Ezin dugu ukatu gaur egun komunikabideek eta teknologia berriek gure bizitzan duten presentzia. Zenbat telebista ote daude batez beste etxe bakoitzean? Zein herri dago herri aldizkaririk gabe? Zenbat egunkari ditugu aukeran goizero? Zenbat iragarki ikusentzuten ditugu egunean zehar? Nork ez du nabigatu Interneten? Haurrek ez al dituzte nahiago bideo jokoak baloia eta bizikleta baino?
Hainbat komunikabidez inguratuta bizi gara eta horrek gure bizimodua aldatu du, guregan eragiten baitute. Baina, eragin hori nolakoa da? Ona ala txarra? Onuragarria ala kaltegarria? Handia ala txikia? Nola jokatu behar dugu horren aurrean? Zerbait egin behar al dugu?
Baietz uste duen hainbat talde bada: Euskal Herrian Heko kolektiboa, Katalunian MitjansXarxa d'Educadors y Comunicadors, Valentzian EntreLÍNIES, Madrilen Apuma, Kanarietan Colectivo Pedagógico M.A.V.I.E., Andaluzian Grupo COMUNICAR eta Galizian Pé de Imaxe. Hezkuntza eta komunikazioa oinarri dituzten taldeak dira, eta hauetan biltzen diren hezitzaileak eta komunikatzaileak asmo batekin elkartu ziren: komunikabideek gizartean eta hezkuntzan duten eragina aztertzeko. Izan ere, komunikabideen aurrean kritikotasuna eta hausnarketarako gaitasuna izatea oinarrizkotzat jotzen dute, eta hori landu egin behar da. Horretan laguntzea da beraien zeregina.
Euskal Herriko Heko kolektiboa duela lau urte sortu zen, eta berriki legeztatu da elkarte juridiko bezala. Bertako partaideak hezkuntza eta komunikabideen mundutik datoz; irakasleak, kazetariak, komunikabideetan lan egiten duten profesionalak, psikologoak, pedagogoak eta abar dira. Guztiek behar bat ikusten zuten; komunikabideek hezkuntzan duten eragina aztertzea eta gizartean sortzen diren galderei eta premiei erantzutea. Elementu mediatikoek gero eta nabarmenago kontrolatu eta zuzentzen duten mundu honen garapen zorabiagarria ikusirik, hezkuntzaren eta komunikazioaren munduko profesional hauek beraien ahalegina eta lan ildoak bateratzeko premia sentitu zuten. Hedabideen gorakadak gure gizarteari egiten dizkion desafioei aurre egiten saiatu nahi dute.

Oro har, komunikabideek gizarteko esparru anitzetan dute eragina, baina talde hauek hezkuntzara mugatu dira, eta hedabideek hezkuntzan dituzten ondorioak aztertzeko lana egiten dute. Era berean, komunikabideen arloa oso zabala da, ezin da dena batera aztertu, eta Heko kolektiboa telebistarekin hasi zen.

azaltzen digu Hekoko kide den Elena Sarasak.

baieztatzen du Sarasak.
Hori konpontzeko irtenbide bat ikusten dute Hekoko kideek: alegia, ikusentzunekoetan alfabetatzea. Zer esan nahi du horrek? Komunikabideen aurrean jarrera aktiboa izatea.

Programa horiek martxan jarri dituzte eta hainbat esperientzia aurrrera atera ahal izan da.

Kataluniako Mitjans taldeak ere telebistaren gaia jorratu du. Heko baino urte gehiago daramatza hau guztia lantzen, eta ikastetxeetan somatu duten gabezia handiena gai honetako heziketarik eza da. Mavi Dolç Mitjans taldeko kidearen ustetan zera gertatu da:

Eta hori gutxi balitz, telebistaren erabilpena ez da egokia izan kasu gehienetan. Izan ere, Mitjanseko kideek uste dute nahiko frogatua dagoela telebistaren diskurtsoa botereak zentratzen duela, berak nahi dituen balioak eta ezagutzak bultzatzen dituela ordenu soziala mantentzeko, eta hori eskolan ez azaltzea gogorra iruditzen zaie.

dio FrancescJosep Deó kideak.
Telebistaren aurrean dagoena hezi egin behar da, ikusleak aktiboa izan behar du eta pantailan ikusten duena kritikoki jasotzeko gai izan behar du.

dio ziurtasunez Deók.
Heziketa hori zertan oinarritzen den galdetuta, kodea ezagutzean datzala diote Mitjanseko kideek.

azaltzen du Deók.

dio Dolçek:

Eskolan telebista ikusteko hezitzea ongi dago, baina ez dugu ahaztu behar etxean ere ordu asko pasatzen ditugula telebistaren aurrean. Kontsumo horren aurrean ere neurriak hartu behar dira, eta familiak aholkatu egin behar dira. Egiteko zaila izan arren, Mitjans taldeko kideek hainbat gauza proposatzen dute.Adibidez, telebistak ez duela egongelako lekurik garrantzitsuenean egon behar diote, altzari itxi bateanedo kokatzen saiatu behar dugula. Honekin haurrek erakargarritasuna eta interesa beste gauzetan bila dezaten lortuko genukeela diote. Horrez gain, gurasoek semealabekin egoten saiatu behar dute telebista pizten dutenean, eta ematen duten informazioa komentatu eta gehitu behar dute.
Beste proposamen bat ere luzatzen dute: bideoa erabiltzea. Gurasoek semealabentzat interesgarritzat jotzen dituzten programen sailkapena egin dezakete bideoarekin. Horrela, menu propioa egin daiteke, eta ez dago telebistaren programazioa jarraitu beharrik. Programazio horretatik nahi dena aukera daiteke, eta orduan baino ez piztu telebista. Intereseko programa batetik bestera dauden denbora tarteak bideoan grabatuta dauden programekin, dokumentalekin, bideo dendako edo kioskoetako bideoekin eta abar bete daitezke.

Ikastetxetik irten eta gizartera begira jarrita, beste zenbait esparru ere lantzen ari da. Mitjans taldeak, adibidez, administrazioarengana eta komunikabideengana jo izan du hainbat gauza aldarrikatzeko, eskatzeko eta salatzeko.

Asmo horrekin jarri zuten salaketa bat TVEn Chavo izeneko programa mexikar bat kentzeko eskatuz.

kontatzen digu Deók. TVEk berak ere zoriondu egin omen zituen salaketa oso ongi idatzia zegoela esanez, nahiz eta ados ez egon jartzen zuenarekin.

gehitzen du Dolçek. Haur eta gazteen programaren jarraipena egiten dute, eta baita programa orokorrarena ere. Ikertu eta kritikatu egiten dituzte, eta interesik ez dutela edo ezer berririk ez dutela esaten iruditzen zaien programak izendatu egiten dituzte.

Komunikabideek ezezik, administrazioak ere badu bere erantzukizuna gai honetan, bere eskuetatik igarotzen baita hainbat lege eta arau. Esaterako, Madrilgo Ministerioak autoerregulazio hitzarmena sinatu zuen telebistekin 1993ko apirilean. Hitzarmen horretan telebista guztiek eta administrazioak berak hitza hartu zuten lanak eta ikerketak egiteko eta telebistako eduki hezitzaileen gaineko sentsibilitatea adierazteko. Telebistak informatzeko, entretenitzeko eta hezitzeko balio duela esaten zen, eta benetan hezitzeko alderdi hori kontuan har zedin sinatu zuten hitzarmena.
Sinatzeak, ordea, ez zuen hitza betetzea ekarri, eta horregatik mugitu ziren Mitjans taldekoak.

Kontzientzia piztea da lehenengo pausoa, eta horren ondotik etortzen dira gainerako ekimenak eta neurriak. Hezitzaile eta komunikatzaile hauen erronka horri loturik dago. Lehendabizi, komunikazioan hezitzeko planteamendua eta beharra erakustarazi nahi dute. Bigarrenik, komunikazio edukiak hobe daitezen saiatzen dira, batez ere telebistaren kasuan. Ildo horretatik, edozein publiko motarentzat, eta ez haurrentzat soilik, egokiak iruditzen ez zaizkien edukiak salatzen dituzte. Eta azkenik, Hezkuntza eta Komunikazioa ikastetxeko curriculumetan sartzeko beharra aldarrikatzen dute