GASTEIZEN, LURRAREN ZUTABEAK ERABERRITZEKO PLANA
- Egindako indusketetan erromatarren aztarnak aurkitu dira, besteak beste.
Ez da hau, alajaina, katedralak jaso duen lehen eraberritzea. Azken hiru mendeotan 120 bat konponketa egin zaizkiola esatea aski da, eraikin honen arazoaz jabetzeko: katedrala gaixorik jaio zen. Gaur duen itxura gotikoa XIV. mende bukaeran eskuratu zuen, eta haseratik lurrazpiaren irregulartasuna arazo izan du. Katedrala muino batean eraikia dagoenez, altueraren desoreka berdintzeko sekulako betelana egin zuten: sarrerako hormak metro-metro eta erdiko sakonera du, eta burualdeko sakonera berriz sei-zazpi metrokoa da. Horrez gain, arazo larrienak XV-XVI. mendeaz geroztik sortu ziren. Izan ere, garai hartako eraikitzaile gotikoak, ezagupiderik izan gabe, berez ezinezkoa zen zerbait lortzen ahalegindu ziren: zurezko gangak harrizko gangez ordezkatzen. Horrek eragin zuen katedralaren deformazio eta hondoratze prozesua. Aro gotikoa bukatu ondoren hasi behar izan zuten, harrizko gangak lurra jo ez zezan, era guztietako elementu sustengarriak jartzen: arbotanteak, zurkaitz eta ukondoko arkuak... Hain zen handia goiak behea jotzeko arriskua, ezen lurreraino jaisten ziren arkuei, «beldurrezko arkuak» deitu baizieten. Geroztik etengabeko konponketak egin izan dira: 120 inguru, hiru mendeotan. Baina eraberritze lan hauek ez zuten katedrala osotasunean aztertzen, eta arazo bat konpondu bitartean beste bat sortzen zuten.
Azken mende honetako konponketek aurkako helburua izan dute: gotikotasuna areagotu eta itxura itsusitzen zuten elementuak arintzea. Horrela, 1960-64ko zaharberritze lanek ukondoko arkuak kendu zituzten, eta «beldurrezko arkuak» erretiratu, tirante metalikoez ordezkatzeko.
1202. urtean Alfontso VIII.a Gaztelako erregeak hiribildua setioz hartu zuen. Bere erregetzan Gasteiz zabaldu eta aurreko egiturari hiru kale gehitu zizkion: Hedegile, Zapatari eta Errementari kaleak, Erdi Aroko hirietan ohi denez, gremio edo lanbideen izena daramatenak, hiriak gremio bakoitza bere kalean kokatuz antolatzen baiziren. Eta bigarren hedapena Alfontso X.a Gaztelako erregeak egin zuen eta 1256an, Aiztogile, Pintore eta Judutegi kaleak gehitu zizkion. Judutegi kalea juduen gunea zen eta hauek kanporatu zituztenean, Kale Berria eta ondoren Barnekale Berria izena hartu zuen.
Elipse formako hiri honetan bost parrokiak zentzu handiz kokatu zituzten, gurutzatutako ardatz nagusiak markatzeko: Ipar-Hegoko ardatzeko mutur banatan Santa Maria eta San Bizente; Ekialde-Mendebaldekoan San Pedro eta San Ildefonso eta harresiz kanpora, plazan, San Migel tenplua.
Leiho asko zabaldu, eta beirateen bidez espazio ilunak argitasunez eta kolorez bete nahi ditu estilo gotikoak. Nork eraiki horma lirainenekin katedral altuagoa; hori da arkitektu gotikoen lehia.
Arku zorrotz (punta dutenak) eta gurutze gangei esker (nerbio edo arku gurutzatuek eutsitako sabaia), altuera handia lortzen dute eraikinek, eta kanpoaldean jarritako pinakulu (lantzen formako elementu apaingarriak) eta dorreekin ia zerua urratzera iristen dira. Eraikinen erraldoitasunak gizakiaren txikitasuna agerian uzten du eta, bidenabar, jainkoaren boterea nabarmendu
Harriak ispilu direla esan zuen poeta batek. Eta hitz egin ere egiten dute, entzuten jakinez gero. Katedrala zaharberritzeko azterketez gain, indusketak egin dituzte Santa Maria katedralean, eta hiriaren historiari buruzko aurkikuntza handiekin egin dute topo:
Gaztelako Alfontso VIII.ak hiribildua bereganatuta zuelarik, sute batek eliza erre zuen. Alfontsok eliza-gotorleku bat eraikitzea zuen helburu, eta hura altxatu bitartean behin-behineko beste bat jaso zuen, aurreko eliza prerromanikoaren leku berean, defentsarako dorre itxura zuena. Ondoren eliza-gotorleku bihurtu nahi izan zuen, baina proiektu hori ez zen sekula bukatu. Hau da aurkitu diren horma zati ezberdinekin berreraikitzen den historia, eta lurrazalean, berriz, azken sei mendeotako orainaldia dakusagu: Santa Maria katedral gotikoa.
Bilboko Arrazakeriaren Aurkako Asanblada Arrazakeria ez da eztabaidatzen, borrokatzen da. Ordena kolonialari sua! lelopean antolatu du mobilizazioa, Arraza Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Egunean. Gizarte eta erakundeei "iragan esklabista eta koloniala"... [+]
2023an Zaballako espetxean euskal presoen alde egindako martxarengatik ezarri zizkieten isunak. Helegiteen ezeztapenaren aurrean epaitegietara joko dutela adierazi du antolakundeak, eta Poliziaren inpunitatea salatu du.
Tesla autoen salmentak, esaterako, %30 jaitsi dira urtea hasi denetik. Danimarkan beste hainbeste jaitsi da AEBetara oporretan joango direnen erreserba kopurua. Eta Suedian, inkesta baten arabera, hamarretik zortzi prest leudeke produktu estatubatuarrei boikota egiteko.
USAIDen inguruko txolopotearen ondoren, espero beharrekoa zen. Baina, hala ere, urte askotan haien jarraitzaileak izan garenok, samin-puntu batekin hartu dugu albistea. Martxoaren 15ean, Trump administrazioak, kolpetik, erabat itxi baitu United States Agency for Global Media... [+]
Buñueleko (Nafarroa) kasuan, 34 urteko gizona makina batean harrapatuta geratu da. Arratzun (Bizkaia), aldiz, garabiak goi-tentsioko linea bat ukitu ostean hil da 61 urteko gizona.
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
Endometriosiaren Nazioarteko Eguna izan zen, martxoak 14a. AINTZANE CUADRA MARIGORTAri (Amurrio, 1995) gaixotasun hori diagnostikatu zioten urtarrilean, lehen sintomak duela lau urte nabaritzen hasi zen arren. Gaitz horri ikusgarritasuna ematearen beharraz mintzatu da.
Israelek eraso masiboak abiarazi ditu berriro ere Gaza osoan: Khan Younis eta Rafan Gaza hegoaldean, Gaza Hirian iparraldean eta eta Deir el-Balah-n erdialdean. "Familiak seme-alaben gorpuzkiak eskuetan zituztela iristen ziren ospitalera", adierazi du lekuko batek.
EH Bildu agintean dagoen udalak gaztetxearen etorkizuna ziurtatzeko aterabide bat adosteari "uko" egin diola salatu du Burlatako Gazte Asanbladak. Beste hainbat gaztek udaletxe kanpoan kanpatu dute, eta goizean zehar bertara hurbiltzeko dei egin dute.
Haurreskolara beharrean, 0-3 urte bitarteko umea zuzenean ikastetxera bidaltzea, Haur eta Lehen Hezkuntza osoa (12 urtera arte) hartzen dituen zentro berera. Hori da Nafarroako Hezkuntza Sailak Burlatako Hilarion Eslava ikastetxean martxan jarriko duen proiektu pilotua eta... [+]
1960ko martxoaren 21ean, Hegoafrikako Poliziak 69 lagun hil zituen apartheidaren kontrako manifestazio baketsu batean. Ordutik, egun hori Arrazakeriaren eta Xenofobiaren Nazioarteko eguna ospatzen da, aldarrikapenez beteta. SOS Arrazakeriak urtero gai ezberdin bat lantzeko... [+]
Mahai Orokorreko sindikatuek salatu dute Gobernuak utzikeriaz jokatu duela ordezkaritza sindikalarekin negoziatzerakoan, horren adibidea da Estatutu berriaren negoziazioan ezarri duen blokeoa. Gobernua Mahai Orokorrean gai horiek guztiak negoziatzera esertzeko ahalegin ugari eta... [+]
Lau turistak eraso zieten jatorri pakistandarreko hainbat langileri, Lekeitioko Gazte Asanbladak salatu duenez.
"Pornografiaren aurrean nola esku hartu. IKTen erabilera nerabeen eta gazteen sexualitateen arretan: errealitateak eta aukerak" ikastaroa emango du Ane Ortiz Ballesterosek (1989, Bilbo). Sexologoa da bera, Training sexologia klinikoan, Genero Berdintasun Teknikaria eta... [+]