FRANCHO NAGORE: "BATERA JOAN BEHAR DUGU"

  • elkartea sortu zenetik. Hiztun berria da, eta fablak batzeko ahalegin garrantzitsua egin du. Chunta Aragonesista –CHA– alderdi abertzaleko militantea ere bada.

2021eko uztailaren 21ean
G

aur arte erabili izan dute ikasleek Francho Nagorek 1977an kaleratu zuen «Gramatika», bosgarren edizio berritua batez ere. Egun Huescako Magisteritza Eskolan –Zaragozako Unibertsitatekoa– eskolak ematen ditu.
Gobernu aldaketa egon da Aragoiko Diputazioan azken hauteskundeen ondorioz. Aragoera hizkuntzarentzat aurrerapausorik ekarriko al du aldaketa honek?
Itxaropena behintzat badaukagu. PSOEko Marcelino Iglesias da orain lehendakari, Aragoiko Alderdi Erregionalistaren –PARen– laguntzaz, eta hasieran ele eder anitz izan dira. Orain ele horiek betetzea da kontua, lehen ere PP-PAR gobernua egon zelarik entzun baikenituen. Baina tira, Iglesias Ribagorzakoa da, katalan hiztuna eta hasieran behintzat sentsibilitate berezia agertu du.

Zeintzuk dira epe laburrean dituzuen erronkak?
Hezkuntza sailekoekin izandako lan bileretan adibidez, jarrera positiboagoa sumatu dugu. Aurtengo ikasturtean zaila bada ere, datorren urterako irakasleen egoera erregularizatzeko xedea daukate. Iaztik hezkuntza eskumena dauka Aragoiko Diputazioak eta orain arte Madril, Aragoi eta udalen artean egon den nahastea konpondu beharko luke. Katalanezko 30 irakasle izan dira orain arte eta aragoerazko lau. Lehenengoen egoerari begira pentsatu dute neurria, baina guri dagokigunean ere arduratuko direla espero dugu, lana duintzeko une ezin hobea da behintzat. Eskoletan aragoera ikasgaia emateko xedea azaldu digute Hezkuntza sailekoek, eta oso aitzina begira bestelako ikasgairen bat aragoeraz ematekoa ere bai.

Gainontzean, zein egoera juridiko dauka aragoerak?
Hizkuntzen legea ere laster egingo dutela uste dugu. Aurreko agintaldian txostena prestatzeko eskatu zioten talde bati, neroni barne, eta hor dago abiapuntu gisa hartu nahi badute. Ez dut uste dagoen moduan onartuko dutenik, baina zerbait behetik jota egin arren, izanen lukete PSOE, PAR eta CHAren babesa. Gertatzen dena da, legea garatzeko borondaterik gabe alferrikakoa dela eta horretarako, diruz hornitu behar da. Hor dugu duela laupabost urteko adibidea. PPk egin zuen aragoeraren eskualdea mugatzeko legea eta hor dago geldi. Hortaz, onartu ondoren bideratu egin behar da eta ekonomikoki lagundu.
Horretarako onuragarria litzateke aragoeraren elkarte aholkuemaileren bat sortzea. Katalanaren kasuan argi dago Institut d'Estudis Catalansek izan behar duela, ia denak ados daude horretan, Ribagorzan Valentzian daudenen antzeko erregionalista batzuk aurka egon arren. Baina aragoerarenean nork egin behar du lan hori administrazioaren aitzinean? Guk, Conselloak, egin genezake, baina badaude sentsibilitate guztiak ez lituzkeela bilduko diotenak, guk Aragoi osoan baina, batez ere, aragoera mintzo den eskualdean egiten baitugu lan eta Zaragozan Ligallo edo Nogara bezalako taldeak daude, edo irakasleen APLA elkartea, eta beharbada denak biltzen gaituen erakunde berria beharko litzateke. Baina hori bai, elkarrekin joan beharra oso garrantzitsua da. Administrazioak, hain gutxi izanik eta elkarrekin haserre eta batasunik gabe ikusten bagaitu, jai daukagu. Zentzuz jokatzea nahitanahiezkoa da eta bakoitzaren protagonismo xedeak bazterrean utzi behar ditugu.

Zaragozako unibertsitateko irakaslea ere bazara. Zein da giro horretan dagoen jarrera?
Ikaragarria da, hemen baititugu etsairik handienak. Ni Filologia Hispanikoko departamenduan nago eta % 90 aurka ditut. Beraien iritziz, aragoera hizkera lokalak baino ez dira, Erdi Aroko aragoeraren arrastoak, eta ondorioz, ikertzea eta gordetzea baino ez dute nahi. Irakaskuntzaz, arautzeaz, ofizialtzeaz eta abarretaz ez dute deus entzun nahi


Azkenak
Donostiako metroko Mirakontxa-Easo zatiaren lanek %164ko gainkostua dutela salatu dute

Satorralaiak plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]


Haur miopeen gorakada handia, kezka iturri: “Kanpoan jolastea oso inportantea da”

Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]


M8an faxismoaren kontra eta aliantza feministen alde egingo du Euskal Herriko Mugimendu Feministak

Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]


M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


Eguneraketa berriak daude