BESTE BALOI BAT LAPIKORA


2021eko uztailaren 19an
Kirol gehiegi ematen duela leporatzen zaio ETB-1i. Pilota ia egunero eta futbola ere, ostiralean izan ezik. Ez zaie arrazoirik falta hori uste dutenei. Ez baita gaikako kate bat, orokorra eta euskarazko bakarra baizik. Asteburuan kirolak egundoko pisua du, larunbat nahiz igandean, eta astean zehar, programazioan kirol emankizun askotxo sartu izan dute ETB-1ean, gaueko programazioa («Gaur egun», «Bertatik bertara», «Goenkale» eta «Sorginen laratza») aztoratzeraino; futbola, pilota edo saskibaloia dela. Horretaz jabetuta, neurri hau hartu du ETBko zuzendaritzak. Bestetik, irizpide ekonomikoa erabili dute kirola bigarren katean ematen hasteko, futbolarekin egiten den inbertsioa errentagarria izan dadin, bai audientzia, bai publizitateari dagokienez.

«Sakonean aztertu eta gero hartu da erabaki hau, momentuz Errege Kopako sei partidak izango dira. Bestelako zurrumurruak etxeko sukaldekoak dira»
azaltzen digu Mikel Olazabal ETBko kiroletako buruak. Goi mailako futbola, pilota, txirrindularitza ETB-1ean ematen jarraituko dute.

«Telebistan konpetentziari erreparatzen diozu, oso bitarteko aldakorra delako. Gu lehiakorrak izaten saiatzen gara, gure buruari muzin egin gabe baina, hau da, badakigu ETB-1ek duen eta izango duen garrantzia euskararen normalkuntzan»
.
Uneotan, bi esklusiba nagusi ditu ETBk: futbol ligakoa eta Errege Kopako aipatu 6 kanporaketa. Pilotan berriz, urtean ehun partidatik gora ari da ematen, bi jaialdi, estelarrak, bigarren mailakoak, zesta, erremontea, eta abar. Saskibaloian, ACBko esklusiba Canal + eta Sportmania-k dutela, TAUren ligako 10 bat partida eman ditzakete. Saporta kopan, aukera handiagoa izanda ere, TAUkoek oso zail dute kanporaketan aurrera egiteko.

«Programazio irizpideak beraz, ezin dira epe erdira edo luzera egin, emaitzen arabera baino».

GUERREROREN USAINA

. Inork ezin dezake uka ETBk egin duen ekarpena euskara bultzatzen.

«1983tik hona, harrokeria litzateke sekulako lana egin dugula esatea. Guk behintzat, oso gustura bete dugu kirol esklusibak euskaraz burutzearen erronka»
. Horri lotua, tiradizoko film baten haria jarraitzeko ikusleak gutxieneko maila behar duen bitartean, kirola bezalako produktu esklusiboak euskaraz emanez gero, ez da beharrezkoa, narrazioa irudiaren osagarria baita.

«Orain erraza da, baina garai batean buruhauste franko izan genituen euskara kirolaren hizkuntza teknikora egokitzeko. Kazetariez gain, kirolari izandakoak ere trebatu dira. Nire irudipena agian ez dator bat Euskaltzaindiako kideek dutenarekin, baina tira, jendeari dagokio gure ekarpena ona, halamoduzkoa edo erdipurdikoa izan den esatea. Guk bitartean, hobetu nahian segituko dugu»
.
Kirol emanaldien egituran, nolabait esateko, kazetari bat egoten da narrazioaz arduratuta, bigarren bat elkarrizketak eta egiteko, eta aditu bat, kirolari ohia izaten dena (Genar Andrinua eta Juanan Larrañaga futbolean). Orobat, 1 Formulako emanaldietan, estudioan dauden bizpahiru adituek jasotzen diren irudien gaineko beren iritzia ematen dute. Txirrindularitzan ere, proba luzeak direnean, Euskal Herriko Itzulia edo Euskal Bizikletan kasu, solasaldi antzekoa izaten da.

«Emankizunetan euskara jasoa erabiltzeari garrantzia ematen diogu. Guretzat, euskaraz txukun samar moldatzea kirol jakin horretan aditua izatea bezain pisuzkoa da-eta»
. «

Adituak ezaguna eta erakargarria izan behar du, gainera. Aukerak hortaz, askoz murritzagoak dira»
diosku Olazabalek.

«Hori guztia lapikora bota eta gero dena ongi ateratzea ez da erraza, are gutxiago jakinda zuzenean aritzen direla. Eta ez pentsa, balizko aditu dexente baztertu dugu euren euskara maila nahikoa ez zelako. Nire ustez, gure oraingo adituek ezaugarri horiek bete ez ezik, ikuskizunari ere ekarpen bat egiten diote, euskaldungaiek erraz jarraitzeko moduan»
.
Gure ingurumarian zoritxarrez, kirolean ere gaztelera dugu jaun eta jabe. Ezin ahantzi hainbat tokitan, tabernak nahiz etxe partikularretan, ETB-1eko irudia atxiki arren, jendeak bolumena jaitsita eta gaztelerazko irratia piztuta ikusten dituela partidak. Horrek noski, egundoko eragina du euskaraz erdal maileguak erabiltzerakoan. Hartara, erdarakadak maiz entzuten dira, hala nola, «beste gol bat igo da markagailura», «korner berri bat», edota «Guerrerok usaina dauka area barruan».

«Gu saiatzen gara ahal den erdarakada gehien baztertzen; horretarako ETBko euskara sailekoak ditugu lagun, okerrak zuzendu eta esamolde berriak proposa diezazkiguten»
gehitzen du Olazabalek.


ERRUSIAR ESATARI XELEBREA.

Estatu mailako irratietan, estilo sutsua nagusitu da, Argentina edo Brasilgo esatarien etorriak kutsatua. Telebistan aldiz, ezberdina da. Telebistak berak markatzen du emisiorako estiloa eta, irratiak ez bezala, ez du hainbeste deskribatzen, ardatz nagusia irudia eta bertako giro soinua direlako.

«Narrazioaz arduratzen den kazetariak bera osagarri bat dela pentsatu behar du, nahiz eta saskibaloia edo futbolak atletismoak baino gehiago laguntzen duten tonu bizi batean jarduteko. Futbolean adibidez, plano orokor batean, baloia nork daraman esan behar du; ez ordea ezker edo eskuin hegaletik sartzen ari den, hori bistakoa da-eta»
.
Estiloaren kontua bestalde, aldatuz doa kultura batetik bestera. Mikel Olazabalek oso gogoan du Realak Minsk-eko Dinamoren kontra zuen norgehiagoka bat.

«Errusiar esatari bat ezagutu eta seko harrituta utzi ninduen. Bera hona etorri zen partida Bielorrusiarako zuzenean ematera, eta guk lagundu genion, eroso sentitu zedin. `Txuleta' moduko batzuk eta guzti egin nizkion. Emanaldia hasia zela, konturatu nintzen ez zuela fitsik ere esaten. Isilune luzeen ondoren, tarteka bi hitz botatzen zituen, eta hori zen dena. Korner bat zegoenean ere juxtu-juxtu esaten zuen. Hamaika ikusteko jaioak gara! Nik ondoezik edo bihotzekoak emanda zegoela uste nuen. Zurbil-zurbil zegoen, gainera. Kezkatuta, ea zerbait gertatzen zitzaion galdegin nion eta berak ezetz, lasai egoteko; hori, errusiar estiloa zela. Lasaitu ederra hartu nuen. Gero, Argentinara zoaz, eta sekulako hitzjarioa dutela ikusten duzu, eta gola denean, zer esanik ez, ordu erdiko oihua. Gu berriz, erdibidean gaudela esango nuke»

Azkenak
2024-10-18 | ARGIA
Langile bat hil da Lizarran, biltegi batek eztanda egin ondoren

56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.


Beldurra espazio komun gisa

Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]


Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]


Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea
“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]


Zergatik daude Renfeko trenak inoiz baino grafiti gehiagorekin margotuta?

Garraio publikoaren zerbitzuaren gainbeheraren barruan, alde estetiko hutsa bada ere, ohikoa bilakatu da trenak margoturik ikustea eta, behingoagatik bada ere, ez da arrazoi ekonomiko hutsengatik, langileek azaldu dutenez.


2024-10-18 | Hala Bedi
Makroproiektuen aurkako manifestaziora deitu du Gasteizen Araba Bizirik!-ek, urriaren 26rako

“Araba ez dago salgai” eta “Makroproiekturik ez” lelopean egin dute deialdia. Urriaren 26an elkartuko dira 18:00etan “etekin pribatuak bermatzera” bideratuta dagoen eredu energetikoa eta “instituzioek jokatzen duten papera”... [+]


2024-10-18 | Urumeako Kronika
‘Hariak’ zinemaldia erresistentzia istorioen lekuko, azaroaren 7tik 17ra Hernanin

Aurtengoa hirugarren edizioa izango da, eta memoriaren gaia hartuko da ardatz, Kulturarteko Plaza Feministan.


2024-10-18 | Uriola.eus
Bazter Fest ospatuko dute Bilbon azaroaren 9an, protagonistak emakumeak diren hip-hop jaialdia

Azaroaren 9an, emakumeak protagonista diren hip-hop jaialdia ospatuko dute, 17:30etatik aurrera. Jaialdiak urtez urte hip-hop eta rap estiloetan ibilbide ezaguna duten emakume artistak bildu izan ditu.


Xamarrek ‘Orhipean, Gure Herria ezagutzen’ liburuaren edizio berria aurkeztu du

Gaur Donostian Orhipean, Gure Herria ezagutzen liburuaren edizio berria aurkeztu dute. Bertan Izan da egilea Xamar eta berarekin batera Antton Luku, Isabel Isazelaia eta Lander Majuelo.


Eguneraketa berriak daude