KEZKA ETA ZALANTZA AURTENGO ANTXOAREN KANPAINAN
- Euskal arrantzaleak hasiak dira jada antxoaren arrantzan, nahiz eta ez jakin zergerta daitekeen Frantziako Estatuko arrantzaleek nazioarte mailako akordioak betetzen ez badituzte. Aurtengo harrapaketa datuak ere jakinkizun daude.
Arrantzu baliabideen urriak harrapaketen kuota mugatzera eta debekatutako guneak jartzera bultzatu du Europako Batasuna. Aitzitik, Frantziak bere kuota Portugalek lagatako 3.000 tonatara zabaltzea ahalbidetu du Bruselak. Kantauriko armadoreek lagapen horren aurkako helegitea aurkeztu dute Europako auzitegietan, baina oraindik ez da honen inguruko erabakirik hartu. Eta behin-betiko epaiak bost urte iraun ditzake. Euskal eta kantauriar armadoreak kezkati daude, noski. Kantauri Itsasoan 232 untzi dira antxoaren arrantzuan dihardutenak: 110 Hego Euskal Herrian, 65 Kantabrian, 45 Galizian eta 12 Asturiasen.
Ezagun denez, euskal-kantauriar flotaren eta frantziarraren arteko arrantzu moduak desberdinak eta bateraezinak dira. Frantziarrak arrantzu baliabideak agortzen dituen sare pelagikoak erabiltzen ditu, eta euskal-kantauriarrak berriz, baliabide hauek askoz gehiago errespetatzen dituen modu tradizionalak. Elkarren arteko gatazkak saihestearren, akordio batera iritsi ziren: Espainiako Estatuak 9.000 tonako kuota trasbasatuko zuen eta flota frantziarrak bere jarduna etengo martxoaren 21etik ekainaren 1era bitartean.
Orain arte, nola edo hala, akordio horiek errespetatu egin dira. Gaur, ordea, euskal-kantauriar flotak uste du trasbase hori ezin dela gehiago eskaini, EBk kuota %52ra mugatu baitu; eta Europak Espainiako Estatuari ezarritako Harrapaketa Onargarrien Guztizkoa 14.000 tonakoa da. Egun, 9.000 tona horiek trasbasatzea heriotza litzateke euskal-kantauriar flotarentzat. Akordio batetara heltzeko negoziazioetan aritu dira administrazio biak. Arrantzualdia hasterako Frantziaren hitzezko konpromisoa lortu zen: hitz emandako egunean bere flotak geldiaraziko zituen. Artikulu hau zuen eskutara heltzean, agian, nobedaderen bat izango da honen inguruan.Oraindik konpontzeke zegoen beste arazoa Portugalek Frantziako Estatuari trasbasatu beharreko arrantzu kuota zen (3.000 tona). EBk bere oniritzia emana zion trasbase honi, Bizkaiko Golkoak bizi duen arrantzu asetze egoera ezagutu arren. Eusko Legebiltzarrak aho batez eskatu zuen trasbase horren indargabetzea; Espainiako Gobernuari eskatu zion EBaren aitzinean helegite urgentea aurkez zezan.
Espainiako Gobernuko Nekazari eta Arrantza Ministerioak ez zion jaramonik egin eskakizun honi; ohiko helegitea aurkeztu zuen. Ez zuen, inondik ere, euskal eta kantauriar arrantzaleek eskatutako indargabetzea galdegin.
Arrantzaleen kezkak haratago doaz. Arazoaren muinera heltzen dira, hots, arazoa agortuegi dagoen itsaso batean egiten den harrapaketa da. Euskal arrantzaleak beldur dira ez ote duten flota frantziarrak agortutako (1.600 tonak gainditu dituztela, alegia) itsaso bat aurkituko. Hainbestekoa da Bizkaiko Golkoak bizi duen gainarrantzu egoera, ezen euskal kofradiak beraiek baitira, kala hauen birsortzea bultzatzeko, diruz lagundutako debeku aroak proposatu dituztenak
1960tik 1980ra bitarteko bi hamarkadetan urteko 40.000 tona antxoa harrapatzen bazen batez beste, 1999an 10.500 tona besterik ez ziren harrapatutakoak. 1980tik 1998ra berriz, urteko 14.000 tona harrapatu ziren batez beste.
Nolatan halako aldaketa nabarmena? 1950etik 1985era dihoan aldian, Espainiako Estatua Europako Batasunean sartu aurretik, harrapaketa sistema itxiturarena zen, eta gehienez ere 30 metroko sakoneran. Hau zen tradizionalki euskal eta kantauriar arrantzaleek erabiltzen zuten sistema. Orduan 400 bat untzi zeuden eta 5.000 bat arrantzale. Adituen esanetan, ustiaketa neurrizkoa zen.
1985 eta 1986 urte bitartean, bi gertakari garrantzitsu izan ziren: Espainiako Estatua EBn sartu zen (eskubide historikoak errespetatuz) eta sare pelagikoa erabiltzen hasi ziren antxoa arrantzuan. Garai honetan, jada, harrapatutako arrain kopurua urteko 40.000 tonatakoa izatetik, 14.000 tonatara jaitsi zen. Kontuan hartu behar da garai honetan untzi kopurua 400dik 270era jaitsi zela, baina horrek ez du berez ezer esan nahi, untzien modernizazioak ekarritako hobekuntza teknikoek antxoaren bilaketa asko errazten baitute.
Euskal flotaren azken hamarkadako harrapaketa datuek agerian uzten dute aipatu beherakada. Urtez urte aztertuz gero, 1990ean 12.581 tona antxoa harrapatu ziren, eta 1991n 6.391 tonataraino murriztu zen kopurua. 1992an gorakada txiki bat antzeman zen, 15.343 tonatara iritsi baitzen. 1993an 14.434 tona harrapatu ziren, eta ostera 12.743 tonatara jaitsi 1994an. 1995ean bigarren igoera txiki bat izan zuen harrapatutako kopuruak, 14.850 tona batuz, eta 1996an beherakada txiki bat izan zuen, 14.005 tona jaso baitziren. 1998 urtean harrapatutako kopurua 8.500 tonataraino urritu zen, baina 1999ko arrantzualdiak egoera irauli zuen, harrapatutako 10.503 tona antxoek 3.750 milioi pezetatako (150 milioi libera) sarrerak ekarri baitzituzten.
Gauzak horrela, argi gorri guztiak piztu dira. Alde batetik, euskal erakundeetako ordezkariek diotenez, EBk arrantzu produktibistari bakarrik egiten dio jaramon, arrantzu tradizionalistaren kaltetan.
Itsas Geroa elkarteak ere salatu du egoera hau: "Frantziak untziak desegiten ditu Europako Batasunaren konplizitatearekin pelagiko gehiago egiteko". EBren konplizitate hau antzematen da Portugalek Bizkaiko Golkoan pelagikoa erabiliz harrapatu zezakeen kuota (3.000 tona) Frantziari trasbasatzea onartu zuenean.
Itsas Geroak ez du ulertzen, europar zientzialariek hamabost urtez Bizkaiko Golkoko antxoaren arrantzuaren egoerari buruzko ikerketa eta lanak egin ondoren, nola ez ote duten ondorioztatu arrantzua geratu egin behar dela. Ondorioz, Itsas Geroak NBEk 1994ko azaroan ezarritako badaezpadako neurriak lehenbailehen betetzea eskatu du. Neurri honek dio arrantzu intentsiboak eta batik bat txikitzaileak debekatu daitezkeela. Horregatik eskatu du Itsas Geroak 46 paraleloaren hegoaldean arrantzua aldi baterako etetea, sektore tradizionalak biziraun ahal izan dezan
Zenbait untzi ezin izan da itsasoratu, tripulazio egokirik ez zuelako. Hala onartu dute euskal kofradietako iturriek eta jada jakinarazi dute beste lurraldeetako jendearengana jo beharko dutela. Eman dituzten arrazoien artean daude itsasoko lanaren gogortasuna edota ziurtasun eza. Bestalde, gazteek nahiago dituzte lehorrean egin beharreko lanak, egonkorragoak, ez hain gogorrak, eta aisialdirako aukera ematen dutenak.
Euskal untzi-jabeek diote eskulan gaitua lortzeko arazoak dituztela. Sektore honek guztira 11 enpresa, 57 untzi eta ia 1.000 langile biltzen ditu. 1999an bere negozio bolumena 15.000 milioi pezetakoa (600 milioi libera) izan zen. Sektore honek krisi larria ukan zuen 80ko hamarkadan eta egun lehiakortasun maila altua du, salerosketa eta merkantzia zehatzetan duen espezializazioari esker. Espezializazio honek Euskal Herrian ez dagoen pertsonal gaitua eskatzen du. Duela urte batzuk, aldiz, langile gaitu asko ateratzen zen bertako untzi eskolatatik. Egun, berriz, euskal gazteek ez dute merkataritza-nabigazioan ere lanik egin nahi
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
