Manezaundi, nafar abertzalea
Neure liburutegiko xoko batean neukan ahantzirik. Duela aste batzuk, ordea, berriz eskuratu eta irakurtzen hasi nintzen. Huraxe nire harridura!
Bi gauza harrigarri eriden nituen liburuan. Lehendabizi, Manezaundiren euskara zaulia, azkarra, erraza, aberatsa, guztitarakoa. Nafarroa Behereko laborariei entzuten diedanaren antzekoa.
Beti egiten dudan bezala, gustatzen zitzaizkidan esaldiak azpimarratu, ordenagailuan sartu eta magnetofonean grabatu nituen, gero noiz behinka irakurri eta entzuteko.
Eta bigarrenik: Manezaundi egiazko eta zinezko abertzale zela ohartu nintzen.
ZER
Definizio egokia. Nazionalista guztientzat balio duena.
Zer da, ordea,
euskal abertzale
Beste ezaugarriak, bigarren edo hirugarren mailako ezaugarriak dira. Batzuk egiazko abertzale izateko kapitalista edo neoliberala edo sozialista edo komunista edo maoista izan behar dela diote.
Inoren usteei begirune ekarriz, horiek guztiok ez diote abertzaletasunari kolorea baizik eransten. Etxea zuriz edo gorriz edo berdez pintatu behar dela. Nork bere gustua. «Eder edo itsusi, zein begik ikusi» dio esaera zaharrak.
Manezaundik izan zituen bi alderdi horiek. Euskara maite-maite zuen. Euskal Herria askatua, jareinda, laxatua ikusi nahi zuen.
Ez dago artikulu batean haren esanak errepikatzerik. Aurreneko lerrotik azkeneraino ikusten da, baina, Manezaundik bihotz zola-zolan zeraman euskararentzako amodio sendoa.
Ikus bestela zer dioen: «Nik gogo bihotzian ez dut yaidura bat bezik; eskuara, bethi eskuara».
Liburuaren 4. ataleko artikuluak «Euskarari Buruzkoak» dira. Hor aztertzen dituen euskararen gorabeherak egungo egunekoak direla ematen dute.
Maisu eta apez erdaltzaleek euskarari egiten dioten makurra deitoratzen du. Eskoletan euskara zapaldua dela. Jendea, neskatoak batez ere, euskaraz mintzatzen ahalketu egiten direla. Euskara galduz doala. Euskara galduz gero, berriz, Euskal Herria suntsitu egiten dela. Guztiak euskaraz ikastera sustatu nahi lituzke.
Manezaundik arrazoi handiz miretsi egiten du baserritarren eta laborarien euskara:
«Horiek dira gure
academico
ZAZPI
«Eskualdun gehienek uste dugun baino anitzez hitz gehiago baditugu gure eskuaran (...) herri edo eskualde bathian ez dutenak bertze lekhutan khausitzen direla. Eta ze hitz ederrak eta egokiak!».
Gure egunotan gertatzen ari den euskararen berpiztea ikusi izan balu, Manezaundi poztu egingo zen, seguru asko. Jakin askok, hitz egin, ordea, oraindik ere guttik egiten badu ere.
Eta bigarrenik: Euskal Herriaren kezkak bihotza urratzen dio.
Manezaundiren askatasun egarria ikusteko «Zer ginen eta zer giren» izenburu duten bost artikuluak irakurtzea aski da. Artikulu horiek Nafarroako ikastetxe guztietan irakurri beharko lituzkete.
«Erraiten nuen lehengo aldian nola Espainiarrek garhaitu eta menperatu ginituzten gudu garratz baten ondotik».
Askatasuna ez galtzeko, Nafarroak eta nafarrek gogor borrokatu zutela. Espainolek nafarren gogoen bortxara menperatu eta azpiratu zutela Nafarroa. Manezaundi bezala, egia horretaz nafar guztiak ohartuko balira, Nafarroako giroa goitik behera itzulikatuko litzateke. Manezaundi nafar abertzalearengandik zer ikasirik badugu euskaldun guztiok
Erromatar Inperioko hiri gehienetan kartzelak zeudela pentsatu arren, garai hartako espetxeen arrastorik ia ez da aurkitu aztarnategietan.
Berriki, ordea, Matthew Larsen Kopenhageko Unibertsitateko arkeologoak Korintoko erromatar espetxea identifikatu du. 424... [+]
Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz... [+]
Kazetaria eta giza eskubideen defendatzaile sutsua. Munduko Medikuak, Apoyo Mutuo edota SHM gobernuz kanpoko erakundeekin lan egin izan du boluntario eta kazetari moduan. Hainbat komunikabidetan hamaika erreportaje plazaratu ditu Greziako Chios irlatik, hala nola Mediterraneoko... [+]
Hondarribiko Alarde tradizionala eta Jaizkibel konpainia desfilatzen aterako dira, urtero bezala, irailaren 8an. Baina orain arte EAJk gobernaturiko udala Abotsanitzek eskuratu du eta egin dituen aldaketek hautsak harrotu dituzte Alarde tradizionalean. “Konpainia guztiak... [+]
Eroriko askoren artean badira lorpenak ere. 35 urte inguruko ama gazte batek galdetzen zidan aurreko batean nola arraio lortzen zuten beraien eskolan etxean euskara jaso ez zuten ikaskideek etxetik euskaldunak ziren neska-mutikoek bezain ongi ikastea eta hitz egitea euskaraz... [+]
Olinpiar Jokoek eta Paralinpiarrek dakarten "festa" gutxietsi gabe, kostu sozial, ekologiko eta ekonomiko izugarria eragin dutela dioten ahotsak ere badira, entzun nahi izanez gero. Horretan dabiltza Frantziako Legebiltzarretik, LFI Frantzia Intsumisoa alderdiko... [+]
Udaldian, erretiratuok ez ohi dugu opor goserik, eta patxadaz aztertu ahal ditugu gure inguruko gorabeherak. Hori dela-eta, gai batzuek harriduraz harrapatu naute, eta honako hauek dira.
Espainia. Eurokopak eta Olinpiar Jokoek uda osoa bete dute. Aldez aurretik, esan behar... [+]
Mugak Zabalduz karabanarekin, Bosnia Herzegovinako Bihac hirian, Nihad Suljic aktibistak Drina ibaia Balkanetako hilobi handiena dela azaldu zigun. Ahantzi ez daitezen, topatzen diren hilotzak identifikatzeaz eta ehorzketa emateaz arduratzen da, merezi duten duintasuna aitortu... [+]
Dagoeneko ez dakit bero olatuek burmuina kolpatuta gauden, betiko hipokrisia den edo logika sistemiko hutsa den, baina dakigunaren, esaten dugunaren eta egiten dugunaren arteko arrakalak, kezkaz haratago, harridura ere sortzen dit, batez ere uda giroan. Albisteak, ikerketak,... [+]
Salvador Illa Generalitateko president izendatzeko oinarrietako bat PSC-ERC arteko ituna izan da. Ez da itun subiranista inondik ere, baina hainbat alorretan ate berriak zabal litezke, ohikoa den PSC-PSOEren balaztaren estrategia politikoa berriz ere nagusitzen ez bada,... [+]
1994ko urtarrilaren 1ean, ehunka indigenak aurpegia estali zuten, Mexikori eta munduari esateko: “Nahikoa da!”. Ordutik mundu osoan eredu bihurtu da EZLN, autonomiaren eraikuntza helburu, herri indigenak bizi daitezen, kapitalismotik at. Egungo egoera, ordea, inoiz... [+]
Mugitzeko eta ibiltzeko zailtasunak dituzten 5 urteko bi ikasleri asteroko baso-eskola saioa egokitu zaie Irungo ikastetxean: muga eta beldur artean hasitako erronkak onura, garapen eta ikasketa handiak izan ditu. "Oso babestuta dauden ikasleak dira eta basoan aske uzteak... [+]