BIKTIMAREN KILIKAK BILATUZ
«Baldintza bakarra, bromak aurrera ateratzea da, nahiz eta batzuetan ahalegin berezia egiten dugun aktore bati txantxa bat ongi atera arte»
«Finean, oso genero zaila da, edozein txorakeriak dena izorra baitiezazuke, egin kontu: mikroa edo kamarekin arazoak direla, `biktima'k baxuegi hitz egiten duela, aktoreak egun txarra duela, `biktima'k oso umore ona duela esan arren, zeharo ozpinduta agertzea, edo `biktima'k berak kamera ezkutua aurkitzea»
Ikusleok trufatua denaren tokian jartzen dugu geure burua, hor dago Baleukoren ekoizpen honen gakoa. Duela 3 urte hasi zenez geroz, erabat neurtuta dute saioa, audimetriaren bidez jakiten baitute jendeak ze broma mota eta ze aktore nahiago dituen.
«Oso pozgarria da azaroan, gure ordutegian, saio ikusiena izan garela jakitea. Baina zailena, ez da iristea, goiari eustea baizik. Eta arrakastak ezustean harrapatu gaituen arren, hasierako jokamolde xumea mantendu dugu. Horretarako jakina, irudimena ez da aski, zortea ere eduki behar da»
Berak eta Iñaki Zabala errealizadoreak ez dute kanpoko saiorik hartu inspirazio iturritzat, nahiz Frantzia edo Alemaniako kamera ezkutuko saio franko ikusi,
«euskal labela du `Zoombados'ek, ez genuen inoren antza hartu nahi, sortutako egoerak guk geuk asmatutakoak dira. Eredu unibertsal batekin hasi baginen ere, konturatu gara tiradizo handiagoa dutela pertsona jakin bati egindako bromek»
Lotsagabekeriak bururatzeko, oso lagungarri zaie jendearen dei mordoxka (906 42 25 26 telefonoa). Ideiak eta iradokizunak botatzen dizkiete «No te fies» delako atalean bere lagun bati broma bat egin diezaioten. Hortik aurrera, «Zoombados» eko 5 gidoilariek burua estutzeari ekingo diote. Zirikadak onartu eta gero, besteen txanda helduko da, hots, lokalizazio arduraduna, bi ekoizpen-laguntzaile eta kamerak ezkutatzeaz arduratzen direnena. Kamerak ahal duten tokietan ezkutatzen dituzte; gero eta txikiagoak izaki, ia nonahi. Jendea ordea, oso obserbatzailea denez, oso zuhur jokatu behar da.
Bestenaz, egoerak sortzeko egunero gertatzen diren gauzak dituzte oinarri.
«Gehien laguntzen gaituenetako bat, Baleukon garbiketa egiten duen emakumea da. Bere iritzia oso baliagarria zaigu, kaleko lotura ematen digu-eta. Bestalde, broma on bat lortzeko, aktoreari bezainbat `biktimari' zor zaio; bereziki haserretu eta aldi berean arrazoitzen duenean. Teorian gidoi on bat dirudiena, ezerezean gera liteke gero; baita alderantziz ere».
«Lehen muga, 1982ko maiatzaren 5eko legea da, alegia, norberaren ohore, irudi eta intimitaterako eskubidea. Ikuspegi etiko batetik, ez badigu bere oniritzia ematen ez dugu inoiz emango. Maiz gertatzen zaigu, beroan egonda, jendeak ezezkoa ematea, sinetsita baitago haien kalterako izango dela. Alabaina, behin bideoa editatuta dagoela, ikusi eta gehienek onartu egiten dute»
«kate publiko batean egonik, gustu txarra duten planoak kentzen ditugu, edota zuzenean baztertu. Esaterako, haurdun zegoen emakume bat etorri zitzaigun senarrari broma bat egin nahi ziola esanez. Esperoan zegoela jakinarazi nahi zion, baina gure aktore beltz bat lagun zuela; eta orduan esan ez zela berea, beltzarena baizik. Tira, errealitateak fikzioa gainditzen du. Infidelitateen aurrean ere amu gisa erabili nahi gaituzte sarri. Beraz, denak ez du balio, publikoak ez liguke barkatuko, gainera»
Normalki, aktoreek kontrolpean dute egoera, besteak izan ditzakeen erreakzio guztiak aurreikusiz,
«baina finean, pertsonak dira eta batzuetan, aktorea bera da broma geldiarazten duena, besteari broma kontrako eztarritik sartu zaiolako»
Aurrera begira zer gertatuko den ikuskizun egonda ere,
«etengabeko azterketa horrekin segiko dugu, beti ere kontuan hartuz lehiakor eta errentagarri izan behar dugula. Zorionez, saioaren taxukera malgua da, esaterako, San Ferminek, eski denboraldiak edo hondartzek udan joku asko ematen digute»
Egoera katramilatsu hauen aurrean, ikasbide nagusia atera dute giza kondizioaz,
«onerako harritu nau jendeak; muturreko egoeretan egonda ere, guk uste baino askoz gehiago kontrolatzen duela bere burua. Broman jausten badira ez da inozo hutsak direlako, gizalegez jokatzen dutelako baizik»
Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]
Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.
Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]
Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]
Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.
Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]
Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]
Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]
Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]
Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]
Irailaren 17ko astean, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk erabaki zuen Hezbollah-rekin Libanon zuen misil trukea beste maila batera eskalatzea, eta erabateko gerra hastea.
Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]