"OSAGAI ESTRATEGIKOETAN EZ DAGO GELDIUNERIK"


2021eko uztailaren 21ean

Mahai Nazional biek Iruñean emandako prentsaurreko luzearen ondoren egindako elkarrizketa da. Irrifarrez eta txantxaz betetako berrogei mahaikide eta 50 komunikabidetik gora aurrez aurre. Beste sasoi eta musu batzuk ziren duela urte t'erdikoak.

Nola jarraitu izan dituzue espetxetik urte t'erdi honetan Euskal Herrian eman diren aldaketa guztiak?
Batetik, zehaztu behar da aldaketen hasiera horretan gu ere oraindik kanpoan geundela. Horrez gain, espetxean guk ere prozesua oso gertutik jarraitu dugu eta parte hartu ere egin dugu. Esate batera, Basauriko espetxean hauteskundeetan EHren kanpaina egin genuen eta 78 boto lortu.

Oraindik ez duzue ikusi Espainiako Auzitegi Konstituzionalaren epaia baina kaleratu denarekin zein balorazio egiten duzu?
Epaiaren lehenbiziko ezaugarria prozesua berarena da. Hau da, ikusi behar da lehenbizi zenbat denbora galdu den epaia eztabaidatzen hasi arte, ondoren eztabaidan ere zenbat denbora eman duten, egon diren filtrazioak ere kontuan hartu behar dira eta, azkenik, horrek guztiak zer giro sortu duen. Epaia oso politikoa izan da eta helburu nagusi bat izan du: lehenago Auzitegi Gorenak egindako astakeria neurririk minimoan zuzentzea baina batez ere estaltzea. Epaia judiziala izan balitz, gaur egun hamaika puntutan ikusi beharko genuke Gorenaren epaiari buelta ematen diola, baina ez du hori egiten. Puntu bakarra aukeratu du eta gainera gorenarentzat konpromezu gutxien zuena.

Ia hogei hilabete espetxean. Zer ikasi du Karmelo Landak itzalpean?
Lehenengo eta behin, Espainiako Estatua zein neurritaraino dagoen prest astakeriak egiteko. Une gogorrak bizi izan genituen gure espetxeratzearen aurreko hilabeteetan eta une gogor horien adierazgarri gisa, Eugenio Aranburu, `Txo', mahaikidearen heriotza. Espetxeari dagokionez, denbora asko eman dut ikasketa teorikoan eta zuzenbideko lehen mailako hainbat materia atera ditut aurrera. Preso politiko eta sozialekin ere harreman handia izan dut, eta hauetako askori kartzela moduko erakunde baten aurrean defendatzeko, helegiteak eta horrelakoak egiten lagundu diet. Eta, azkenik, gertatzen ari den prozesu politiko-soziala jarraitzen ere denbora dexente eman dut. Kartzelan egotea gogorra bada ere, probetxugarria ere izan da.

Hasieran pentsatzen zena baino gutxiago agertu zarete publikora, iritzi artikulu, elkarrizketa eta abarrekin.
Guk ez genuen publikora ateratzeko asmorik. Espetxeratzen zaituztenean gizartetik alboratzea bilatzen dute eta neurri batean lortu egin dute. Komunikazioak oso zailak dira, hamar minutuko bi telefono dei astean eta gainera deia nori egin diozun justifikatuz... Komunikaziorako aukerak oso mugatuak daude. Hala ere, nik neuk izan nuen elkarrizketa bat ARGIAn bertan –asko kostata, hori bai– eta, besteak beste, «Egunkaria»rako ere espetxeko urtebeteko egonaldiaren kronika bat egin nuen.

Hilabete hauetan guztietan, egun bizi den prozesuari zuek ekin zeniotela esaten da leku askotatik, HBtik hasi eta Xabier Arzalluzenganaino. Zein momentutan utzi zenuten prozesua?
Prozesu hau ezker abertzalearen estrategia baten garapena izan da, eta estrategia horren barruan badira garrantzi handiko zenbait atal. Maila sindikalean, adibidez, hor dago ELA eta LABen akordioa, aspalditik datorrena; hor dago egungo maila politiko-instituzionalaren ezintasuna eta baliogabetasunaren konstatazioa, eta honen adierazle izan zen ELAk Gernikan egin zuen ekitaldi hura; gu kanpoan geundela gertatu zen Irlandako prozesuaren garapena, eta handik ere ekarri genituen zenbait irakaspen, praktikan jarri genituen zenbait alderdirekin bilerak eginez, besteak beste EAJrekin. Ondoren etorri dira Lizarra-Garaziko Akordioaren gauzatzea eta mamitzea, eta ETAren su-etena.

Ia urtebete pasatu da Lizarra-Garaziko Akordioa gauzatu zenetik. Nola ikusi izan duzu bere garapena?
Baikortasun handiz. Sakonean, bi norabide diseinatzen dira hor, batetik ezker abertzaleak aspalditik aldarrikatzen zuen egungo marko-instituzionalaren porrota, eta bestetik, ezker abertzaleak aspalditik markatzen zuen bide estrategikoaren baieztapena gauzatzen da. Testuinguru horretan ematen dira Lizarra-Garazi eta ETAren su-etena. Gobernu espainiarrak, hainbestetan ukatu ondoren, azkenean ETArekin hitz egiten ari dela ere onartu behar izan du.

Tartean, ezker abertzaleak emaitza onak lortu ditu bi hauteskundeetan. Goia jo da ala oraindik gorago egin liteke?
Hauteskunde hauetan arreta jarri behar da ezker abertzalearen emaitzetan. Baina irudi globalagoa ere izan behar da, alderdi abertzaleen emaitzak eta espainolistenak konparatuz. Argi ikusten da Lizarra-Garaziko alderdiek gehiengoa lortu dutela. Bestetik, PP eta PSOEren aldetik eraso gogorrak izaten ari dira. Boto espainiarrean polarizazio eta konzentrazio handia gertatzen ari da, esate batera, UPNrekin Nafarroan eta CDNren pentsura, eta PPren sendotzea Araban UAren pentsura. Azken urteotako ezker abertzalearen progresioa ikusten da eta horrek aurrera jarraituko du.
Bestetik, ez dut dudarik PPren nozaezeko jarrera horrek PP bera ahulduko duela.

Nola ikusten duzu EAJ eta EAren jarrera?
Egia esan behar badizut jarrera sendoagoa ikusi nahiko genuke. Duda mudatan ikusten ditugu. Dena den, azken urteetako jarrerarekin konparatuz, egia da jarrera aldaketa bat badagoela; Ajuria Eneako frontetik Lizarra-Garaziko Akordiora pasatzea ez da edonolakoa, txalogarria da eta oso kontuan hartzekoa. Alabaina, oraindik elementu koiunturalek garrantzi handia dute alderdi horiengan, esate baterako hauteskundeen emaitzek. Agian gutxiegi baloratzen dituzte sakonean garrantzi estrategikoagoak dituzten elementuak. Pertsonalki jarrera eta konpromezu irmoagoak eskatuko nieke EAJ, EA eta IU-EBri.

Datozen hilabeteotan HBk amaiera emango dio Oldartzeneko ildo politikoari eta beste bati ekingo dio. Zeintzuk izan behar dute ezker abertzalearen datozen urteoteako ildo politikoaren nondik norakoak?
Ezker abertzalearen estrategia sendotu eta garatu egingo da. Ezker abertzaleak nazio eraikuntzaren garapenaren bidean jarraituko du. Oldartzenen planteamenduetan, eta aurreko garaietan asko garatu ez bazen ere, nazio eraikuntzarena garrantzi handikoa da. Orain, egoera politikoak posible egin duelako –aliantza politikoak eta abar– askoz gehiago garatu da. Lizarra-Garaziko Akordioak eta ETAren su-etenak bide horretan sakontzea ekarri dute eta irailetik aurrera gehiago sakonduko da. Erabat errefuxatuko nuke ezker abertzalean estrategia aldaketarik izan denik, ardatz nagusietan behintzat estrategia berberean sakontzen ari gara.

Iazko irailetik hona gertakizunen jario batean bizi izan gara eta orain geldiune batean gaudela dirudi. Bizi dugun prozesua arriskuan egon liteke?
Geldiune hori bere dimentsio instituzionalean gertatzen ari da eta hor gainditu behar dugu erru posible bat, prozesua bere dimentsio instituzionalean bakarrik neurtzearena. Diputazioetako aliantza politikoetan bada geldiune txiki bat, edo hauteskundeen ondoren zenbait zuzendaritza politikoetan gertatzen ari diren duda-mudak, EAn bereziki eta beste neurri batean EAJn.

Baina ez hori bakarrik, ikuspegi estrategikoagoa duen udalerrien biltzarra uztailean zen eratzekoa, eta orain gutxienez irailera itxaron beharko da.
Bai, baina geldiuneak batez ere nik aipatutako elementu horiei eragiten die. Bestetik, Arabako Diputazioa eta Gasteizko alkatetza galdu dira baina fenomeno horiek gaindimentsionatu egin dira. Ez dut uste osagai estrategikoetan geldiunerik dagoenik. Oraingoz behintzat, ez dut arriskurik ikusten.

Ez al da gertatzen, beharbada, EAJk ez dituela EHk bezain argi ikusten gauzak?
Hori berari galdetu beharko zaio baina nik uste dut ezetz. Kartzelatik atera berria naiz eta nire mugak ditut horren balorazioan baina ez dut uste. Gainera, ez da nire ustea bakarrik, EAJko buruzagi batzuk ere –Joseba Egibarrek, adibidez– esaten ari dira nik diodan hau; alegia, hartu den norabide estrategikoa oso sakona dela halako elementu koiuntural batzuengatik desbidera dadin. Hori bai, lehen esan dudan bezala, bide honetan gehiago sakontzea eskatuko nieke.

Zuek atera zarete baina Espainia eta Frantziako espetxeetan oraindik ehundaka euskal preso geratzen da. Zer estrategia jarraitu behar da hauek kaleratzeko?
Arazo hori batez ere euskal gizartearen ardurapean dago gaur egun. Presoak egin ditzake gauzak barruan eta egiten ditu –txapeoak, gose grebak, protestaldiak...–. Guk geuk ere egin ditugu kontzentrazioak espetxe barruan, presoak Euskal Herriratzea eskatuz; baina presoak egin dezakeena mugatua da eta mugitu behar dena gizartea da. Zer egin behar den? Espainiar Estatuaren jarrera aldarazi. Zentzu kritiko eta autokritikoan diot, egiten ari garena baino askoz gehiago egin behar dugu. Konpromezu maila igo egin behar dugu. Euskal gizarteak presoak Euskal Herrira ekartzea eskatua du aspalditik, gaixoak eta hiru laurdenak beteta dituztenak kaleratzea eta abar. Espainiar gobernuak, ordea, ez die jaramonik egiten eskakizun horiei. Nola gainditu behar den hori? Guztion aldetik konpromezu maila handituz.

Orain oporrak?
Bai, egun batzuk behintzat hartuko ditugu. Lehenengo omendaldiak, elkarrizketak, bilerak eta abarrekoak pasatu behar ditugu baina datorren astetik aurrera hartuko ditugu oporrak

EA-KO BAT HB-KO ZUZENDARITZAN
EA-KO BAT HB-KO
ZUZENDARITZAN
EHUko kazetaritza fakultatean euskara eta literatura irakasle eta orain zuzenbideko lehen mailako ikasle. Bizkaiko Ea herrian jaiotakoa. Txema Montero ordezkatu zuen eurodiputatu lanetan eta sei urte pasatu zituen Europan harat-honat. HBko bozeramaile zen lehen eta kaleratu ondoren ere hala da, udazkenean HBren zuzendaritza kontuak nola geratzen diren argitu arte behintzat.


Azkenak
Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Eguneraketa berriak daude