burua mendira bota behar nuen, hau da, karlisten garaian aipatzen zen "echarse al monte" esaera hura egin behar nuen. Baina nire kasuan "echarse al monte" izan da, ez arma bat eskuan, baizik eta Heineken lata batzuk aldean. Egoera pixka bat ezohiko horrek eman zidan bide gogoeta inkonexoak egin ahal izateko. Horregatik gogoeta askok batzutan gehiago dute eldarnioetatik benetako erreflexioetatik baino.
"Atlantidara biajia" titulua "Memory boom" azpitituluaz lagundu duzu. Zer esan nahi du azken honek?
Hori deskribatze aldera, kantutegiari heldu diot: "Hator, hator, mutil etxera", Xalbadorri buruzko "Non hago, zein larretan..." kantu famatua... Ematen du beti joandakoei etortzeko, bueltatzeko esaten ari garela. Uztazu pakean! Auskalo zergatik joan diren! Liburuan aipatzen dut oso modu ironikoan Elkano euskaldunak biderik luzeena bilatu baino ez zuela egin etxera bueltatzeko.
Eta zergatik Atlantida?
Azken ideia hau konstantea da liburu osoan zehar. Gipuzkoar eta bizkaitarrak Nafarroa ezezagun dutela diozu hainbat pasartetan ironikoki: Nafarroa eta Bascongadak elkarganatzeko EB, Ehiztarien Batasuna, "bide ezin gureagoa izan litekeela", Bizkaiko eta Gipuzkoakoak ardo gorri napar edo nobia bila doazela Nafarroa hegoaldera...
Horregatik liburuan azaltzen den tonu ironiko hori. Gauza asko ezaguntzat edo ziurtzat jotzen dira, eta planteamendu unitario horiek pixka bat kritikatzeko erabili dut ironia hori. Kritika horiek oso modu kaustikoan emanak daude, egia da, baina kaustiko eta ironiko izate hori aukera literario bat izan da azken batean. Horren beharrean sentitzen nintzen, eta behar hori ikusten nuen euskal literaturaren barruan; autokritika, baina ez autokritika serioa, autokritika umoretsua. Beti entzun izan dut kritikak serioa behar duela izan; Ez. Kritika izan dadila, zergatik ez, pixka bat ludikoa.
"Noain, Amaiur... Oraingo gazteek gogoan duten gerra bakarra Galaxietakoa da, edota bideo-kontsoletan egiten dituztenak". Hala ikusten duzu hemengo gazteria?
Oteiza ere kritikatzen duzu, frontoiaren espazio hutsean "euskal arimaren eztakizer aurkitu uste zuelako".
Hasteko, oso gauza zeremoniotsua da, "el vacío", "el frontón", "el alma euskaldun"... Gure belaunaldian frontoia ez zen pilotan aritzeko, frontoia zen txoko ilun bat porroak erretzen hasteko, edateko... Kendu nahi izan diot Oteizaren teoria horri zeremonialitate hori.
Nori zuzendu zatzaizkio hau idaztean? Nork irakurriko du?
Ni ez nator bat kritika serioak behar direla esaten dutenekin, "kritikak bai, baina ez daitezela tontakeriak esan". Ez, kritika batzuk serioak izango dira, eta beste batzuk izango dira umoretsuak, ludikoak, kaustikoak eta ironikoak.
Momentu batean aipatzen duzu bakea lortzen bada, "ez dakit ba, jendeak etsiko ote duen Teruel bezalako herri arrunt bat izaten".
Gauzak botatzeko izan duzun gogoa ikusita, hainbat kontuk erretzen zaituela dirudi, suminduta bazeunde bezala. Hala da?
Sumindura? Ez dakit nork esaten zuen; uste dut godoek esaten zutela gauzak bitan pentsatu behar direla: lehenengo mozkortuta zaudenean, eta bigarrenean sano zaudenean. Nik mozkortuta nengoenean idatzi nituen eguneroko apunteak, eta horri forma eman nion sano nengoenean. Antzeko zerbait egiteko beharrean gaude denok.
Bi aldarte horiek bereizi dituzu baina nola planteatu duzu idazkera? Esaldi motzak, iradokitzaileak, hitz jokoak... ageri dira sarri.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]