Japoniako istripua ikusirik, guk arrazoi pozgarri garrantzitsuak ditugu geure buruari, eta munduari, eman genion irakaspenaz harro egoteko. Gure itsasertza nuklearizaturik ikusteko arriskuaren menpe bizi behar izan dugu hainbat urtez. Azkenik mamu nuklearra geraraztea lortu genuen. Herriak gogor ekin behar izan zion borrokari, une jakinetan ETAren borraka armatua ere gehitu zitzaiolarik.
Tamalez, helburu hori lortzea garesti ordaindu behar izan zen: hainbat pertsonak –langileek, ingeniari batek, ETAko hainbat militantek– bere bizia galdu zuen, beste asko atxilotuak izan ziren eta urte luzez egon behar izan dute espetxeetan. Gainera, Iberdrola enpresari –lehengo Iberduero– argia ordaintzen diogunean, eraikuntza horren amortizazioa ordaintzen jarraitzen dugu.
Urrun gelditu dira Arzalluz eta Garaikoetxeak energia nuklearraren eta Lemoizen alde egindako adierazpenak. Egun lotsa pixka bat sentitu beharko lukete, Iberdueroren ez-legezko jarduera hura eta energia nuklearraren iturria defendatzeko ziotena ikusita: Lemoiz irekitzen ez bazen Euskadik «

» beharko zuen eta «

» beharko zuen. Borroka hura oso kontuan hartu beharko litzateke Garoñako zentralaren aurka egiteko. Zorionez, Itoizkoek Lemoizko irakaspenaren bidetik jo dute

Tokaimurako istripuak, erantzukizun eta segurtasun arazoak eragiteaz gainera, indar berri bat emango dio mugimendu antinuklearrari, nagusiki Alemanian, hurrengo 20 urteetan zentral nuklearrak ixteko konpromisoa hartu baitu gobernuak. Frantzian ere ekologistek zentral nuklearrei buruzko eztabaida sakona irekitzera behartu dute Jospin. Euskal Herrian ere, Garoñako zentralaren harira, berriro indartu da eztabaida antinuklearra.
Energia nuklearrak, ordea, ez du etsitzen. Datozen 20 urteotan munduko energia premia hirutan biderkatuko da. Bestalde, produkzio elektrikoaren iturburu nagusien erabilera (ikatza, petrolioa eta gas naturala) murriztu egin beharko da, Aldaketa Klimatikoaren Hitzarmeneko eskakizunen ondorioz. Ingurugiroaren aldeko taldeak aurka egon arren, energia nuklearra ageri da energia krisiaren konponbide gisa. Alemania eta Suedia beren instalazioak desagertaraztekotan dabiltzan bitartean, energia iturri honen aldekoek diote hurrengo hogei urteak igaro baino lehen ezinbestekoa gertatuko dela energia nuklearraren erabilera berrindartzea.
Alemanian Tokaimurako istripuak indar berriak eman dizkie energia nuklearraren aurkakoei, baina duela bi aste energia nuklearraren aldeko lobby (presio talde) atomiko indartsua heldu da. Lobby honek, 570 zientzilariren sinadurarekin, energia nuklearraren aldeko memorandum bat aurkeztu zuen. Japoniako istripu nuklearraren ondoren, Gerhard Schröder kantziler federalak berehala erreakzionatu zuen eta zentral nuklearrak itxiko zituela mehatxatu. Berak iragarri zuenez, energia atomikoa uzteari buruz industrialekin dauzkaten elkarrizketek aurrera egiten ez badute, zentral nuklearrak ixteko legeria bultzatzeko prest dago. Orain arte Tritin Ingurugiro ministroak –berdeen taldekoa– idatzitako lege proiektuak gerarazten saiatu bada ere, ekologistekin dituen akordioak bultzatzearen alde agertu da orain.
Alemaniak 19 zentral nuklear ditu eta gutxi gorabehera bere energi premien % 36 estaltzen du horrekin. Gobernuak energia nuklearra alde batera uzteko pixkanakako plan bat proposatu du, luzeenez ere 25 egutegi-urtetan deuseztatzeko. Industria nuklearrak, berriz, desnuklearizazio hori 40 ustiapen-urtetan burutzea eskatzen du. Urteak horrela neurtzeak ohiko egutegi-urte bezala ulertzen duguna baino askoz urte gehiago esan nahi du.
Frantzian zenbait aste daramate ekologistek borroka antinuklearrean eta, inolako zalantzarik gabe, Japoniako istripuak adore emango zien horretan jarraitzeko. Frantziako elektrizitatearen % 76k jatorri nuklearra du. 57 zentral nuklear ditu jardunean, eta Lituania txikiaren ondoren, energia nuklearrarekiko menpekotasun handieneko herrialdea da.
Duela hilabete Frantziako lehen ministro Lionel Jospinek, bere gobernukide dituen Berdeei zuzendurik, zera esan zuen: «

». Berdeek, EPRren (European Pressurizef Water Reactor) aurkako beren argudioak kontuan hartzen ez baziren, «

» eragingo zutela adierazi zuten.
Sozialistekin, erradikalekin eta komunistekin gobernuan daramatzaten 27 hilabeteetan, ekologistek garaipen bakar bat eta porrot ugari izan dituzte energia nuklearraren arloan. EPR proiektuak Frantziako zentral zaharrak eta Alemaniako 19 zentralak ordezkatzeko balio behar du.
Zentral horiek 40 urte inguruko batez besteko bizia dute eta 900-1.450 megawatio produzitzen dituzte. Nahiz eta proiektu horrek segurtasun neurri handiagoak hartzen dituen kontuan, aurreikusten zutena baino garestiagoa ateratzen zaie (375.000 milioi pezeta inguru, 15.000 milioi libera inguru). Berdeak plan horren aurka jarri dira eta zentral nuklearrak ixtearen alde.
Behatzaile batzuen arabera, Berdeek erreferendumak eska ditzakete, maximalistak izan daitezke beren eskakizunetan; Jospinek, berriz, denbora igarotzen utz dezake, 2003. urterainoko baimena baitu behin betiko baietza edo ezetza emateko. Eta nork daki garai horretan bera ez ote den izango Errepublikako lehendakaria... Hori zioten Japoniako azken matxura nuklearra gertatu aurretik.
Alarma nuklear berri honekin, prozesu guztia bizkortzeko aukera izan dezakete Frantziako ekologistek