HOGEI URTE


2021eko uztailaren 19an
Errege egunean egin zituen hogei urte Xabier Amurizaren lehen txapelak bere buruan. Edozein data eta urteurren ospatzeko joera neure eginez, gaztetu bat eman nahi nioke nire buruari Baldako oroitzapenei atxikirik.
Amurizak bertsomindu ninduen ni, egun hartako Amurizak bereziki, eta zuetako gehiago ere bai seguraski. Ordurarteko bertsogintzak ez zidan talan apartekorik egiten, ez behintzat nire indarrak oro hartara murgiltzeko lain. Ba omen ziren hotsak bizkaitar hark ikaragarri bertso ederrak botatzen ote zituen. «Baina mantso!» erantzungo zuen giputzetan klasikozale eta itxienak. Orduan purian zebiltzan bertsolariek antzeman omen zioten zer zetorren. «Hori ez dek ordea bertsoa!» tematuko ziren berrikuntza dastatzearen alferrez edo ezgaitasunez.

NIK
ez nekien zer zen. Baina katigatu egin ninduen. Esanindar bortitza zuten haren esamoldeek. «Gizona ez da ogiz bakarrik bizi» gaia jarrita lehen bertsoa honela hasi zuen:

Gai horrek badu mamia
baldin ez banago gor...
Ez dut uste denboraz eta lapitzez ere inork hobetu dezakeenik. Eta bigarrenari hasera hau eman zion:

Nik ez dakit ogi-puskak
indarrik baduenentz...
Ogi-puskak, auskalo. Bertso hasiera horrek bazuen indarra aski Euskal Filologia ikasketak hasten ari zen honentzat.
Beste bi bertso amaiera josi zitzaizkidan gogoan betirako. Nik ezagutzen ez nituen kultur-koderen batetik sortuak ziren, hain mehatxu eta hain gordin:

Esan dudana gezurra bada
urka nazazue bertan!
Hesteak harri bihur bekizkit
hori ez bada horrela!
A ze danbatekoak! Hiperbolea beti txantxetarako erabiltzeko joera dugunontzat bide berriak begi bistan. Aitari hiru bertso bota behar izan zizkionean gehienongan sortu zuen zirrara. Hainbeste gauza kontatu zizkigun!: aita zuela inoiz geza inoiz gazia, guria beti, bertsotan egiten zuela eta hari zor ziola zaletasuna, gorriak paseak zirela baserrian, preso eraman zutela Zamorara... eta han zegoela hil zitzaion aita hura bizirik ikustea nahiago zuela edozer baino. Azken agurra berriz, honakoa bota zuen:

Aizak hi txapel, zer sentitzen duk
ene eskura heltzean?
Ez haut buruan erabiliko
baizik zintzilik iltzean.
Iltzea berriz josia diat
nik dakidan bihotzean
han egongo haiz uda beroan
eta neguko hotzean
bizi naizela biontzat eta,
berarentzat ni hiltzean.
EZ
nuen, bertsozale helduberri, bere berean ulertu azken agurra. Iltzearen erreferentzia urrunegi geratzen zitzaidan bukaeratik, «goragi», bertsoa ongi gozatzeko. Gerora joan nintzen ulertzen.
Nik uste Amuriza hasi zela bertsogintza «konplikatzen». Eta konplikazio horrek ondorengooi lanak eman badizkigu ere, xarma duela beregan. Neu bederen, gauza «zail» haiek probatzera abiatu nintzen entzun nuen unetik. Gaur berriz, hogei urteena aprobetxatuz, gogora ekarri nahi izan ditut atzenduak geneuzkan hainbat bertso-printza. Geu gaztetzeko batetik, eta bestetik, bai baitut susmoa etxanoarrarekin ez garela izan behar bezain eskerroneko


Azkenak
Heldu-lekua eta kortsea

Arrazoi pedagogiko edo metodologikoengatik, historialariok joera dugu iraganeko aldi historikoak zatikatzeko eta epetan banatzeko. Badira den-denok ezagutzen ditugun aro tradizionalak (Historiaurrea, Antzinaroa, Erdia Aroa, Aro Modernoa eta Garaikidea); baina baita horien... [+]


2025-01-02 | Leire Ibar
AEBetako New Orleans eta Las Vegas hirietako gertaerak “eraso terrorista” gisa ikertzen ari dira

Agintariek ez dute baztertu bi gertaerak elkarren arteko loturarik izatea. New Orleansen, kamioneta baten gisari batek jendetzaren aurka egin du hamabost hildako eta 35 zauritu eraginda. Ordu batzuk geroago, Las Vegasen, Trump International Hotelaren parean auto bat lehertu da,... [+]


Real-PSG partiduan begian zauritutako beste pertsona baten kasua berriz irekitzeko agindu du auzitegiak

Donostian 2024ko martxoan jokatutako futbol partiduaren aurretik Ertzaintzak egindako kargetan, Amaya Zabarte zaleaz gain bigarren pertsona bat zauritu zuten, ustez foam pilota batekin begian jota. Orain, kasu hori ere ikertzeko agindu du Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak.


2025-01-02 | Leire Ibar
Nazioarteko Pilota Federazioak Espainiako Federazioak egindako akusazioak gezurtatu ditu

Espainiako Federazioak salatu du ez zaiola parte hartzen utzi iragan asteburuko Nazioarteko Pilota Federazioaren biltzar nagusian, eta hori “bidegabekeria” dela. Biltzar hartan onartu zuten, bozketan, Euskadiko federazioa nazioartekoaren eskubide osoko kide gisa... [+]


Al-Jazeera telebistaren Zisjordaniako egoitza itxi du Palestinako Aginte Nazionalak

"Sedizioa bultzatzen duelako" hartu du Al-Jazeeraren zabalpena eta lana "aldi baterako" debekatzeko erabakia Palestinako Aginte Nazionalak. PAN "Israelekin lerrokatu izana" deitoratu du komunikabideak, argi utzirik "mehatxuen eta intimidazioen... [+]


Europako ekialdea errusiar gasik gabe utzi du Ukrainak, Gazpromekin hautsita

Gazpromekin zuen kontratua ez du berritu Volodymyr Zelenskyren gobernuak eta, asteazken goizean, Europa ekialdea hornitzeko gasaren fluxua eten du errusiar konpainiak.


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.

 


2024-12-31 | Julene Flamarique
24 urteko espetxe-zigorra bete ostean libre da Guillermo Merino durangarra

Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.


2024-12-31 | Leire Ibar
Prezioek gora egingo dute urte berriarekin batera

Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.


2024-12-31 | ARGIA
Apirilaren 11n egingo da Aberri Egun bateratua, Euskal Herria Baterak deituta

Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.


2024-12-31 | ARGIA
Gontzal Fontaneda euskaltzale gasteiztarra hil da

Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]


Eraikiz kolektiboa
“Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.


2024-12-31 | ARGIA
Zarautzen terapia kontsulta duen gizon bat atxilotu dute, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita

Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.


2024-12-31 | Leire Ibar
Kataluniako emakume kazetarien erdiak baino gehiagok jasaten du sexuagatiko diskriminazioa

Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.


Eguneraketa berriak daude