"IDEOLOGIKOA BAINO POSIZIO POLITIKOA DA FRANTZIARENA"


2021eko uztailaren 21ean
Z

eintzuk dira Frantziako hizkuntza gutxituen arazoak legeari begira?
Umore pixka batekin, esan dezadan, hizkuntza gutxituek ez dutela arazorik legearekiko. Frantzian ez baitago inolako legerik ez estatutu juridikorik hizkuntza gutxituentzako. Funtsean, hizkuntza gutxitu hauek egiten dutena –eskoletan, hedabideetan, gau-eskoletan, irrati-telebistan– ez da izatezko estatu bat dugulako, ez legeak eskaintzen edo posibilitatzen duenari esker.

Hizkuntza Gutxituen aldeko Bulegoan aritu zara presidente gisa. Zein izan da Frantziako Gobernuarekiko landu dituzuen harremanak?
Azken urteotako harremanen une inportante bat Bernard Poignantek bere txosten ezaguna idatzi ondoren hasi zen. Nicole Peryk abiatu zuen lanari segida eman zion Poignantek, eta horrek posibilitatea eman zigun Lionel Jospin-ekin kontaktu edo harreman zuzenagoa ukan ahal izateko. Harrez gero, etengabe ari gara negoziatzen. Gure erakundearen ezaugarri positiboena da, arazoak arazo, beraiei soluziobideak bilatzen saiatzea dena. Diputatu eta senatoreekin maiz egiten ditugu bilerak hizkuntza hauen eskubideen aldeko ekimena ez dadin geldi.

Bernard Poignant Kemperreko auzapeza izateak erraztu ahal zizuen bidea?
Azken urteotako harremanetan bai Nicole Pery bai Bernand Poignant tartean izatea interesantea izan da. Baina, ez Poignant-en kasuan, hizkuntza gutxituen aldeko pertsona delako. –errepublikar zentralista kontsideratua dago Bretrainian–, ez zelako izan batere susmagarria bere kolega sozialistentzako baizik. Horrek lagundu du bere konklusioak aintzakotzat hartzen.

Azken urteotako bilakabidean, Europako Kartari aurre egin behar izan dio Frantziako Gobernuak. Zer balorazio egiten duzue Kartaren barneko sinaturiko puntuez?
Hasteko eta behin, sinaturiko 39 lerro edo puntu hauek aplikatzea lorpen bat izango litzateke guretzat. Izan ere, Kontseilu Konstituzionalak aitortu duenez, Europar Karta ez da konpatiblea Konstituzioarekin. Beraz, horra lehen arazoa. Bestetik, sinaturiko artikuluak idatzita dauden termimoetan onartuak izan dira. Nik esango nuke Kartari buruz lehen hurbiltze honetan, Frantziako Estatuak posizio ideologiko bat hartu duela politikoa baino.

Zein da zure Bulegoaren betebeharra etorkizunari begira?
Bada, Frantziako Bulegoaren xedea epe laburrera sinaturiko 39 artikuluen edukia aplikatua izatea da, benetan aplikatzea. Horrek lan izugarri eskatuko du, egiazki gogorra. Erregioetan nahiz tokian tokiko udalerrietan, ez dadila oztopo juridikorik izan puntuak aplikatzeko lan gogorra.

Zentzu horretan, non ikusten duzue arazorik gehien, bada?
Lehenbizikoan, kontra daudenen aldetik. Karta ez dela osoa sinatua izan esanen diote beti, nolabaiteko estakuru edo aitzakia bezala jarriaz. Guk, berriz, Estatuak eman dituen eskuduntzak erabiliak izan daitezen fermu aldarrikatu behar dugu, errealitatea ezagutua izan dadin. Herri erakundeek esaterako bere eskaerak eginen dituzte, eta beti egongo da administrazio barnean, «hizkuntza erregionalak» oso garesti kostatzen zaizkugula esanen duen bat edo beste


Azkenak
Donostiako metroko Mirakontxa-Easo zatiaren lanek %164ko gainkostua dutela salatu dute

Satorralaia plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]


Haur miopeen gorakada handia, kezka iturri: “Kanpoan jolastea oso inportantea da”

Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]


M8an faxismoaren kontra eta aliantza feministen alde egingo du Euskal Herriko Mugimendu Feministak

Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]


M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


Eguneraketa berriak daude