GIZON ZURIAREN MALKO BELTZA


2021eko uztailaren 19an
Uneotan Filipinasen dira Igor Olaeta kazetaria eta Lurta Nikolas kamera. Soinua ere bien artean grabatzen dute. Oraingoan ordea, ohiko kamera eta ekoizlea den Joserra Plaza etxean geratu da hurrengo dokumentalak editatzen. Eusko Jaurlaritzako Kanpo Harremanetarako Sailaren babesaz, Afrika eta Asiako hainbat herrialdetan izandako bizipenen berri ematen digu saioak. Tanzania, Malawi, Mozambique, Benin, Boli Kosta, Kamerun, Kanputxea, India, Bangladesh, Camboya eta Filipinetan grabaturiko hamahiru dokumental zein baino zein inarrosleagoak. Hiru urtetan zehar jo eta su ari den lantaldea ondorengo hauek osatzen dute: Oskar Epelde, Joxean Goñi, Igor Olaeta, Lurta Nikolas, Joserra Plaza, Fermin Ayo eta Mañu Elizondo. Noranahi dihoazela, txertoez aparte paludismoaren aurkako pilula hartzen dute. Boli Kostan, kazetari bati, pilulak hartu zituen arren, paludismoak erasio zion. Hotel batera eraman eta lau egun nahikoa larri egin zituen onera egin zuen arte. Kooperanteen aterpe eta hoteletan egiten dute lo, eskura dagoena janez, kontu handiz, ezer kaltegarririk ez hartzeko:

«Markako ura beti, edo urik ez dagoen tokira iristen den edaria, Coca Cola alegia»
diosku hamaika ikusitakoa den Joserra Plazak.

«Nekezena prestaketa egitea da, lana berez normala baita. Arazo handienak Afrikan izaten dira, kooperanteek laguntzen digute paperak eta baimenak lortzen. Kontuak atera burokrazia nolakoa den, irteteko ere baimena eskatzen dizutela, Tanzanian, kasu»
. Ez dira haatik, Amerikan hain arruntak diren soborno kontuekin hasi. Afrikan poliziek eskupekoak eskatzen dizkiete freskagarri bat erosteko.


GIDOIAK BERTAN EGINEZ.

Gidoia taxutzeko, ordenagailu mugikor bat eta tokian tokiko ikerketa dute abiapuntu (nagusiki ingeles eta frantsesez mintzo izan dira).

«Behin istorioa nondik nora dihoan jakinda, demagun osasun zentru bat dagoela, bertan gaudela. Kooperanteaz gain, zentru hori erabiltzen duten gizasemeen bizipenekin harilkatzen dugu erreportajea»
azaltzen digu Plazak.
«Irudi batek mila hitzek baino gehiago adierazten du» esaldiari atxikiz, alderdi bisuala bereziki zaindu dute.

«Hala ere, irudiaren bidez ezin duzu dena antzeman. Ez horixe! Ikusten dena baino askoz gehiago da, ezin dituzu usaiak, zaporeak jaso, film bat egin beharko genuke horretarako. Toki hauek halaber, agresiboak dira, ez hainbeste pertsonei dagokienez, inguruarengatik baizik. Beroa, hezetasuna, eltxoak, eritasunak eta infekzioak saihesten ibili beharra dago-eta»
gehitzen du Joserrak. Jendearekiko harremana errazteko misiolari eta kooperanteen laguntza izan dute, hasieran uzkur samarrak baitira arrotzekin.
Erabat txundituta itzuli da lantaldea, besteak beste, umeen ustiaketa eta mesprezua dela eta. Hiesa eta malaria kasuak gainera, gero eta ugariagoak dira, guztiz hilkorrak.

«Malawiko eritetxe batean geundela, eredugarria den moja batek aipatzen zigun lehen medikuek gaixoei sendatuko zirela esaten zietela. Gaur egun berriz, ezin zaie deus esan urtebeteren buruan hil egiten baitira. Arindu bai, sendatu berriz, ez»
diosku Joserrak. Harrigarria da orobat, Amerikako auzune txiroetan dagoen biolentzia, bizitzak ez du piperrik balio.

«Kolonbian, adibidez, kooperantearen saria eman berri dioten gizonaren auzoan eguerditik aurrera lasai asko tirokatu zaitzakete. Berak ahal duen moduan eusten dio, baztertuekin jo eta ke lanean»
. Venezuela, Mexico DF... izua pasa dute, «oraintxe bertan hemendik alde egin behar duzue» esaldia ezaguna zaie. Kanputxean izan diren kazetariek hegazkin istripu bat ere ukan dute. Makina bat aldiz saiatu dira kamerak-eta ebasten. Plazaren esanetan,

«defentsa mekanismoa garatu dugu, Angolan metrailetekin sartu ziren gure bila. Energia gehiago joaten zaizu prestaketan eta gauzak zaintzen, erreportajea egiten baino. Zu gizon zuria zara, eta haiek berriz, pobreak»

BENETAKO HEROIAK.

Ikasbide garbia atera dute: ez garela arras ezezaguna den mundu hori erakusteko gauza.

«Bangladeshen izan den Joxean Goñik ezin zuen ezta imajinatu ere egin halako bizi baldintzak egon zitezkeenik. Maiz ordea, sentsazionalismoa egiten dugula leporatzen zaigu. Ni ohituago banago ere, negarra baino, amorru bizian jartzen naiz halako mixeria ikusita. Dena den, erabat deigarria dena jendearen alaitasuna da. Nola egin dezakete barre eta dantza? Bada, beste erreferentziarik ez edukitzean bizitzari ez diotelako guk adina eskatzen, ezta laurden bat ere»
dio Plazak. Kooperanteen lana goratu nahi du Joserrak:

«Gehienak euren bizitza uztera doaz bertara. Izaskun Zipitria moja datorkit gogora. Erizaina zen Bonbaiko ospital batean; hogei urte eman zituen leprosoei-eta laguntzen. Bada, hepatitisak jota hil zen, anonimatoan ahaztuta. Nire ustez, erlijiosoak lehen GKErik ez zegoelako daude. Gero, Euskal Herrira oporretan etorri eta astebete pasata zeharo aspertuta daude, noski»
.
Ongi ezagutzen ditu Joserrak bisitatu herrialdeak. Esaterako,

«Mozambiquen, non kazikismoa nagusi den, Afrikako herrialde gehienetan ez bezala gerratearen ondoren prozesu politiko demokratikoa abiarazi dute garaile eta garaituek; emakumeen aldeko erakundeak ere badira. India ostera oso bestelakoa da: arazo franko diren arren, herrialde aberatsa da ideia, kultura, gizarte eta erlijioan
». Indiako iparraldean bestalde, tibetar errefuxiatuekin eta txinatarren aurka aritu ziren mojekin egon dira. Hurrengo ataletan azaleratuko diren gaien artean honako hauek ditugu: Boli Kostan dagoen Bouakeko presoek nozitu behar duten bizimodu ankerra; Maputon, independentziaren ondotik, gerra berriro piztu zenekoa... Kanputxeako infernua ere irudikatuko dute, bertako gerra zibilak komunikabideetan ez baitu ia oihartzunik izan; triskantza, mina eta mutilazioei egin behar die aurre populazioak. Bostgarren denboraldia egongo ote den ikuskizun dagoela, mezu baikor batez amaitzen du Joserrak:

«Kontzientzia sorrarazteko balio badu, sikiera, gure ahalegina ez da antzua izan. Gurea zirikatze lana da, lehen munduko gobernuek hipokresia alde batera utzi eta herrialde hauei benetan lagun diezaieten»

Azkenak
2024-10-03 | Gedar
24 orduko barauak egingo dituzte aste honetan Euskal Herrian, Palestinarekin elkartasunez

Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]


Marixol Iparragirreren kontrako epaia artxibatu du Auzitegi Nazionalak

Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.


EHUko Zuzenbide fakultateko ikaslea
“Hasieratik neurri zorrotzak hartu beharrean, ikasleen erantzun irmoaren zain egon da EHU”

Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]


2024-10-02 | Leire Ibar
Emakumeenganako diskriminazio sexista %18,5 igo da azken bi urteetan

Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.

 

 


Montse Borda. Pinturaren artisaua kobazuloan
“25 urtez astebururo fabrikan ari naiz, baina horrek astegunetan tailerrean egotea ahalbidetzen dit”

Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]


2024-10-02 | Julene Flamarique
Lan-baldintza “miserableak” salatu zituzten langileak kaleratu ditu The Champions Burgerrek

Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.


2024-10-02 | Inma Errea Cleix
Ez da sexua

Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]


2024-10-02 | Itxaro Borda
Tupperware

Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]


2024-10-02 | Hiruki Larroxa
Gizonen anaidia akabatzeko premia

Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]


2024-10-02 | Cira Crespo
Euskaldunen eraztuna

Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]


2024-10-02 | Jesús Rodríguez
Amerika Kopa eta elefantea gela erdian

Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]


2024-10-02 | Moon of Alabama
Gerra hurrengo fasera iritsi da

Irailaren 17ko astean, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk erabaki zuen Hezbollah-rekin Libanon zuen misil trukea beste maila batera eskalatzea, eta erabateko gerra hastea.


Enarak beti itzultzen dira

Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]


Eguneraketa berriak daude