EUSKAL MUSIKARI ILEA LUZATU ZITZAIONEKOA

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jabetu behar duzute, gaurko gaztedi yeye hoien artetik atera behar dutela, bihar gure herria zuzendu behar dutenak». 1965eko udan idatzi zizkien hitzok Arantxa Gurmendik Zeruko ARGIAren «Gazte naiz» sailean yeyeak kritikatze zituztenei. Baina, batzuk ez ziren berehalakoan horretaz jabetu. 1966ko otsailaren 23an Lehen Euskal Abesti Berrien Jaialdia burutu zen Donostiako Victoria Eugenian. Laboa, Lete, Iriondo, Lertxundi... aritu ziren, baita Biurriak eta Yoloak taldeak ere. Ez Dok Amairuko kideak, finean. «Erritmo berriko» abestiak entzun ahal izan ziren bertan, Beatles, Prestley edo Hollidayren bertsio euskaratuak. Euskal yeyeak azaldu ziren taula gainean. Aurreko urtean Juan Antonio Letamendiak zera idatzi zuen: «Denak nahi dute personalidade berezi bat izatea: ilea luxe, jantzi beltzak, deadar, marru ta arrantzak izugarriak, edo dena dala. Halere ahaztu dute bere jatorrizko ezaugarririk sakonena, bereziena: bertako hizkuntza». Concurso de Artistas Noveles zelakoan parte hartutakoez ari zen. Bada, urte bete pasa ez zela ile luzeko marrulariak euskarazko jardunean ziren. Ez, ordea, denen oneritziz. Jaialdia gogorki kritikatua izan zen hainbat egunkaritan eta antolaketa lanetan jardundako Jarrai antzerki taldekoek anonimo bana jaso zuten. Pekatua omen zen erritmo horiek euskararekin nahastea (irakurri bestela eskuinean jaso dugun artikulua).
Nemesio Etxanizek 69an esan bezala, Ez Dok Amairukoak azaldu artean euskaraz kantatu kantatzen zen, «baina kanta berririk eta modakorik ez batere, Iparragirrenak eta hola». Eta, nonbait, Iparragirrerekin soilik jarraitu nahi zuen batek baino gehiagok.
Hauen zoritxarrerako, Los Bravos-en «Black is black» «Beltz-beltza» bilakatu zen Yoloak-en ahotsetan, «Gazte naiz» sailean euren iritzia ematen zuten yeyeek eta seminarioetara ere iritsi zen haien eragina: 1967an lau apaizgaiek Enarak taldea sortu zuten. Taldekideen esanetan «munduan zear abesten diran abesti yeyeak, gure euskera antziñekoa baña oraindikan gazte onetan ere berdin-berdin abestu litazkeala adierazi nai genuke».
Baina, etorri bezala, yeyeen moda joan egin zen. Ez Dok Amairun «protesta» kantua eta kantautoreak nagusitu ziren. Ramon Saizarbitoriak «Gazte naiz»en idatzi bezala, «gazteak, izan zaitezte yeye edo nahi dezutena, baina lehenen eta beti euskaldunak»

«Ludiari jira bira osobat eman dion tankera berri bat»

Besteak beste, Beatles taldearen inguruan idatzi zuen Arantxa Gurmendik 1965ean, Zeruko ARGIAko «Gazte naiz» sailean. Artikulu horretako pasarte batzuk ekarri ditugu hona, baita Beatles-en abesti ezagun baten itzulpena ere:
«Lau gaztek sortu zuten oitura berri bat, iñork sinestu zitekean baño lenago, ludiari jira bira osoa eman dion tankera berri bat (...).
John, George, Paul eta Ringo, lau gazte hauek Beatles izenarekin eta ordurarte ez ezagunak ziran ille luze eta jazkera arrigarri oiekin azaldu ziranean, berealaxe gazteak, gauz berriaren billa zabiltzan aiek, egarria kentzeko edari aukerakua arkitu zuten (...).
Askok bestela uste arren, nik ez det uste iritxi diran lekura jazkera edo melena gaitik izan danik, dudarik gabe musikalari bezela onak dira. Erabiltzen dituzten abesti geienak beaiek sortutakoak dira eta oso lan onak lortu dituztelakoan nago. Aginduta bezela, euskeratutako abesti berri bat azalduko det gaur, eta ain zuzen Beatles'ek sortu eta beren berri azaltzen lagundu zituan bat.
MAITE ZAITU
Maite zaitu bai, bai, bai
maite zaitu bai, bai, bai
maite zaitu bai, bai, bai, bai
Bere maitasuna
galdu dezula usten dezu
atzo ni berekin
atera nintzalako.
Baña, maite zaitu.
Berak auxe esan zidan
maite zaitu
eta au pozgarri da.
Zuk bera mindu dezu
zugatik burua galdu du
baña berak badaki
zu etzerala olakoa
maite zaitu
berak auxe esan zidan
maite zaitu
eta au pozgarri da u, u, u (...)»


Azkenak
2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut

Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude