LABIRINTOTIK ALDE EGITEKO HEGOAK PRESTATZEN

  • "Ikaro" ikuskizuna estreinatu berri du Maskarada konpainiak. Ikaro eta labirintoa gaur egungo gizartearen metafora gisa hartuta, adierazpide ezberdinez osaturiko muntaia dugu: Juan Carlos Perezen zuzeneko musika, antzerkia, dantza garaikidea eta bideo irudiak.

2021eko uztailaren 15ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Benetako gertakari bat hartu dute "Ikaro"ren abiapuntutzat: duela ez asko Getxon hil zuten arlotearen hilketa lazgarria.Istorioaren haria Ikaro gaztearen bizitzari lotua dago. Beste gazte asko bezala, Ikaro, bere labirintoan bizi da, eguneroko errutina lasai eroan: bere ama eta lagunekin dituen harremanen gorabeherak, lan kontuak, eta abar irudikatzen zaizkigu. Pertsona, irudi eta labirinto berriak agertu ahala, ordea, astindu galanta hartuko du bere bizimoduak. Adibidez, liluratuko duen neska ezagutzean, maitemintzearen gazi gozoak biziko ditu. "Mundu guztiari gertatzen zaizkion gauzak islatu ditugu. Baina ibilbide horretan aurrez aurre topatzen ditugun hormatzarrak, uste dugunaren kontrara, guk geuk eraikitakoak dira. Gizabanako bakoitzaren errutina inguruko pertsonekin dugun harreman profesional edo pertsonalen ondorioa baino ez dela iradokitzeko, alegia" dio Carlos Panera zuzendariak.
Alabaina, hau guztia kontatzeko modua arras berezia hautatu dute. Labirintoaren metafora unibertsaletik abiatu eta errealitate kaleidoskopikoari buruzko ikuskizuna eraiki. Ideia honen inguruan lan eginez, oso modu librean esperimentatu dute, bai musika arloa, bai antzerkikoa ere. "Ikuskizunaren mezua hala ere ez da batere hertsia, izatekotan olerki dramatikoa da. Izan ere, muntaia osatzeko hizkuntza ezberdinak dituzten jokalariak aukeratu ditugu; batzuk dantza garaikidetik datoz eta besteak antzerki naturalistatik. Hartara, entsegu ugari egin dugu espresio molde berera egokitzeko. Emaitza, gure ustez, hainbat adierazpideren bidegurutzean dago". Ikaroren rolean Asier Zabaleta dugu, "Agur titan" laneko dantzaria, eta Dedalorenean aldiz, Iñaki Urrutia (euskaraz) eta Patxi Ugalde (gazteleraz).Josu Mujika aktoreak prentsaurrean esan zuenez "antzerkia eta dantza uztartzearen kontua guztiz atzeratua dago oraindik Euskal Herrian. Europan erabat normala dena, hemen ezer gutxi lantzen da eta egiten denean gainera, Frantziatik bereziki kopiatzen da. Hori dela eta, 'Ikaro' bezalako ikuskizuna oso lagungarria izango da jendea nahasketa hauekin ohitu dadin". Dantzariek maiz jotzen dute antzerki moldea lantzera. Antzerkilariek berriz, oso gutxitan alderantziz. "Guk hortaz, mugimenduak zer adieraz dezakeen jorratu nahi izan dugu, hitzak erabili behar izan gabe; pantomima, hau da, gorputz eta keinu bidezko antzerki-mota, hitza bezain adierazgarria izan daitekeelako".
Muntaiaren dramaturgia testu poetikoz osaturiko puzzlea da eta, testuak gainera, testuingurutik aterata daude, pertsonaia egoera ezohikoetan jarriz. Horri lotua, "istorioaren garapenean testuak ez dira zati esanguratsuak, berez duten indarrarengatik txertatu ditugu. Mugimendua, keinua eta irudiak dira benetako haria". Borges, Benedetti, Brecht, Cocteau, Kavafis, Pessoa, Sarrionandia eta beste zenbaiten testuak errezitatzen dizkio Dedalok Ikarori galdutako iparra aurki dezan.


"QUADROPHENIA" GOGOAN.

Aldi berean, beste ezerk bezainbesteko garrantzia du Juan Carlos Perez mutrikuarrak berariaz sortutako musikak. Bera pianoan, Fran Iturbe gitarra eta programazioan, Fernan Irazoki perkusioan, Mikel Irazoki baxua zein teklatuan eta Carlos Panera gitarran.
"Ikaro"ren estreinaldia nahita atzeratu egin zen, Juan Carlos Perezen izen bereko azken lanarekin batera atera zedin. Hamar kantak osatzen dute diskoa: "Insert coin", "Hippie", "Bueltak eman", "Blues", "Egun laburra", "Ama", "Erresiñularena", "Ikaro", "Zeruan zehar" eta "Jainko berriak".
Juan Carlosek hasieratik garbi ikusi zuen "Ikaro"k estetika pop bat eduki behar zuela, ikuskizunari jarioa emango ziona, "ez genuen topikoan erortzerik nahi; Ikaroren sinboloa oso anbiguoa da eta arriskua zegoen 'deja-vu' efektua sortzeko. Bi aukera zeuden: antzezlan bat girotzeko musika egin edota sinfonia moduko bat. Nola Carlos Panera eta biok garai berekoak garen, 'Quadrophenia' edo 'Tommy' bezalako opera rock horiek izan ditugu buruan. Baita Joseba Alcaldek atera zuen 'Ezekiel' disko xelebre hura, poema sinfoniko kutsukoa. Gainera, Itoiz sortu aurretik, 18 urte genituela, opera-rock bat taxutu genuen. Beraz, hori kontuan hartuta ekin genion lanari".
Sormen lana izan da zailena, "dexente kostatu zait hitzak egitea; beldurra neukan obran ageri diren poeten testuak astunegiak gertatzea musikatzeko, musikak bere hizkuntza duelako eta poesiak beste bat. Letrak arinak izatea nahi nuen, nahiz eta Ikarori buruz jardun. Musikaren trenbidea jarraituko lukeen lana, erraz entzuteko modukoa. Zerbait xelebrea egiteko baimena genuenez, Fran Iturbe eta biok, programazioa ere erabiliz kantak janzten joan gara. Baina noski, lau diskurtso ezberdinak egonik, musika fintzen joan gara, harik eta beste elementuekin ongi integratu arte. Azkenean, ordubete pasatxo irauten duen muntaia geratu da".
Hurrengo emanaldietarako datak eta lekuak oraindik lotu ez badituzte ere, datozen hilabeteetan Euskal Herrian zehar mugituko dute "Ikaro" ikuskizuna. Nolanahi ere, ez dira emanaldi anitz izango, obrako musikari nahiz dantzariek beste konpromiso profesionalak dituztelako

HEGAL BATEAN PISUA JARRITA ERE
Ikuslea hasieratik hegan jartzen du Ikarok; eta amaiera arte hor atxikiko du airean gustura labaintzen. Berdin dio ikuskizun hau betiko molde narratibotik ateratzeak, hots, hasiera, korapiloa eta amaiera; ez du halakorik, azken batean, irudikatzen duen gaur egungo gaztearen labirintoak irtenbiderik ez duelako.
Gogora dezagun greziar mitologiako mitoa: Dedalo arkitektoak labirintoaren irtenbidea kontatu zion Minos erregearen alaba zen Ariadnari. Eta honek Teseo bere maitaleari lagundu zion bertan gizakiak jaten zituen Minotauroa hil zezan. Mendeku egarriz, Minos erregeak. Dedalo eta Ikaro bere semea Kretako labirintoan sartu zituen. Irteera aurkitu ezinik zeudela, argizariz egindako hegoak asmatu zituen bertatik hegan alde egiteko. Hegan hastean baina, Ikaro eguzkira gehiegi gerturatu eta bere hegoak urtu egin ziren, itsasora behin betiko eroriz. Alegia, Ikaro ezin dela aske izan, ez aldeetara joanez ezta gora hegaldatuz ere.
Idoia Zabaletaren koreografian dantzariak hegalariak bailiran mugitzen dira jantzi limurkorrak soinean dituztela. Aldizka ageri diren erloju handien bidez errutina azpimarratzen zaigu. Eszenografia halaber, minimalista da; gizartean jasaten dugun etengabeko irudi bonbardaketa hiru dimentsiotan ageri zaigu, bertigoa ere sortzeraino. "Ikaro" honi hala ere, gorago hegaldatzea falta zaio. Irudiaren "dramaturgiak" deitu ohi zaie beste sormen iturrietatik edaten duten lanei. "Ikaro" ere mestizaje berri hauen baitan koka genezake. Gizaki ederrenak arraza ezberdinak nahastuz lortzen direla diote adituek. Esaldi hori ordea, ez da arte espresabideetara beti aplikagarria. Esperimentazioaren izenean denak ez duelako balio, ulergaitza gertatzea nahi ez badu bederen. Eta lan honetan dantza eta musika ongi lotuak dauden bitartean, hitza eta bideo irudiak, lekuz kanpo bezala daude. Gure irudiko ez daude ongi txertatuak pantomima eta dantzarekin. Eta, ahotsak, euskarazko bertsioan behintzat, ez du distirarik, metalikoegia dirudi.
Dena den, ilungune horiek argitzeko hor dugu Juan Carlos Perezen musika, ikuskizunaren bizkarrezurra bilakatzen dena. Erritmoa ezarri eta pertsonaien aldarteak adierazteaz gain, aipatu elementuak ere bere hegalpean jartzen ditu, hauek ez baitira gauza beren kabuz bakarrik igotzeko. Edota gehiegi estaltzen ote ditu? Nahiz eta zentzuen bidez lortu ulermenaren bidetik baino, lan gozagarria da

MASKARADA: 20 URTE MASKARA ALDATZEN
Oholtza gaina ikerketa egiteko ere badela oso present izan du konpainia bilbotarrak, beti ere euskara hobetsiz. Aurten gainera, hogeigarren urteurrena dute. Bernardo Atxagaren "Jimmy potolo eta zapataria" haur antzerkia izan zen lehena 1980an. Harrezkero, lan anitzak taularatu dituzte, hala nola, idazki literarioen moldaketak: "Harrizko Aresti hau", "Marxkarada", "Ernesto izatearen garrantzia" Oscar Wilde-rena, Antonio Skarmetaren "Nerudaren postaria", 200 emanalditik gora egin dituena, "Landalan" antzerki musikala Oskorrirekin, baita bakarrizketak ere: Patrick Süskind-en "Kontrabaxua", Stanislav Lem-en "Izarretako bitakora". Alta bada, "Ikaro" esperimental honekin "atsedena" hartu ondoan, esku artean duten hurrengo lana antzerkiaren ohiko ildora itzuliko da


Azkenak
2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut

Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude