Erro ibarra: Donejakue bidea eta mugalarien ibilbide ezkutua


2017ko azaroaren 28an
Gaurkoan Gerendiain herrian dugu ibilbide honen hasiera. Erro ibarreko herri gehientsuenak bezala Erdi Aroan sortu zen edo behintzat garai horretako dokumentuak aurkitu dira. Antza denez, Donejakue bide inguruan eraikitakoen adibide da hau ere. Gaurkoan, aurrenengo kilometroetan, bide ospetsu honen zati labur batean ibiliko gara, Lintzoain herria pasa eta aurreraxeago. Garai batean bideak aldaketa asko izan ez bazituen ere, azken urteotan, erromesen ugaltzearekin batera, bidexka eta mendibideen egokitzapen eta hobekuntzak direla medio, nahikotxo aldatu dute bere diseinua. Esate baterako, Agorretan, Gerendiain aurreko zatian, Erdi Aroko nagusigoa, gaur egun bidetik kanpo geratu da. Bidea, lehenengo lepora iritsi aurretik desbideratu dute oraingoan, duela hamar urte edo, goragoko bidegurutze batetik egiten bazen ere.
Hasieran beraz, ikur horiak jarraituta ez genuke inolako arazorik izan beharko Lintzoainera iristeko. Plazatik ezkerrera joan eta herria amaitzerakoan, errepidera irten gabe, ezkerretik jo hilerrira. Handik zuhaitzez inguratutako bide estu batetik zuzen segi, errepidera iristeko. Hau zeharkatuz, pista on batetik Lintzoain herriko frontoi eta iturrira helduko gara. (1,9 km). Egarria asetu eta gero, segi zuzen, ikur horiei jaramonik egin gabe, oinez doazenentzako dira-eta horiek. Aldapatxo bat amaitzean, ezkerrean eliza izango dugu. San Saturnino eliza hau, XIII. mendekoa bada ere, XVI. mendean eraldatu zuten. Gaur antzinakoaren atari erromanikoa dugu ikusgai. Hemendik gora joan behar dugu, lehenengo bidegurutzearekin topo egin arte. (2,7 km). Kontuz hemen, Donejakue bidea ezkerretik doalako, baina guk eskuineko aldapa jarraitu behar dugu. Hurrengo pare bat kilometrotan bidegurutze aunitzekin egingo dugu topo. Erne ibili eta krokisari so egin, norabide zuzenean joateko. (3,5 km). Zuzen jarraitu, ezkerretik lehenengo Donejakue bidera eta eskuinetik Tiratun mendira abiatu nahi ez baduzu. 200 metro aurrerago eskuinera desbideratuko gara eta (4 km) berriz ere eskuineko bidea segiko dugu. Azkenik (4,6 km) ezkerrera, aldapa beherako bidea jarraituko dugu troka eder batean barneratzeko.
Errekatxoak, inongo nekerik jasan gabe, Zilbeti ibairaino eramango gaitu. Bertan errepidea aurkituko dugu eta eskuinetik joz gero, herrira hurbiltzen da. Ezkerrean ikusgai den oin karratuko etxe handia antzinako karabinero eta ondoren Guardia Zibilaren egoitza ohia dugu.
Herriak eliza erromaniko bat izan omen zuen, baina gaur ikusten den eraiketa guztiz berria da. Errepidea jarraituz, eta beti ibaia erreferentzia dugula, eskuin aldetik joko dugu, herria atzean uzteko. (8,3 km). Kontuz ibili, eskuinetik abiatzen den pistari jarraitu behar diogu-eta, hots, zubitik ibaiaren bestaldera zuzen doanetik. Hemendik aurrera datoz aldapa gogorrenak, beraz patxadaz hartu. Gainera basoaren erdian ibiliko gara eta ez zaizkigu faltako gure izerdia murrizten lagunduko diguten itzalak. Kilometro bat inguru aurrerago, bidean kate bat aurkituko dugu; ez kezkatu eta jarraitu aurrera. Baso honetan nonahi ditugu txondorren arrasto zaharrak, garai bateko ikazkin trebe eta ausart aunitzen lekuko. Maldetan eraikitzen bazituzten ere, beti eremu laua osatzen zuen txondorrak. Lan honetan ateratako lurra, behin egur guztiak metatu eta gero, egitura osoa estaltzeko erabiltzen zen. Bere funtzioa, su eman ondoren, airerik sartzen ez uztea zen; bestela, egurra egosi edo ikatz bilakatu ordez, erre egingo zen.
Lepo batera iritsitakoan, gure aldapak amaitu dira, nahiz eta pistak oraindik gora segitzen duen. Gune horretan (12,3 km) erne ibili, eskuinetik desbideratu beharra dago- eta. Pista ona alde batera uzterakoan, bidegurutze bat dago. Hori da gure norabidea, ezkerretik abiatzen den mendi bidea jarraitzen duena.
Hemendik aurrera lurra, hostoa eta lokatza aurkituko dugu nonahi, baina ez kezkatu, dena aldapa behera da-eta. 500 bat metro aurrerago, ezkerretik desbideratzen den pista bat aintzira txiki batera doa, gero basoan murgiltzeko, baina guk behera jarraitu behar dugu. Pare bat kilometrotan zehar bidea ez da oso ona, baina bukaeran errepide bat aurkituko dugu, Sorogain ibaiaren ibarretik doana, (15,4 km). Norbaitek nahi badu, ezkerretik jarraituz, izen bereko aterpera igo daiteke, bertako ingurumen natural ederraz gozatzeko. Hemendik ibilaldi aunitz egiteko aukera dago. Urepelera joan daiteke edo Adi mendia ere igo genezake. Beraz astia baduzue hurbildu zaitezte hara eta norberak erabaki dezala zein txango egingo duen. Gure bidea eskuinetik, beherantz jarraitu, Sorabil izeneko lautadatxo batekin topatu arte. Bertan maiz ospatu izan da Erro bailarako eguna; egia erran, ez da harritzekoa toki horretan antolatzea, belardiak etzanda egotera gonbidatzen baitu. Aurrerago ibaian putzu txiki batzuk ikusiko ditugu eta gure gorputzaren izerdia garbitzeko eta freskatzeko putzu horiek balia ditzakegu. Errepide nagusira iritsi bitartean, eskuinetik zementuz egin berriko Donejakue bideari helduz, azkeneko aldapari aurre egingo diogu. Arnasaren ohiko erritmoa errekuperatu eta Gerendiain herrira iritsiko gara. Ibilbidearen amaierara heldu gara
Sorogaineko abereen xakituketa

Sorogainen ohikoa izan den modu berean, animaliak xakitzen dira aspaldi bezala. Haran eta mendi hauetan partzuergo zabala eta aberatsa dago. Urtean bitan biltzen da abeltzain aunitz, bailarakoak zein kanpoko franko, beraien ganadua larredi hauetan hedatzeko prest. Behi, ardi eta behorrak, egurrez osaturiko egitura estu batean pasarazten dituzte eta bakoitzari seinalea jartzen zaio.
Bertakoek dute aukera gehien lur hauetako larrediak erabiltzeko, baina kopurua betetzen ez denean, kanpotarrak ere balia daitezke hauetaz. Iparraldekoentzako animali kopuru zehatz bat gordeta dago, aspalditik egin den modura.
Hirugarren egun batean Urepeleko herrian bertan burutzen da pareko ekintza, mugaz beste aldetik eremu berdinetara abiatzen direlarik. Partzuergo izenekin ezagutuak dira lur eremu hauek eta Nafarroako mendi alde aunitzetan, udako larrediak erabiliak izan dira aspaldidanik honela


Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude