Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2024ko urriaren 20an

Nazioartea

"EUSKAL DEPARTAMENDUAN RPR ALDERDIAK AGINDUKO LUKE"

Mikel Asurmendi

2021eko uztailaren 21ean

Inprimatu

rriko 17 eta 24an, Eki-Baiona barrutian Kontseilari Nagusi berri bat hautatuko da. UDFko Jean-René Etchegaray eta PSko Philippe Casenave dira hautagai nagusiak. Zein da sozialisten aurreikuspena?

Boz hauek, gure ikuspuntutik, trenkatuta daude. Philippe Casenave hautagai sozialista izanen da kontseilari berria. Aurreko bozketan –hauteskunde haiek deuseztatuak izan ziren kanpainan izan irregulartasunengatik– hautagai sozialista eta eskuindarra parean geratu ziren. Casenave oso inplikatua dago Baionako udal bizitzan, baita Eki-Baionako kantonamenduan. Urte honetan, Askotariko Ezkerra (La gauche plurielle) delakoa gogor ari da lanean Baiona barrutian. Gazteen langabezia eta ekonomia suspertzeko gure ahaleginek emaitza ona emanen diote.

Euskal Departamenduaren gaia pil-pilean egonik, abertzaleen bozekin kontatzen duzue bigarren itzulian?

Lehenik eta behin, ikusi behar da zeintzu diren lehen itzuliko emaitzak, zeintzuk diferentziak, hautagai batzuen eta besteen boz kopurua, eta beren arteko diferentziak. Ez dira abertzaleenak soilik kontuan hartu behar. Berdeak eta komunistak hor dira ere. Abertzaleen boz kopurua zein izanen den ez dakigu. Ez dakit zenbaterainoko eragina izan dezakeen Euskal Departamenduaren gaiak Eki-Baionako bozketan. Ni Ipar-Angeluko kontseilaria naiz, eta departamenduaren aferak ez zuen inolako garrantziarik izan. Philippe Casenave Euskal Departamenduaren aldeko partisano bat da, eta Jean Etchegaray ere bai, dirudienez. Beraz, Euskal Departamenduaren aferak ez du erabakiko.

Sozialista ugari –Frantxua Maitia idazkari federala barne– honen alde daude. Ez da zure kasua, antza?

Printzipioz, Departamendu egituraren aurkako naiz, Euskal Departamenduaren aurkakoa izan aitzin. Nire irudiko, Departamendu egitura bukatua da. Nahiz oraino indarrean dagoen –oso egitura errotua baita administrazioaren barruan– eta ezin dugun berau gure karta politikotik kanpo ezarri, departamenduaren formula hau aldarazi dezakegu.

Norantz?

Erregioetarantz. Akitania Kontseilu erregionala da kontatzen duena. Pirinio Atlantiar Departamenduak ez du kasik deus kontatzen. Euskal kulturarekiko aurrekontuetan Erregioa da kontatzen duena. Erregioa da egungo egitura modernoa.

Diputatu zaren aldetik, Euskal Departamenduaren aurkakoa zara.

Aditu! Gobernuak baietz erabakitzen badu, bada, ni ez naiz kontra jarriko. Borroka hau ez da nirea, ez zait interesatzen. Gobernuak uste badu egingarria eta interesgarria dela, eginen du, eta biziko gara berean. Nik ez dut debate hori biziaraziko. Nire jarduera politiko profesionaletik, ez dut inolako arrazoi sentimentalik Euskal Departamenduaren alde paratzeko.

Arrazoi pragmatikoak izanen dituzue, hortaz?

Euskal Departamendu bat biziki karioa izanen da, eta ez du gauza handirik ekarriko. Eta erran bezala, badugu lurralde antolaketa berrirako beste logika eta eskema bat. Nik neuk asko lan egin dut beraren alde gainera. Erregioaren baitako aglomerazioak azkartzearen alde naiz. Europa berriaren barrutian, egitura azkarrak eta modernoak antolatu behar ditugu, eta hauek Erregioaren bidez gauza daitezke.

Hori da zure ustez politika aurrerazale bat orduan?

Bai. Politikoa naiz, politika egiten dut, begiratzen dut zein den alderdi sozialistaren (PS) egoera Ipar Euskal Herrian, zein den PSren lekua oraingo departamenduan, eta zein izanen den Euskal Departamendu baten barnean. Ohartzen naiz, irabazle izanen den bakarra RPR alderdia dela. Euskal Departamenduaren barnean lehen indar politikoa izanen da, berak hartuko du Kontseilu Nagusi berriaren lehendakaritza. Kontseilua indar kontserbatzaile eta erreakzionarioen esku izanen da. Nik uste, ezkerra bozkatzen duten hiritarrak ez direla gustura izanen, eta ondorioz ez dugu deus aurreratuko.

Ikuspuntu soziala da zurea. Iparraldeko euskaldunek berezko instituzio bat izan dezakete hartara.

Ni ez naiz nazionalista. Beraz, nik ez dut inolako ikuspunturik euskal nazioari buruz. Gainera, uste dut, sekula ez dela halakorik izan. Hemen gure bilakabide historikoa dugu, eta ni pertsonalki ez nago sezesio edo bereizketaren alde. Mugaz bestaldean –Euskadi eta Nafarroan– baldin badira, haien egitekoa da.

Udalbiltza abian jarri da. Zein da zure aburua?

Euskal nazioa egin nahi dutenek badute bere logika politikoa. Zergatik ez? Nik, ideia horiek konbatitzen ditut argudio politikoekin. Hori da guztia. Peio Claveriek –Miarritzeko hautetsia– erran du Udalbiltzaren bitartez eginen dutela euskal nazioa. Bon, horren alde zaude edo ez zaude. Baina, betiere, debate politikoaren bidez. Abertzaleen zeregina eta hedadura zein den ikusirik, herri ordezkaritza zenbatekoa den garbi dago. Argudio politiko guztiak onak dira, baina terrorismoa erabili gabe, era demokratiko batez, argudioak elkarren aurka jarriz, demokraziaren arauen barnean.

Lizarra-Garazi akordioaren ondotik, egoera horretara irits gintezke?

Bakerantza doan guztia ontsa dago. Baina ez dezagun ahantz, bakearen alde ari garenean, politika ere egiten ari gara. Euskal Herri espainiarrean, abertzaleek ez dute soilik bakea lortzerik nahi, badute ere desmartxa politiko baten nahia, eta nik –Santo Tomas bezala– ETAk bere armak uzten dituela ikusi arte, ez dut benetan, bake nahian ari direla sinetsiko. Erran nahi baita: «

guk bakea nahi dugu, baina ez baduzue hau ematen, ez ditugu armak uzten

» delakoa, ez da bakerako jarrera bat. Horregatik, zuhurtzia handiz jokatu behar dute Euskal Herriko hegoaldean. Betiere, bakerako konfiantzaz lan egin behar dela jakinik. Hiltzeari utzi diote, beraz, urrats positiboa da.

«La gauche plurielle» edo Askoratiko Ezkerra delakoa, herri gutxituen aldekoa al da?

Askotariko Ezkerra boterean dagoenetik, kultur eta herri gutxituen alde ari da, eta ez dugu gutxi aitzinatu. Anitza den aukera honetan joera ezberdinak daude: batzuk deszentralizazioaren alde, bestetzuk zentralistagoak, badaude jakobinoak, baita Frantzia errepublikar eta laikoaren alde daudenak. Beraz, ez da batere sinplea.

Zu non kokatzen zara?

Ni diputatu bezala, hizkuntz eta kultur erregionalen alde lanean ari naiz. Nire diskurtsoan, kultur gutxituak ez atzerakoiak ez erreakzionarioak direla argudiatu behar dut. Ze, pentsa, Frantzian kultur minorizatuen aldeko diskurtsoa atxiki dutenak, tradizionalki, petenistak izan dira, kontserbatzaileak, gerraren aurretikoak. Beraz, aurrerazale den ezker askotariko boz emaileari, diskurtso hori atzerapauso bat iruditzen zaio. Ni saiatzen naiz erakusten, kultur gutxituen aldeko borroka, aurrerazaleen borroka dela. Sozialista direnentzako zaila da, ordea.

Jean Pierre Chevenement barne ministroaren jarrera halakoxea da, ezta?

Bai. Eta nik ulertzen dut. Jean Pierre Chevenementek urtetan kudeatu duen hiria –Belfort– demokraziaren eredua da. Irekia. Gizarteko xumeen aldekoa. Auzo eta aldirietako elkarteek instituzioekin dituzten harremanak eredu dira. Herri kazetak espresatzeko duten askatasuna eta herri mailan dagoen demokrazia maila izugarria da. Ni oso interesatua naiz herri demokrazian eta jarduera lokalean, eta Chevenement-en zeregina adibide bat da.

Gurera etorriz. Zein da euskararen egoera kudeatuko lukeen Hizkuntz Kontseiluari buruzko zure jarrera?

Euskararen Kontseilu bat Iparraldean? Zergatik ez? Alta, nire irudiko, Hizkuntz Kontseiluaren aferan Hezkuntza Nazionalak benetako eskuhartzea izan behar du. Estatu frantsesa makina erraldoi bat da, eta estatuak ez badu bere gain hartzen, alferrik ariko da Hizkuntz Kontseilua; bere zeregina mugatua izanen da. Hezkuntz Nazionalak erregio hizkuntzez arduratuko den sail bat eratu behar du. Ez da berehala emanen, ordea. Eguneroko borrokaren ondorioz baizik.

Asanblea Nazionalean diputatu gisa borrokan ere bai?

Bai, bistan da. Guy Carcassone juristaren txostenari buruzko bilduma egin dut, eta diputatu sozialistei bidali ere. Hasteko, haiek konbentzitzen nahiko lana dut. Frantzian eskualde oso ezberdinak dira, beste arazoak bizi dituzte. Sozialisten lehen konbatea langabeziari aitzi egitea da, eta horretarako behar diren laguntza sozial-ekonomiko eta politikoak bideratzea. Hizkuntz minorizatuen afera oso urrun geratzen zaie. Alta, ni ahalegintzen naiz ulertarazten hizkuntz minorizatuak giza ondare bat direla, aberastasun bat. Emeki-emeki joan behar dugu, etsi gabe. Horren adibide bat da, eskola publikoan ari diren irakasle elebidunen auzia. Soluzioa ez da hoberena oraino, baina norabide onean goaz. Aurten hamar lanpostu gehiago izanen dira. Hezkuntza Nazionalak bere gain hartu du afera. Adierazgarria da oso.

Laborarientzako lege berri baten alde aritu zara lanean bestalde. Zer ekarriko du lege honek?

Lege berri honen giltzarria CTE delakoa da. Laborariei prima osagarriak eman izan zaizkie orain arte. Hemendik aitzina, berriz, primez gainera, laborariari rol sozial bat ezagutuko zaio. Hau da, ekoizle izateaz gain, proiektuetan parte zuzena izanen du. Ingurugiroa, mozkinak erdiesteko era, etxaldearen dibertsifikazioa beren esku izanen da. Proiektuak kudeatzeko estatuaren laguntza izanen dute, baina dena kontratu baten barnean. Haiek erantzun beharko dute. Mentalitate aldaketa bat da nekazaritzan.

Ingurugiroa aipatu duzu. Baigorri haranean barna eraiki daitekeen autobide berriari buruz zer diozu?

Bi estatuen harreman ekonomikoak azkartzeko bide bat izan daiteke. Baigorriko harana ezagutzen dut, eta nire dudak ditut alta. Obra errentagarria izanen ote den dudatzen dut. Alpeetan egin da holakorik, baina hango haranak oso zabalak dira, hemen aldiz estuagoak. Beraz, laborari eta herritarren aldetiko erreakzioak guztiz normalak atzematen ditut. Aterabide bat hatzeman beharko da, baina zuhurtziaz, kontu handiz.

Azkenik, barnealde eta kostapartearen arteko harremanetan BAM aglomerazioaren eraginaz zure iritzia.

Niretzat Ipar Euskal Herrian dagoen erronka inportanteena BAM aglomerazioaren bilakabidean datza. Potentzial izugarri bat dugu: aireportu bat, itsasportu bat. Aturri ibaian barna, kanpainan barrena doan zabalunea. Barnealdearekiko lotzen gaituena. Landak eskualdea ahantzi gabe. Zoritxarrez, BAM aglomerazioa kudeatzen dutenen zeregina hutsaren hurrengoa da. Hiru hiri hauen buruak ezgauza dira tamaina horretako proiektu batek behar duen kudeaketa aitzina eramateko. Nik, gure etorkizuna Frantzia nahiz Europan, Aglomerazioen proiektuetan ikusten dut. Oso kritikoa naiz hemengo auzapez handien –horrela deituak dira– jokamoldeekin. Bestalde ere, hiri hauek eskuindar auzapezen esku izatea, ezkerraren aldetiko ahuleziaren sintoma da

EZKERTIAR ESTATUZALE

Jean Espilondo duela 51 urte sortu zen Maulen. Sindikalista historikoa izaki: zergen biltzailea eta funtzionarioa izan zen; CGTko permanentea Parisen. 1978tik Frantziako Parti Socialistean (PS) dihardu. Pirinio Atlantiarreko diputatua, Ipar-Angeluko Kontseilari Nagusia, baita Angelu herriko hautetsia ere. Ezkerreko ideiak nagusi dira beretzat, eta enplegua lehen jomuga da.

Nazioartea Nazioartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zaintza beharrean, kontrola lehenesten duen arkitektura dugu eskoletan

Mikel Garcia Idiakez

“Horrenbeste erromantizatu dugunez auzia, ez gara kontziente espetxeak sor ditzakeen ondorioez”

Leire Vargas Nieto

DBHra pasatzean mugikorrik ez duten gazteak gero eta gehiago dira, familiek hala adostuta

Mikel Garcia Idiakez

“Haurrek errazago barneratzen dituzte magia eta ezustekoa”

Mikel Garcia Idiakez

Zenbat jende hil da Errusia eta Ukrainaren arteko gudan? Zer dio batak eta besteak?

Julene Flamarique

“Gazteek nahi dute euskarari buruz hitz egin”

Onintza Irureta Azkune

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Nazioartea

2024-10-18 | Urko Apaolaza Avila

Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]

2024-10-18 | Xabier Letona Biteri

Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]

2024-10-18 | Onintza Irureta Azkune

Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea

“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]

2024-10-17 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Hamaseko buru Sinwar hil duela zabaldu du Israelek, eskola bat bonbardatuta 28 pertsona hil ostean

Israelek dio ostegunean Hamasen buru Yahya Sinwar hil duela eraso batean, Israelgo armadarentzat "gizonik bilatuena". DNA frogak egiten ari dira gorpuari, albistea baieztatu asmoz. Israelek eskola baten aurka egindako bonbardaketa horretan 28 pertsona hil eta 160 baino... [+]

2024-10-17 | Julene Flamarique

Zenbat jende hil da Errusia eta Ukrainaren arteko gudan? Zer dio batak eta besteak?

Dagoeneko milioi bat pertsona hil dira Errusiaren eta Ukrainaren arteko gerra hasi zenetik, hainbat informek jaso dutenez. Hildako gehienak soldaduak dira, eta ondoren zibil ukrainarrak. Udara honetan izan dira kopururik altuenak 2022tik.

2024-10-17 | ARGIA

GKSko lau kide Espainiako Gobernuaren egoitzetan kateatu dira Bilbon eta Iruñean, Israelekin “harreman oro etetea” eskatzeko

Istiluak izan dira Ertzaintzarekin eta Espainiako Poliziarekin Bilbon eta Iruñean. Sare sozialetan jakinarazi dutenez, gutxienez bina pertsona atxilotu dituzte batean zein bestean, eta aske daude dagoeneko.

2024-10-17 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

MICEk ordezkatuko du Euskal Herria hizkuntza gutxituen ‘Eurovision’ moduko jaialdiaren finalean

Friulieraz egiten duen irrati lokal bat da Suns Europe jaialdiaren antolatzailea eta berak egiten du zuzeneko jarraipena. Miren Narbaiza MICE ariko da oholtza gainean, Euskal Herria ordezkatzen.

2024-10-17 | Gedar

Espainiako Gobernuak ez die etxebizitza-alternatibarik eskaintzen Gasteizen dauden Gazako bost familiari

Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]

2024-10-16 | Julene Flamarique

Italiak lehen migratzaileak deportatu ditu Albaniara eta Von der Leyenek ekimena Europa osora zabaltzea proposatu du

Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]

2024-10-16 | Jenofa Berhokoirigoin

Abdallah: Israelen lagun amerikarrek kartzelan hilik nahiko luketen libanoarra

Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]

2024-10-16 | Nagore Irazustabarrena Uranga

Beste hainbeste geoglifo Nazcan

Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]

2024-10-16 | Iñaki Murua

On Ángel!

Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!

Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]

2024-10-16 | Nagore Irazustabarrena Uranga

Tlatelolcoko sarraskiaren aitortza

Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]

2024-10-16 | Txema Landa Aizkorbe

Nor edo nortzuk dira sarraski honen arduradunak?

Erantzukizuna Israelgo Estatu Sionistarena da, bera baita, biztanleriaren zati handi baten, soldadu, kolono eta abarren laguntzarekin, garbiketa etnikoa eta genozidioa egiten ari dena inguruko herrialde eta herrien aurka.

Mendebaldeko estatuek ere laguntzen diete, armak... [+]

2024-10-16 | Julene Flamarique

Haur eta Lehen Hezkuntzan ijitoen kultura txertatzeko materialak aurkeztu ditu Nafarroako Gobernuak

Nafarroako Hezkuntza Sailak ijitoen kulturari buruzko material didaktiko "aitzindariak" jarriko ditu eskuragarri, euskaraz zein gazteleraz. Kasedako ikastetxe publikoko zuzendaria den Bruno Miguel Jiménezek idatzi ditu eta ijitoen komunitatea hezkuntza-sisteman... [+]

Eguneraketa berriak daude