Gaurkotasun handiko gaia da pilotaren «osasun egoera»rena. Denbora asko ez dela hedabideetan irakurri eta entzun dugu pairatzen ari omen den krisiaren zurrumurrua. Gaur egun gizartean zabaldu den iritzia zalantzagabea da: «Pilota osasuntsu dago». Gure ustez, lehen guztia ez zen hain beltza eta orain ere ez da hain argia.
«Negarti»en artean Iztueta nabarmenduko genuke. Pilota jokoaren egoera tamalgarriaz kexatzen zen. Bere ustez, oso denbora laburrean desagertzera kondenatua zegoen kirol hau. Baikortasunaren gailurrean berriz, esku pilotako enpresari batzuk daude. Pilotaren egoera ezin hobea dela aldarrikatzen dute, beren baieztapenak ezkerreko paretako esku pilota profesionalaren gorakada sozialean oinarrituz.
174 urte igaro dira Iztuetaren iragarpen haietatik eta bizirik jarraitzen dugu. «Izan edo ez izan» ez da artikulu honen muina, azterketa sakonago bat egin behar da. Diagnostiko hau zehazten saiatuko gara adierazle bakar bat erabiliz, gure ustez, pilotaren benetazko egoeraren nahiko adierazgarria dena: pilotari lizentzien kopurua.
Espainian pilotak beste kirolekiko duen egoerari lehen begirada bat ematea proposatzen dugu. Kirolen Kontseilu Gorenak argitaratutako datuei erreparatuz gero, 600.000 futbol lizentzien eta poloko 140en artean, 62 kiroletako zerrendan, pilota hogeita bigarren postuan dagoela ikusten dugu. 20.194 lizentzia ditu kirol honek.
Futbolak eta ehizak bakarrik dituzte 400.000 lizentzia baino gehiago. Bigarren talde batean, 100.000 eta 200.000 bitartean, saskibaloia eta golfa daude. 50.000 lizentzia gainditu baina 100.000 iristen ez direnen artean judoa, karatea, arrantza, tenisa, atletismoa, eskubaloia, boleibola, mendi kirolak eta eskalada, neguko kirolak eta tiro olinpikoa daude.
20.000 eta 50.000 lizentzien artean, pilotaren aurretik daude taekwondoa, txirrindularitza, urazpiko jarduerak, igeriketa, bela, petanka –ez dakigu zuei, baina guri, kirol honi diogun errespetua aurretik argi azalduz, petankak pilotak baino 2.000 lizentzia gehiago izatea zeharo harrigarria egiten zaigu– eta patinajea.
Egia da ondorio zehatzagoak lortuko genituzkeela disziplina bakoitzaren kirol asoziazionismo maila ezagutuko bagenu, baina hala ere zenbaki hauek gure lekuan kokatzen laguntzen digute. Jende ugari ibiltzen da pilotan (bereziki modalitate errazenetan) gozamen hutsagatik eta ez dute kirol lizentzia bat izateko beharrik ikusten. Pierre Sabalok Frantziako Federazioaren egoeraren kalkulua egiten du bere «La pelote basque» liburuan. Guztira, 18.000 lizentziaz eta 60.000 benetazko praktikatzaile baino gehiagoz mintzo zaigu. Proportzio bera jarraitzen badugu, Espainian pilotarien benetazko kopurua 67.000tik gorakoa litzateke.
Kirolen Kontseilu Gorenaren datuetara itzuliz eta gure «lehengusu»ekin alderatuz, tenisaren oso azpitik gabiltza –82.570 lizentzia, pilotarekiko ahaidetasun historiko handia du; non dago eta non gaude–, eta distantzia handiagora jarraitzen gaituzte mahaiko tenisak (5.972), badmingtonak (3.828), padelak (3.515) eta squashak (1.404).
Espainiako pilotari lizentzien banaketa geografikoari dagokionez, zenbait burutazio gehitu nahiko genuke. Sei federaziok 1.000 bazkideen kopurua gainditzen dute eta seiren artean guztiaren % 84,5 banatzen dute: Nafarroa (3.124), EAE (2.562), Valentzia (2.178), Gaztela-Leon (2.063), Katalunia (1.837) eta Madril (1.301). Besteen artean, bat bera ere ez da iristen 500 lizentziatara. Asturiarren kasuak arreta berezia eskatzen du, 55 lizentziarekin bakarrik (azken postuan dago) paletan eta pala motzean errendimendu bikaina lortzen ari baitira. Honek baieztapen hau zalantzan jarrarazi beharko liguke: «kantitatetik dator kalitatea».
Emakumearen partehartze urria datu garrantzitsua da eta hausnarketara bultza beharko gintuzke. Espainiako Kirol Federazioan lizentzia guztien % 3 da bakarrik. Beste behin ere Frantziako Federazioa jarraitu beharreko eredua da; bere egoera itxurosoagoa da: lizentzien % 15 emakumezkoena da.
Bi federazioen konparaketarekin jarraituz, euskal partehartzea bi kasuetan antzekoa dela ikusten dugu. Hego Euskal Herriko lizentziek Espainiako Kirol Federazioaren % 41 esan nahi dute; FFPBn % 43 Ipar Euskal Herritik dator.
Zenbat garen galdetuz hasi dugu artikulua. Kuantitatiboki erantzunda gelditzen da, kualitatiboki zuek erabaki: asko gara? Gutxi gara? Gu hau erantzutera bakarrik ausartzen gara: gehiago izan beharko genuke