EUSKAL MAKILAK ORAINDIK GOGOR JOTZEN DU
Euskal makilak idientzat erabiltzen zen akuiluan omen du bere jatorria. Baina egun ibiltarien lagun eta aginte eta begirunearen ezaugarri bihurtu da. Horregatik euskal kanta, dantza eta jokuen protagonista bilakatu da. Eta horregatik, Euskal Herrian, kanpotik datozen bisitariei edota ohore egin nahi zaien bertako pertsonei makila oparitzeko ohitura dago.
Makila eskuz egiten da. Eta egurra basoan mozten denetik makila sortu arteko atal orok, bitxikeri ugari du bere baitan. Baina egun, Hego Euskal Herrian, makilak egitetik bizi den artisau bakarra dago: Iñaki Alberdi irundarra. Iparraldean, ordea, tradizioari eutsi diote. Alberdik berak dioenez, «
bertan errepresioa ez zelako Hegoaldean hainakoa izan
Makila egiteko prozesua, mizpirondoaren adarrek makila izateko neurria dutenean hasten da. Artisauak labanaz zauriak egiten dizkio azalean mizpirari, udaberrian edo udan. Mizpira da zauri horiek sendatzeko gaitasuna duen zuhaitz mota bakarra. Bere izerdiz zauriak estaltzen ditu, tatuaien antzeko erliebeak sortaraziz. Honela, mizpirondoak berak apaintzen du bere burua. Izerdia gelditzean, udazken edo negu aldera mozten da adarra. Ondoren, sutan berotu, eta oraindik berde dagoela, azala kentzen zaio. Adar batzuk zuzendu behar izaten dira. Horretarako, orkoia eta soldagailuaren beroa erabiltzen dira. Ondoren kolorea ematen zaio egurrari. Kare bizia emanda lagatzen da pare bat orduz, honek egurrak berak duen tintea ateratzea sortarazten baitu: berezkoa duen tonu marroi iluna.
Goialdeko txintxola honek antxumearen larruaz estalitako kirtena eusten du. Larruaren zerrendak egin ostean trentzatu egiten da, kirtenean ipintzeko. Honek bere azpian altzairuzko eztena ezkutatzen du. Txintxolak bestalde, eskutokiari egiten dio tope. Eskutokia, makila heltzeko lekua, adar azalez eginikoa da. Garai batean idien adarretatik ateratzen zen material hau. Baina egun legediak adarren inportazioa galerazten duela eta, Bidasoaren bestaldetik ekartzen da.
Eskuen trebeziaren eta irudimenaren poderioaren fruitua da makila. Horregatik eta berez dituen berezitasunengatik modako opari bihurtu da. Alberdi artisauak dionez, «
makila ibiltzeko da
Euskaldunona da, gurea
Iñaki Alberdi makila egileak astero egiten du «Loto»a, baina ez zaio inoiz egokitu. Horregatik bizi ahal izateko 400 bat makila egiten ditu urtean zehar. Horregatik eta familiatik datorkion egurrarekiko sentipen eta ahalmen berezi batengatik. Jose Alberdi Arruti, Iñakiren aita, ebanisterian lanean hasi zen gerra ostean. Iñakik Maisutza Industrialeko ikasketak burutu zituen. 1980ean Bidasoaren beste aldean hainbatek makilak egitetik bizia ateratzen zutela konturatu eta makila egiteko teknika ikasteari ekin zion. Ikasitakoak balio izan dio, baina dioenez, «artea egiten ikasten da».
1983an hasi zen Iñaki Alberdi makilak egitetik bizitzen. Egun Irunen du bere lantokia: 4x4 metrotako gela. Lan honi ekin zionetik hainbat bezero berezi izan ditu. Aita Santuak berak ere badu Alberdiren makila. Arabako diputatuaren eskutik jaso zuen erregalia, hiru monjen beatifikaziorako, hau Vatikanora joan zenean. Eta Espainiako Erregeari, Deustuko 100. urtemuga ospatzeko Bilbora egin zuen bisitan, eman zioten bere izena zeramana. Baina makilak buruhausteak ere ekarri dizkio. Behin Guardia Zibilak makila arma bat zela esan zion, girtenaren azpiko eztenagatik. Baimenik gabe armak egitea egotzi zion. Makila arma ez baina, euskaldunon betiko ezaugarri bat zela frogatu ahal izateko txostena igorri behar izan zuen Madrilera
Errusian Ukrainarekiko gerra-frontean arituko liratekeen iparkorear soldaduena bezalako kontakizunak entzuten direnean, kosta egiten zaio behatzaileari bereiztea zer izan daitekeen gerra-lainoak lausotzen duen errealitatea, eta zer maskirovka klasikoenekoa.
Ipar Koreak ez du Tokioko Olinpiar Jokoetan parte hartuko kirolariak koronobirusaren arriskuetatik babesteko.
Ipar Koreak mugako lotura-bulegoa eraitsi du, azken asteotan Hego Koreatik jaso dituen “probokazioei” erantzuteko asmoz.
Penintsula korearraren desnuklearizazioa bultzatzeko xedea dauka adierazpenak.
Urtarrilaren 13an, larunbata, beren bizitzako estutasunik larriena jasan zuten Hawaii uharteetako herritar askok, Ozeano Barean. Ipar Koreak bere mehatxua gauzaturik misil atomikoa bidalita, Hawaiira bidean zela abisatu zieten agintariek. 30 minutuz iraun zuen alarmak, harik eta... [+]
“Nire botoi nuklearra askoz handiagoa eta ahaltsuagoa da”, adierazi du Twitter bidez Donald Trump AEBetako presidenteak, Kim Jong-un Ipar Koreako liderrari erantzunez. Askoren arreta deitu du Trumpen jarrerak, baina Anoosh Chakelian-ek New Statesman-en nabarmendu... [+]
Alarma guztiak piztu ditu astearte goizean Ipar Koreak jaurti duen misilak. Japonia gurutzatu du eta kalterik eragin ez duen arren, erasotzat jo du Shinzo Abe lehen ministro japoniarrak. Azken egunetan beste hiru misil proba egin ditu Ipar Koreak.
Hego Koreako Auzitegi Konstituzionalak onartu du Park Geun-hye presidentearen kargugabetzea. Asanblada Nazionalak abenduan egin zuen proposamena, herrialdean inoiz egondako ustelkeria eskandalu handienarekin lotu zutenean. Hego Korean hauteskunde bidez hautatutako lider bat... [+]
Ipar Korearentzat lan egiten duen mendebaldar bakarra da Alejandro Cao de Benós (1974, Tarragona). Zehazki, Nazioarteko Harreman Kulturaletarako Delegatu Berezia. Anguitaren buruzagitzapeko Ezker Batuan militatu zuen gaztetan eta orain Koreako Lanaren Alderdiko kide da... [+]
Alejandro Cao de Benós Ipar Koreako kanpo harremanetarako idazkariak hitzaldia emango du Donostiako Garoa Kultur Laben. Bera da Kim Jong-un jeneral eta estatuburuaren aginduetara ari den atzerritar bakarra.
Munduan barrena ikusten duena kontatzen digu Rafael Poch-de-Feliuk, sakontasunez eta ukitu bereziz. Jot Down aldizkarian irakurri diogu ondorengo elkarrizketa eta Larrunera ekartzea merezi duela iruditu zaigu. Biziki eskertzen diegu argitaratzeko baimena eman izana. Alemania,... [+]
Ipar Koreak bere instalazio nuklear nagusiaren erregaia behin baino gehiagotan eskaini zien AEBei, laguntza ekonomikoaren truke. Obamak proposamen guztiak arbuiatu zituen. Horrela azaldu du Russian Today hedabideak gaur, 2011n AEBetako Estatu Departamentuko funtzionario ohi... [+]
Torrent zerbitzuen erreferentzia den The Pirate Bay webguneak hemendik aurrera Ipar Korean hartuko du ostatu. Hori jakinarazi dute euren blogean. Lehengo astean aditzera eman zuten Norvegiatik eta Kataluniatik egingo zutela lan, baina copyrightaren aldekoen presioak Norvegiako... [+]