OSASUN ONA ETA AUTOA: IRAKURZALETASUNAREN GALBIDE


2021eko uztailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Irakurzaletasunak asko gauzka kezkaturik. Ezak, noski. Gero eta handiagoak dira hainbat esparrutatik egiten diren ahaleginak. Idazleen Elkarteak aztergai du liburuarekiko atxikimendu urria. Administrazioa ere kanpaina bat burutzen hasi berria da. Eskolak eta Unibertsitateak ere zaletasunik eza detektatu egin dute, eta saiatuko dira, nik uste, konponbidea jartzen.
Askotariko arrazoiak aipatu izan dira haur, gazte eta nagusiek gero eta irakurzaletasun apalagoa erakus dezagun. Telebista da beti lehenik aipatzen den arrazoia. Eta egia da erakargarria zaigula kutxa hori, eginahalarik ez duela eskatzen haren aurrean begia jartzeak, eta denok oso nekaturik iristen garela etxera. Euskarri berrien iritsiera ere beti aipatzen da. Ordenagailuz, sarez eta Internetez beteriko mundu honetan, liburua astun, hil, geratzen zaigu eskuen artean. Nire adiskide bat entziklopediak saltzetik kafe-makinak jartzera pasa zen CD-ROM hitza estrainekoz entzun zuen egun beretik. Eta saltzaileak ez dira txorakeriatan ibiltzen.

IRUDITZEN
zait ordea, badela arrazoi bat ia inork aipatzen ez duena eta irakurzaletasunik ezaren oinarrietan dagoena. Osasunaren gizartean bizi gara. Hainbesteko garrantzia ematen diogu osasunari –izan ere apur bat badu, baina ez hainbeste– non ia inor ez den luzarorako gaisotzen umetan behintzat. Izenez ere eder ziren gaisotasun haiek galtzera egin dute. Non dira kukutxeztula, pleuresia, tifus sukarrak, garitxu sendagaitz eta erlakistan atorranteak? Hazi-minik ere ez dute izaten oraingo umeek, hazi, gu baino gehiago hazten badira ere.
Umetan gaisoaldi luze samar bat igaro izanak bihurtzen du askotan pertsona irakurzale. Ohean egon beharrak, lehen egunetako minak baretu ondoren behintzat, zerbait egin nahi izatera garamatza, eta egoera hortan bihurtzen zaigu liburua lagun. Tajuzko gaisoaldi bat ume denei komeni zaie, irakurzale izan daitezen nahi badugu behintzat. Umetan jasandako tajuzko gaisoaldien ondorio dira irakurle asko. Eta irakurleetan asko dira gerora sortzaile. Juan Garzia Garmendiak –asma ez da gaisotasunik txarrena sormenerako– eta Unai Iturriagak ere badute zerbait amankomunean. Neuk, berrogei egunetako ohealdi bati zor diot «Nani eta Mani», «Moby Dick» edo «Corazon» irakurri izana. Eta oraintsu frogatu ahal izan dut oso gertutik, otitis xume bat aski dela jendeak irakurtzeko ohiturari ekin diezaion.

OSASUN
ona oztoparri jotzen dudan heinean jotzen dut galgarri autoa ere irakurtzeko ohiturei dagokienean. Askotan aitortu izan dut autobusean egin nintzela ni bertsolari. Garraio publikoak abantaila handiak ditu. Trena eta autobusa dira etxetik kanpora denbora «galtzea» ahalbideratzen diguten toki bakarretakoak. Baina egun, oso gaztetatik norberak du bere autoa, eta hura erabiltzen du edozein atzera-aurreratarako, baita aitari trenez etor zedin erregutzen zion mutiko nerabetu hark ere. Irakurzaletasunaren kaltetan. Zoritxarrez, gaurko gazteek gehien eta irrika handienez irakurtzen dutena –«Marca» salbu– auto-eskolako test liburua da.
Eta azkenik, bada beste faktore bat garrantzitsua nire ustez. Egunkaria irakurtzeko ohiturarena. Jakin berri dut etxe askotan ez dela egunkaririk hartzeko ohiturarik. Pentsatzen jarriz gero normala da: irratiz, telebistaz nahiz teletextoz ere iristen zaizkigu eguneroko berriak. Baina nik beti nahiago izan dut periodikua gosaldu, kafesnea gailetekin hartu baino. Biak izatea da egoerarik onena, baina bakarra kentzera ez nuke egunkaria kenduko. Eta egunkaria ere irakurtzeko ohiturarik ez duenak nekez hartuko du liburua eskuetan


Azkenak
2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Euskara bihotzean eta erdara ezpainean

Azterketak amaitzearekin batera ohikoak bihurtu dira ikasleriaren artean, urteko garai honetan merkeak diren hegaldiak hartu eta adiskideekin bidaiatzea. Horrela egin dut neuk ere eta Londresera joateko aukera izan dut. Ildo beretik, bertan “euskaldun” pilarekin egin... [+]


2025-03-11 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Ukrainako “eskarmentua” Asia Ekialderaino heltzen ari da

Maiatzaren 12an Filipinetan egingo diren Bongbong Marcosen agintaldiaren erdiko hauteskundeek eman dezakete argibideren bat herritar xeheen artean kezka noraino errotu den begiztatzeko.


Eskolako guraso taldean nola informatu euskara hutsean, erdaldunak haserretu gabe

"No entiendo, en castellano por favor" eta gisakoak ohikoak dira eskolako guraso Whatsapp taldeetan, baina Irungo Txingudi ikastola publikoan euskara hutsean aritzeko modu erraz eta eraginkorra dute, behar duenarentzat itzulpen sistema berehalakoa ahalbidetuta.


2025-03-11 | ARGIA
Petrolio-ontzi bat erregaia isurtzen ari da Ingalaterrako kostaldearen aurrean eta egoera “oso-oso kezkagarritzat” jo du Down Streetek

Petrolio-ontzi batek eta zamaontzi batek elkar jo dute astelehen goizean Ipar Itsasoan, Ingalaterrako ipar-ekialdean. Talkak Jet-A1 erregaia zuen petrolio-ontziaren tanke bat apurtu du eta kezka da nagusi, izan ditzakeen ondorio ekologikoengatik.


2025-03-11 | Gedar
Burlatako eta Errekaldeko gaztetxeen defentsan, indarrak batzera deitzen ari dira

Iruñerrian bat egin dute hainbat Gazte Asanbladak, Burlatako Gaztetxearen alde. Etxarriren desalojoa gelditzera deitzeko, bestalde, manifestazio bat antolatu dute Bilbon hilaren 28rako.


Hasi da Errigoraren udaberriko kanpaina

Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]


2025-03-11 | Sustatu
Etorkisuneku 01 jardunaldia 14an, “etorkizunak pentsatzeko euskaratik”

Etorkisuneku 01 izenarekin jardunaldia egingo da martxoaren 14an, datorren ostiralean, Errenterian. Badalabek eta TEKS elkarteak antolatuta "hizkuntzari eta komunitateari lotutako iruditeria eta diskurtsoak berritzeko proposamen bat" izango omen da. Badalaben egoitzan... [+]


Hezkuntzaren merkantilizazioa eta noraezaren aurrean, HezkuntzArtea sortu da!

Ez dakit nondik hasi, egia esan. Ordezkoa naizen heinean –irakaskuntzan ikasturte gutxi batzuk daramatzat lanean– eskola ugari ezagutu ditut Nafarroa, Bizkai eta Araban zehar. Lankide izan ditudan irakasleekin euskal eskolak dituen gabezien inguruan hitz egiten... [+]


EAEko Osasun Saila mediku euskaldun bila

Alberto Martinez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak argi dio: ez ditu mediku euskaldunak aurkitzen, eta euskarazko osasun arreta ezin da bermatu mediku egoiliar (formazioan dauden espezialista) gehienak kanpotarrak direlako. Mediku euskaldunak bilatzea perretxikotan joatea... [+]


Martxan dago euskarazko film laburren Laburbira zirkuituaren 22. edizioa

35 film aurkeztu dira lehiaketara eta zortzi aukeratu dituzte ikusgai egoteko Euskal Herriko 51 udalerritan. Euskarazko lanak egiten dituzten sortzaileak eta haiek ekoitzitako film laburrak ezagutaraztea da helburua. Taupa mugimenduak antolatzen du ekimena.


Zilbor-hestea

Gogo eta gorputzaren zilbor-hesteak: bi kate. Bi kate, biak ebaki beharrezkoak: bat gorputzaren bizitzeko, bestea gogoaren askatzeko”. Hala dio Mikel Laboaren kantak; hala izan da belaunaldiz belaunaldi, egun arte.

Gogoan dut nire gurasoak askotan joaten zirela... [+]


Eguneraketa berriak daude