Beruete inguruan: Kixote Mantxakoaren errota biraka


2017ko azaroaren 28an
Mendi magalen artean dago kokatuta Beruete herria, dotorea bera eta are gehiago bere inguruak. Pagadi, soro eta larreen artean murgildu beharko dugu gaurko ateraldian, antzinako aztarnak ezagutu nahi baditugu bederen. Herri hau XII. mendeko errege hiribildua izan zen. Mendi hauetan trikuharri, harrespil eta koba zenbaitetan aurkitutako aztarnak kontuan izanik, gizakia bertan aspalditik bizi zela pentsa daiteke. Beruete udalerriko mugetan barna Aritz Ireber trikuharri estazioa dago, bortz-edo trikuharri biltzen dituena, baina Basaburuko beste estazioan gehiago dira oraindik. Ondare arkeologiko eta naturalaz gain, herria ospetsua da bertan dauden jatetxeengatik, batetik herriko ostatua eta bestetik sagardotegia. Hau guztia kontuan hartuta txango hau egitera ausartzea merezi du. Kilometro kopurua ikusita, laburra iruditu arren, ez da sobera erraza. Hasierako kilometroak gorantz dira, errepidez, gerokoak ordea, pistetatik, baina puntu garaietara iristeko, hots, errotetara, malda gogorrak aurkituko ditugu. Bigarren zatian, lurrezko mendi bideetatik gora egiten dugu lepo batera arte. Handik behera eginez, bide estuetara pasako gara, zenbait tokitan txirringaren gainean jarraitzea trebezia hutsa izango delarik. Otzolatik aurrera harri soltez osaturiko pista batetik joan beharko dugu, egin berria duten ur emariaren gainetik.
Herriko plazatik abiatuko gara gaurkoan, ostatua dagoen lekutik, hain zuzen. Behera jo behar dugu metro gutxi batzuetan, laster zuzenean gora doan kaletik, ekialdeko norabidean, landetxe bat topatuko dugularik. Hauxe izango da herritik aterako gaituen errepidea, eta gure aldapen hasiera. Hurrengo kilometroetan zehar ez dago galtzerik, baina bai landatar paisaje hauetaz gozatzerik. Iturri bat aurkituko dugu ezker aldean, eraikin berri baten parean, baina aurrerago aurkituko dugunaren ura hobea da. (3,2km) Lepo batera iritsiko gara, non asfaltoa amaitzen den; bertan bidegurutze bat dago, lau pistekin, gure bidea ia zuzen abiatzen dena izango da. Zuhaitzen artean izango dira hurrengo kilometroak, berriz beste lepo edo mendate batera arte, non GRarekin gurutzatuko garen, eta bihurgunea amaitzen denean iturri garden eta fresko bat dago. Aurrera jarraituz laurehun bat metrotara eskuinean ataka bat dago, arretaz begiratu, gero hortik jarraituko baitugu (5,8 km). Baina oraingoz, segi dezagun pista, jada ikusiak ditugun haize errotetara joateko. Bertze bi ataka ikusiko ditugu eskuin aldetik, lehena Launtze tontorrera ere eramaten duena eta bestea Zuparrobi aldera. (8,3 km) Metalezko langa bat topatuko dugu, giltzaz itxita, baina alboetatik txirringaz igarotzea ez da inolako eragozpena. Ehun bat metro aurrerago bidegurutze bat dago eta gure norabidea eskuinekoa izango da. Geroago beste pista batekin topo egingo dugu (8,9 km), bertan eskuinetik gora segi eta patxadaz hartu, aldapa gogorrenak hemen aurkituko ditugulako. Pista hau porlanezkoa da eta atzera egiteko tentaziorik ez dugu izango. Goiko aldea gureganatu dugunean jarraitu pittin bat gehiago 20 zenbakia duen errota ikusi arte, han Zuparrobi mendiko gutunontzia baitago eta hemen egin dezakegu atsedenaldi ederra paisajeaz gozatzeko, Leitzaran harana eta Malerrekakoa ikusgai ditugularik.
Itzulia bide beretik izango da, baina lehenengo gurutzean aukera bat proposatuko dugu, denboraz eta indarrez ongi dabiltzanentzat. Beherantz jarraituz gero Kornietako parke eolikora iritsiko zarete, 2,3 kilometroan dagoen beste bidegurutzera arte. Handik aurrera ere jarrai daiteke oraindik, baina norberak ikusiko du eta neurtuko ditu bere indarrak. (Distantzia hau ez dugu zenbatu hurrengo erreferentzietan). Honela, aurrez aipaturiko atakara joan beharko dugu (14,6 km). Hemendik aurrera bideak lurrezkoak izateaz gain, lokatza aurkituko dugu zenbait lekutan eta ez ahantzi zuhaitzen azpitik goazela eta kontuz, beraz, sustraiekin. Aurrerago beste ataka bat dago eta handik malda Bi Aizpen Sepulture trikuharria ikusteko. Bertan, ezkerretik jarraituz Laontze mendira igoko gara, ikuspuntu ederra da-eta. Jaistean, trikuharriaren ezkerretik behera doan pista hartuko dugu eta, berriz gora egin aurretik ezkerrean dagoen askara joan behar dugu (17,3km). Bertan ataka bat dago eta honen ondotik, bide estu bat basorantz zuzentzen da, hau da gure helburua. Kontuz, hasieran bidea estua baita eta gainera sustraiek okerragoa bihurtzen dute. Amildegitxo bati ere erreparatu beharko diogu. Laurehun metro aurrerago, eskuinetik bidexka bat irteten da, baina guk ertzetik joko dugu apur bat gehiago, laster eskuinetik Otzola harana gureganatzeko. Kontuz (18,2 km), eskuinera jo eta hirurehun bat metrotan, lasai hartu, nahiko zaila da-eta txirringaren gainean mantentzea. Geroago langa bat aurkituko dugu, Beruete eta Arraras udalerrien muga eta, ondoren, lautadan, iturri eta errekatxoa.
Otzolako harana arras polita da eta xarmaz beteriko eremua dugu, larre, zuhaitz eta urek freskotasun eta bake giroa sortuz. Gainera, harrespil bat zegoen iturritik gertu, tamalez larredia sortzeko sartutako makineriarekin hondatua. Erreka erreferentziatzat hartuz, ibarraren estugunean bidegurutze bat dago, gure norabidea, ura ezkerraldean utziz abiatzen den pista da, ur jauzi dotoreak ikusgai ditugularik. (19,4km). Hemendik aurrera ur emari baten gainetik ibili beharko dugu. Basoan murgildurik gaudela, (21 km) ezkerrean ikusgai izango dugu leize sakon bat. Bere egitura harrigarria da, geruzak bertikalki egituraturik baitaude. Ataka batekin topo egingo dugu aurrerago eta, gainditu bezain pronto, bidegurutzea eskuinetik jarraitu behar da (21,8 km). Aldapak behera egin eta kitto errepidean izango gara, eta bertatik plazara ezer gutxi gelditzen da, gure ibilbidea finitzeko, baita hurrengo beste bat arte gogoz itxoiteko ere
Energia eolikoaren aldeko apustua

Nafarroan energia berriztagarrien artean gehien erabiltzen ari dena eolikoa da. Nafarroako erkidegoan sei zonaldeetan eraiki dira jada parke handiak: Leitza, El Perdon, Alaiz, Gerinda, Izko eta hegoaldeko mugan Buñuel. Antza denez, badira ere aurreikusiak beste toki batzuk. Gaur egun energia berriztagarri mota honetan inbertsio gehien egiten ari den probintzia dugu Nafarroa. Nafarroako Gobernuak energia honetaz baliatu nahi duten etxeei ere dirulaguntzak eskaintzen dizkie.
Errota erraldoi hauek alde okerrik ere badute. Ekologistek salatzen dutenez, errotak eraikitzeko lurra mugitu behar da eta erosoago lan egiteko pistak irekitzen dituzte. Dena dela, aurrerantzean gure txangoetan, halako erraldoiak ikusten ohitu beharko dugu, toki askotan ezartzen hari baitira


Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.


2024-12-19 | Julene Flamarique
TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.


Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Eguneraketa berriak daude