LARRE EMANKORREAN BAZKAN


2021eko uztailaren 19an
Familia kontuak, ospitalak, kazetariak, abokatuak, pisukide bitxiak edo poliziak. Finean, lanbide baten gorabeherak azaleratzen dituzten telesailak hobesten dira, bertan amodio kontuak, handinahiak, inbidiak, nahasten direlako, hots, giza harremanen adierazle diren jokamolde guztiak espazio mugatu batean. Horren atzean alabaina, badira osagai jakin batzuk telesail bat arrakastatsu bilaka dezaketenak. Garai bateko Venezuelako foiletoiak atzean utzita, azkenaldian Espainian

dramedy
(drama eta komediaren arteko nahasketa), eta

sitcom
delakoak (egoerazko komedia) nagusitu dira. Gertutasuna lagun dutela, Espainian «Periodistas», «Medico de familia», «Siete vidas», «Compañeros», «Manos a la obra»k edota Frantziako «St Tropez»ek Estatu Batuetako «Ally McBeal» eta «Friends»ek adinako tiradizoa lortu dute. «Urgencias»ek aldiz, (2.000 milioi pezetako aurrekontua atal bakoitzeko) ez du espero bezalako harrera eduki eta ordu txikietan ematen dute. Frantzian dena den, zertxobait hobeki ari da.


IDENTIFIKAZIOA HELBURU.

Telesail berri bat asmatzerakoan, lehenik eta behin, zein istorio mota egin nahi den erabaki behar da, pertsonaia bakar baten bizipenak kontagai dituena, edota hainbat pertsonaiek bizi dutena. Horren arabera modu batera ala bestera helduko zaio egitasmoari. Familiari begirako telesaila egin nahi bada, behar beharrezkoa da sendiko kide bakoitza telesaileko pertsonaia batekin identifikatzea, bortxakeria edo sexurik ez egotea eta korapiloa biguna izatea, erraz antzean konpon daitekeena («Medico de familia»). Gazteentzako telesailetan aldiz, nerabeen gorabehera sentimentalak dira nagusi, non «affaire» guztiek balio duten konbinaketa guztiak ahitu arte («Al salir de clase» edo «Compañeros»). 30 urtetik gorakoentzat direnetan ordea, haria franko korapilatsua izaten da, elkarrizketak zorrotzak eta zentzu bikoitzez josiak («Friends» edo «Doctor en Alaska»). Azken boladan, halaber, Estatu Batuetan hasiak dira 40 urte ingurukoei zuzendutako telesailak egiten, beren bizitza sentimentala berregin nahian dabiltzan dibortziatuen gorabeherak kontagai dituztenak. Itxura batean, «ile urdinena» ere adin multzo mamitsua da publizitatea erakartzeko, nahiz eta gazteek baino gutxiago kontsumitu.
Tankera oneko telesail bat taxutzeko badira, bestalde, oso kontuan hartu beharreko osagaiak, hala nola: aktoreak ezagunak izatea, hari nagusiak bilakaera dramatikoa edukitzea, non egoeraren aurkezpena, korapiloa eta soluzioa emango den. Istorio nahiz pertsonaiek ere sinesgarriak behar dute izan, eta aktore multzoa mugatua, pertsonaien izaera nabariagoa izan dadin. Emisio ordua ere erabakigarria da, «prime time» delakoa 20:00etatik aitzin hasten da Frantzian, eta beranduxeago, gaueko 10etatik goiti Espainian. Astelehena, osteguna eta igande gaua dira egunik onenak telesail bat emateko. Astearte eta asteazkenetan futbola eman ohi dute, eta ostiral zein larunbatetan, audientzia nabarmen jaisten da.
Europan, Estatu Batuetan ohikoak diren audientzia probak egiten hasi dira. Esaterako, «Periodistas»eko atalek zer nolako harrera duten, probeta gisa, areto interaktibo batean adin eta gizarte klase guztietako 50 lagun gonbidatu, eta atal bat ikustarazten zaie; gogokoa ukanez gero, palanka bat goraka eragin behar dute; aspertu badira berriz, atzeraka. Ordenadore batek datu horiek guztiak bildu eta horren baitan jakiten ahal da norentzat zerk funtzionatzen duen eta zerk ez.
Nolanahi ere, aipatu formula hauek hitzez hitz segitu arren, askoz telesail gehiago dira porrota jasotzen dutenak arrakasta erdiesten dutenak baino. Eta jakina, audientziaren legea errukigabea da, gutxieneko «share» delakoa eman ezean, bereak egin du.


TXIKLEA GALARAZITA.

Euskal Herrian, astean behineko telesailak aski arrakastatsuak diren arren («Bi eta bat»etik hasita «Jaun eta Jabe»ra arte), eguneroko foiletoien aldeko apustu gotorra egin da ETBn.
Goenkalek goiari eusteaz gain, hasi berria den «El señorio de Larrea» ere ongi hasi da, audientzia zein kritika aldetik, egunero 300.000 ikusle biltzen baititu pantaila aurrean, arratseko 8:30etan izanik ere. Alabaina, eduki eta tonuarengatik ez da umeentzako moduko foiletoia, 13 urtetik gorakoentzat baizik.
Arabar Errioxako ardandegietan girotutako mendeku istorio bat hautatu dute Pausokakoek:

«Boterea duten arrain handi horien artean zer demontre egosten den irudikatu nahi genuen. Agerian utzi dugu han ere zakurrak oinutsik dabiltzala»
diosku Xabi Puerta Pausoka ekoiztetxeko proiektu buruak.
Orora, 15 lagun ari dira gidoilari lanetan, eta batera idazten berriz, 8 inguru. Telesail gehienetan bezalaxe, ekoizpen honetan aktoreek ezin dute gidoilarien eremua zuzenean zeharkatu, gidoilariei pertsonaien bilakaera idazterakoan eragin ez diezaieten. Aktoreek iradokizunen bat ukanez gero, zuzendariaren bidez egin behar dute gidoilariei iritsi dakien. Teknika mistoa jarraitzen du «El señorio de Larreak», foiletoia eta telesailen egitura ausarki uztartuz. Alegia, ordu erdian, hari nagusiaz landa, foiletoien azpi istorio paraleloak tartekatzen dira, ordubeteko azpi argumentuen abiadura hartuta baina.
Halaxe, egoeren bizkortasuna atxikitzearren, esaldiak ez dira hiru lerrotik gorakoak izaten. Nahiz eta tentsioa arintzeko azpi argumentuak erabili, gertaerak ziztu bizian kateatzen dira, erritmo bizia ezarriz. Azken batean, ordubeteko 13 atal egiteko sortu zenez, telesail erritmo horri eutsi egin zaio. Puertaren irudiko

«foiletoi batean egoera guztiak txiklearen antzera luzarazten dira, ulerterraza izan dadin gauzak hiru aldiz botaz : iragartzeko, erakusteko eta gogorarazteko. Gurean ostera, ez da halakorik gertatzen»
. Orobat, «isats-burua» izeneko amua darabilte, hots, amaiera irekita utzi hurrengo atalerako jakinmina gori-gorian mantentzeko.
Noiz arte iraungo ote duen ikuskizun badago ere, ekoizteko modua dela eta, zaila da zinez Goenkalek adina irautea.

«Hain zuzen, agian jendea ez da konturatuko, baina telesailaren % 100 kanpoaldean grabatzen da. Momentuz beraz, gure jomuga 63 atalak burutzea da»
argitzen digu Puertak


Azkenak
Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Behe Banda
Barra warroak
Asko maite zaituztet, baina...

Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


Eguneraketa berriak daude